دوحه تامینکننده اضطراری قاره سبز میشود؟
نجات گازی اروپا با چتر قطری
در آخرین خبر، توتال‌‌‌انرجیز فرانسه قراردادی را برای توسعه بخش قطری بزرگ‌‌‌ترین میدان گازی جهان مشترک با ایران به امضا رساند. پیش از این نیز، شرکت انی ایتالیا قراردادی مشابه با قطر بسته بود. شرکتهای خارجی دیگری که برای مشارکت در بزرگ‌‌‌ترین پروژه LNG جهان در مناقصه شرکت کردهاند شامل اکسون موبیل و کونوکوفیلیپس آمریکا در کنار شرکت شل بریتانیا بودند. علاوه بر این، دو شرکت چینی و اسپانیایی هم مشترکا قرارداد تدارکات مهندسی و ساخت این پروژه را برنده شده‌‌‌اند. از سوی دیگر، شرکتهای چینی خریدار گاز طبیعی مایع تولیدی قطر خواهند بود و در کل، خریداران آسیایی نیمی از تولید و اروپا بقیه آن را به خود اختصاص خواهند داد. به این ترتیب، قطر با گرد هم جمع کردن غول‌‌‌های انرژی در این پروژه و تضمین بازار خود در آسیا و اروپا، موقعیت خود را به‌‌‌عنوان صادرکننده LNG تحکیم می‌‌‌کند. اروپا تخم‌‌‌مرغ‌‌‌های زیادی در سبد قطر گذاشته است اما تردیدهایی در مورد توانایی جایگزینی روسیه در چند سال آینده وجود دارد.
استقبال غول‌‌‌های انرژی از پروژه گازی قطر
پس از امضای اخیر یک تفاهم‌‌‌نامه توسط قطر برای همکاری با آلمان در حوزه انرژی با هدف تبدیل شدن به تامینکننده اصلی گاز طبیعی مایع (LNG) این کشور در آینده، این پادشاهی اکنون قراردادهای مشارکت جداگانه‌‌‌ای را با شرکت توتال‌‌‌انرجیز (TotalEnergies) فرانسه و انی (Eni) ایتالیا برای توسعه پروژه ۳۰میلیارددلاری میدان شمالی (بخش قطری پارس جنوبی) امضا کرده است. این پروژه بزرگ‌‌‌ترین پروژه LNG جهان به شمار میرود. طبق بیانیه‌‌‌ای از سوی وزیر انرژی قطر، سعد الکعبی، غول نفت و گاز فرانسه سهمی ۲۵درصدی در پروژه خواهد داشت و هیچ شرکت دیگری تاکنون سهم بالاتری برای مشارکت در این پروژه نهایی نکرده است.
شرایط مشابهی برای شراکت انی ایتالیا پیش از این اعلام شده بود. اما مدیر اجرایی توتال‌‌‌انرجیز، پاتریک پویانه، گفته بود که سهم ۲۵درصدی این شرکت در یکی از خط‌‌‌های مایع‌‌‌سازی و تصفیه گاز این پروژه خواهد بود. الکعبی تایید کرده از آنجایی که قطر رویکردی واحد نسبت به پروژه دارد و هر چهار خط تولید در فاز اول پروژه را یک واحد به شمار می‌‌‌آورد، سهم ۲۵درصدی شرکت فرانسوی در یک خط به‌‌‌معنای سهم ۲۵/ ۶درصدی در کل ۴ خط مایع‌‌‌سازی خواهد بود. به گزارش اویل پرایس به قلم سایمون واتکینز، به‌‌‌طور کلی برنامه توسعه میدان شمالی شامل ۶ خط LNG خواهد بود که با بهرهبرداری از ۴ خط آنها، ظرفیت مایع‌‌‌سازی قطر از ۷۷میلیون تن در سال فعلی به ۱۱۰میلیون تن سالانه در سال ۲۰۲۵ می‌‌‌رسد و تا سال ۲۰۲۷ هم دو خط دیگر در فاز دوم اجرایی می‌‌‌شوند که ظرفیت مایع‌‌‌سازی را به ۱۲۶میلیون تن در سال افزایش می‌‌‌دهند.
واتکینز معتقد است که با در نظر گرفتن شرایط فعلی، این اهداف به‌‌‌نظر قابل‌‌‌دستیابی می‌‌‌رسند، چراکه میدان عظیم گازی «میدان شمالی» همراه با سهم ۳۷۰۰کیلومترمربعی در آب‌‌‌های ایران، با اختلاف بزرگ‌‌‌ترین میدان گاز طبیعی جهان به شمار میرود. ارزیابی محافظه‌‌‌کارانه از این میدان نشان از وجود دست‌‌‌کم ۱۸۰۰تریلیون فوت مکعب گاز و دست‌‌‌کم ۵۰میلیارد بشکه میعانات گازی دارد. منابع فراوان به قطر اجازه داده به غیر از دوره‌‌‌ای که استرالیا بزرگ‌‌‌ترین صادرکننده LNG جهان شده بود، این جایگاه را برای سال‌‌‌ها در اختیار داشته باشد.
قطر تامینکننده اضطراری اروپا
توتال‌‌‌انرجیز و انی نخستین شرکتهای نفتی‌ای بودند که برای بر عهده گرفتن نقش‌‌‌های کلیدی در این پروژه کلیدی انتخاب شدند. چنین تصمیمی فقط منعکس‌‌‌‌‌‌کننده توانایی‌‌‌های بدون‌‌‌تردید آنها در عملیات‌‌‌های نفتی و گازی نیست، بلکه شاید همچنین نشان‌‌‌دهنده تعهد قطر برای جا دادن خود به‌‌‌عنوان تامینکننده قابل‌‌‌اعتماد گاز اضطراری به اروپا باشد، چراکه محدودیت‌‌‌ها در عرضه انرژی روسیه به این قاره در حال ظهور است. دو شرکت اروپایی مذکور نه‌تنها از منظر اتحادیه اروپا بسیار موردتوجه و مطلوب هستند، بلکه به عنوان شرکتهای خودی در نظر گرفته می‌‌‌شوند. برخی اعضای اتحادیه اروپا توتال‌‌‌انرجیز را به عنوان شرکتی که اهداف اقتصادی و سیاسی آنها را دنبال می‌‌‌کند، می‌‌‌بینند؛ هرچند چنین اقداماتی در سطحی متفاوت از خود شرکت انجام میشود.
توتال‌‌‌انرجیز همچنین با اعلام اینکه پس از تهاجم روسیه به اوکراین دیگر در هیچ پروژه روسی سرمایه‌‌‌گذاری نخواهد کرد، خود را در وضعیت پرسودی در چشم‌‌‌انداز آلمان و قطر قرار داد. برای قطر، بستن قراردادهای عرضه با اروپا به‌‌‌منظور آمادگی برای فقدان حداقل بخشی از منابع نفت (و گاز) روسیه در آینده، یک استراتژی درست برای اطمینان از ادامه اراده سیاسی و حمایت مالی از تکمیل پروژه توسعه میدان شمالی تا سال ۲۰۲۷ است. دیگر شرکتهای نفتی بین‌المللی که برای شرکت در چهار خط فاز اول یا دو خط دیگر در فاز دوم پروژه در مناقصه شرکت کردهاند، شامل اکسون موبیل، شل و کونوکوفیلیپس هستند. به گفته الکعبی، انتظار میرود خریداران آسیایی نیمی از بازار و خریداران در اروپا بقیه را تشکیل دهند. در همین راستا، قطر انرژی قرارداد تدارکات مهندسی و ساخت پروژه توسعه میدان شمالی را به یک سرمایه‌‌‌گذاری مشترک بین تکنیکاس رئونیداس اسپانیا و گروه ویسون چین واگذار کرد.
در کوتاه‌مدت، برنامه این است که محموله‌‌‌های جدید ال‌ان‌جی قطر از طریق مسیرهای وارداتی موجود به همراه زیرساخت‌های جدید تصویب‌‌‌شده توسط بوندستاگ آلمان، به این کشور وارد شود. به گفته اتحادیه اروپا، این شامل استقرار ۴ تاسیسات شناور واردات LNG در سواحل شمالی آلمان و دو پایانه ساحلی دائمی است که در حال حاضر در دست ساخت‌‌‌اند. همچنین قطر قصد دارد محموله‌‌‌های بزرگ LNG را از پایانه Golden Pass در ساحل خلیج تگزاس به آلمان برساند که با وجود توسعه همزمان با تاسیسات مورد اشاره در آلمان، دیرتر به بهرهبرداری می‌‌‌رسد. شرکت قطر انرژی ۷۰درصد از سهام پروژه پایانه گلدن پاس را در اختیار دارد و مالک بقیه سهام آن اکسون موبیل است. ظرفیت ارسال تخمینی پایانه گلدن پاس حدود ۱۸میلیون تن LNG در سال خواهد بود و انتظار میرود این تاسیسات در سال ۲۰۲۴ به بهرهبرداری برسد.
گفته میشود تردیدهایی در مورد اینکه ال‌ان‌جی قطر می‌تواند جایگزین نفت و گازی شود که در طول تاریخ از روسیه به اتحادیه اروپا سرازیر شده است، وجود دارد. سال گذشته آلمان ۱۴۲میلیارد مترمکعب گاز وارد کرد که ۴/ ۶درصد نسبت به سال ۲۰۲۰ کاهش داشت. طبق داده‌های خدمات اطلاعاتی مستقل کالا (ICIS)، برای ماه دسامبر ۲۰۲۱، گاز طبیعی‌ای که از طریق خطوط لوله از روسیه وارد می‌شد، ۳۲درصد از کل واردات آلمان در آن ماه را تشکیل می‌داد. این درصد به معنای این است که بیش از ۴۵میلیارد مترمکعب گاز طبیعی توسط آلمان از روسیه وارد شده است، که معادل کمتر از ۳۳میلیون تن LNG یا کمی بیش از ۴۰میلیون تن نفت است. این در حالی است که گلدن پاس در سال ۱۸میلیون تن LNG ظرفیت خواهد داشت.
