دنیای‌اقتصاد: نتایج نظرسنجی از صاحبان صنعت غذا از چند حفره و دست‌انداز اقتصادی در این صنعت حکایت دارد. بر اساس ارزیابی‌ها، «کاهش موجودی مواد اولیه به کمترین میزان در سه‌ ماه گذشته» و در مقابل «افزایش بی‌رویه قیمت مواد اولیه» چالش‌برانگیزترین مسائلی بوده‌اند که فعالان این گروه صنعتی در بهمن با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند.

صنعت نان به‌خصوص نان‌های صنعتی امروزه دستخوش برخی تغییرات شده است. امروز چرخ‌‌دنده‌های کارخانه‌های نان صنعتی به دست بخش‌خصوصی چرخانده می‌شود و دولت نقش و جایگاه خاصی در این صنعت ندارد. گذری بر تاریخ نشان می‌دهد تنها بین سال‌های ۵۰ تا ۵۷ نان صنعتی در دست دولت بود. در آن دوران دولت ۱۷کارخانه نان صنعتی داشت، اما بعد از پیروزی انقلاب به‌طور کلی نان‌های صنعتی اعم از حجیم، نیمه‌حجیم و فانتزی به دست فعالان بخش‌خصوصی افتاد. در این میان اما، شیفت صنعت نان صنعتی از دولت به بخش‌خصوصی با شکل‌گیری برخی چالش‌ها همراه بوده است. یکی از چالش‌ها، تهیه و تامین مواد اولیه در این صنعت است. بخشی از مشکلات به وجود آمده در این چرخه، به دلیل تحریم‌های بین‌المللی رخ داده که البته تاثیری همه‌جانبه بر تمام صنایع کشور داشته است. در ایران چند کارخانه مواد اولیه فعالیت دارند که ماموریت تامین مواد اولیه کارخانه‌های نان صنعتی را به عهده دارند. البته بخشی از مواد اولیه مورد نیاز را باید از خارج از کشور تهیه و تامین کرد.

صنعت بیسکویت در اقتصاد ایران چه جایگاهی دارد و چگونه می‌توان سهم این صنعت را گسترش داد؟ مطابق با ارزیابی‌ها بیسکویت در سبد خانوار جزو اولویت‌های دوم است، اما از جایگاه ویژه‌ای در تغذیه خانواده‌ها برخوردار است. این در حالی است که صاحبان این صنعت به تازگی به سمت تولید بیسکویت‌هایی رفته‌اند که سلامت‌محور هستند. این موضوع در کنار اینکه بتوان بهای تمام‌شده را به‌گونه‌ای تنظیم کرد که قشر عمده مردم بتوانند این محصول را خریداری کنند، می‌تواند جایگاه بهتری را به این صنعت ببخشد.

دنیای اقتصاد: محصولات غذایی و آشامیدنی را می‌توان در میان صنایع دارای ارزش افزوده بالا قرار داد، رشته فعالیتی که با برخورداری از سهم ۵/ ۳۳ درصدی ارزش ستانده صنعتی و ۵/ ۲۴ درصدی از ارزش افزوده در برنامه اول توسعه توانست عنوان مهم‌ترین رشته فعالیت صنعتی در کشور را به خود اختصاص دهد. ارزیابی سهم این بخش در طول پنج برنامه توسعه نشان‌دهنده آن است که تامین امنیت غذایی با اولویت تامین از داخل کشور موجب شده تا صنایع غذایی و آشامیدنی‌ها همواره زیر ذره بین قرار داشته باشند و تامین مواد اولیه مورد‌نیاز این صنعت در راستای تنظیم بازار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد.

امروزه مدیران بنگاه‌های اقتصادی برای تولید و افزایش فروش داخلی و صادراتی محصولاتشان استراتژی دارند. اما در ایران تدوین استراتژی در میان مدیران ایرانی به ندرت دیده می‌شود. تحلیلگران اقتصادی معتقدند تا زمانی که چنین چارچوبی در شرکت‌های ایرانی شکل نگیرد، مسلما راه‌های پیش‌روی فعالان اقتصادی به بیراهه ختم می‌شود و نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت. صاحبان شرکت‌ها می‌توانند با تهیه یک نقشه راه، نه‌تنها مسیر طی شده را آنالیز، بلکه با نگاه به عملکردشان نقاط ضعف و قوت فعالیت اقتصادی‌شان را شناسایی کنند. کسب چنین شناختی، آمادگی مدیران در جهت تقویت بنگاه‌های اقتصادی را افزایش می‌دهد.

دنیای اقتصاد: هر کیلو شیرخام کیفی درب گاوداری به مبلغ ۲۰۰۰ تومان قیمت‌گذاری شده است که در این قیمت‌گذاری، دامدار‌ها آنالیز بهای تمام‌شده‌ خود را به وزارت جهادکشاورزی و سازمان حمایت ارائه و کارشناسان وزارت جهادکشاورزی این قیمت را بررسی کردند؛ بنابراین، این پیشنهاد به‌عنوان یک پیشنهاد تحمیلی به دامداران نبوده، بلکه پیشنهادی نشات گرفته از جانب دامدارها و وزارت جهادکشاورزی بوده است اما تاکنون، نیمی از دامداران قراردادها را امضا نکرده‌اند و حاضر به فروش شیر با قیمت ۲۰۰۰ تومان به کارخانه‌های لبنی نیستند و از طرف دیگر، با پدیده افزایش قیمت نهاد‌ه‌های دامی در بازار مواجه شده‌اند.

دنیای اقتصاد: قرارگیری صنایع غذایی در میان ۱۵ اولویت صنایع «صادرات‌‌گرا» برای سال آینده دو پرسش کلیدی را پیش روی ناظران قرار داده است. در چارچوب اول این پرسش مطرح است که تحقق هدف‌گذاری‌ صادراتی از جمله دستیابی به رشد ۱۰ میلیارد دلاری صادرات غیرنفتی برای سال ۹۸ که صادرات صنعت غذا نیز در درون آن تعریف شده، به چه الزامات و پیش‌نیازهایی نیاز دارد؟ همچنین در گام بعد این پرسش مطرح است که تولیدکنندگان داخلی تا چه میزان توانایی محقق کردن پیش‌بینی‌های صادراتی سیاست‌گذار را دارند؟

مقایسه کیفیت فرآورده‌های گوشتی ایران در بازارهای جهانی همواره یکی از موضوعاتی بوده که در کانون توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته است. آنچه در این رابطه مسلم است، حاکمیت قوانین مدون و محکم در تمام ابعاد تولید محصولات گوشتی در کشور است. اما متاسفانه به دلیل نبود نظارت و پایش با کیفیت، تولیدکنندگانی با درجه‌بندی متفاوت در عرصه این صنعت فعالیت دارند. البته این نکته را باید در نظر داشت که کارخانه‌هایی در کشور فعالیت دارند که در سطح بین‌المللی فرآورده‌های گوشتی تولید می‌کنند. این کارخانه‌ها که تعدادشان هم زیاد نیست با سطحی پایین‌تر، تولید محصولات را در دستور کار قرار داده‌اند.

صادرات پایدار با رعایت کدام عوامل نهادینه می‌شود؟ استانداردهای بین‌المللی نشان می‌دهد دو عامل «کیفیت پایدار» و «حضور در بازارهای جهانی» در موفقیت صادراتی بنگاه‌های اقتصادی نقش قابل‌توجهی ایفا می‌کنند. صادرکنندگان تا زمانی که تولید و کیفیت پایدار نداشته باشند، در پروسه صادرات حرفی برای گفتن ندارند. امروزه در دنیا به مقوله صادرات به‌عنوان یک بحث تخصصی نگاه می‌شود. تجارب جهانی حاکی از آن است که شناخت از بازارهای جهانی و آشنایی با فرهنگ مصرف در سایر کشورها، می‌تواند افق صادرات را برای فعالان اقتصادی روشن کند، بنابراین می‌توان گفت توسعه صادرات به پارامترهایی نیاز دارد که بخش مهمی از آن به افزایش کیفیت و شناخت بازارها و سلیقه مصرف‌کنندگان بستگی دارد.

دنیای اقتصاد: عوامل مختلفی در موفقیت صادراتی شرکت‌های تولید‌کننده موادغذایی دخیل است. در عمده کشورهای پیشرفته، دولت‌ها با ایجاد نهادهایی، شرکت‌ها را تشویق و راهنمایی به صادرات می‌کنند. به‌عنوان مثال در‌ سال ۱۹۶۹، نهادی در آمریکا تحت‌عنوان «انجمن صادرات غذای غرب میانه آمریکا» تاسیس شد که از طریق برگزاری کلاس‌هایی، شرکت‌های موادغذایی را در امر صادرات راهنمایی می‌کند. نمونه دیگر انگلیس است. در این کشور نهادهایی همچون «فدراسیون غذا و نوشیدنی (FDF)» با قدمت بیش از یک قرن و یا «انجمن صادرکنندگان غذا و نوشیدنی (FDEA)»، برای موفقیت صادرات شرکت‌های موادغذایی حمایت همه‌جانبه ارائه می‌کنند. در این رابطه، «فدراسیون غذا و نوشیدنی» گزارشی را منتشر کرده است که در آن عوامل موثر بر موفقیت شرکت‌های موادغذایی در امر صادرات را برشمرده است. در این گزارش ۹ گام برای موفقیت صادراتی شرکت‌های موادغذایی معرفی شده است.

صادرات کشور با توجه به تحولات اقتصادی، صدور بخشنامه‌های متعدد و بعضا متناقض بانک مرکزی و وزارت صمت شدیدا دچار چالش و مشکل شده است. بارها از همان ابتدای بروز مشکلات (اردیبهشت‌ماه) پیشنهاداتی به مقامات مختلف استانی و کشوری ارسال و اعلام کردیم مسیری که برای مقابله با تحریم و مشکلات ناشی از تحریم در پیش گرفته‌اید، درست نیست. در تحریم، طرف مقابل همه‌ تلاش خود را می‌کند تا مسیر را ببندد. وظیفه‌ سیاست‌گذار این است که این مسیر را باز کند و روند گشایش مسیر باید تداوم داشته باشد که متاسفانه این اتفاق نیفتاد.

دنیای اقتصاد: رئیس‌ هیات‌مدیره انجمن صنایع تبدیلی کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به اهمیت نقش سرمایه در گردش شرکت‌ها، گفت: در سال‌های نه چندان دور، اغلب خریدهای واحدهای تولیدی اعتباری و غیرنقدی بود، یعنی تدارک‌کننده و تامین‌کننده مواد اولیه و بسته‌بندی با دریافت مبلغی با عنوان پیش‌پرداخت، مواد مورد نیاز کارخانه‌های تولیدی را تحویل و به مرور و به موازات فروش محصول نهایی، بهای مواد تحویلی خود را دریافت می‌کرد. حتی این امر در مورد مواد وارداتی نیز مصداق داشت و بهای کالا در قبال اسناد حمل واریز می‌شد، اما متاسفانه، امروز این قضیه صورت دیگری پیدا کرده است به گونه‌ای که تامین‌کننده ابتدا مطالبه بهای کالا و سپس اقدام به تحویل آن می‌کند. علیرضا بوستانی نقش سرمایه در گردش را پررنگ‌تر و کمبود آن را برای تولیدکنندگان مشکل‌ ساز دانسته و افزود: وضعیت کسادی بازار و کشش محدود کالا باعث انبار کالاها شده و این امر از مشکلات عمده کارخانه‌های تولیدی به ویژه تولیدکنندگان فصلی است.

دنیای اقتصاد: صنعت پخش در ایران هنوز اول راه است. در حالی که دنیا به سمت مدرنیزه شدن در بخش توزیع کالا پیش رفته، اما در ایران همچنان نظام توزیع با ساختاری سنتی در حال فعالیت است. این در حالی است که صنعت پخش یکی از ارکان اصلی در بهبود فضای کسب وکار است و بهبود وضعیت صنعت پخش موجب ظهور تکنولوژی‌های پیشرفته در توزیع محصولات می‌شود. کاهش هزینه‌های مبادلاتی، بهبود کیفیت و کاهش قیمت، افزایش رقابت، ورود محصولات جدید به سیستم اقتصادی، شناسایی فرصت‌های موجود در بازارهای مختلف و بهبود فضای سرمایه‌گذاری در راستای ارتقای صنعت پخش قابل دسترسی خواهد بود.

جهت دستیابی به سیستم یکپارچه در حوزه‌ توزیع و پخش، ضروری است که چارچوب‌مند فکر کنیم، بنابراین یکی از مهم‌ترین کارها برای توسعه‌ متوازن در این صنعت، استانداردسازی فرآیندها و اجرای دقیق آنها در همه نقاطی است که یک شرکت توزیع در آنها فعالیت می‌کند؛ اگرچه این امر نباید مانع از درنظر گرفتن نیازهای محلی شود.

صنعت پخش یکی از اهرم‌های قدرتمند برای واحدهای تولیدی، بهبود کیفیت و تعدیل و ثبات قیمتی بازار در شرایط مختلف است. این صنعت در دهه‌های اخیر نقش قابل‌توجه و کلیدی در توسعه صنایع تولیدی کشور ایفا کرده است. زمانی که می‌گوییم صنعت پخش، اصولا ذهنمان به این سمت می‌رود که ماموریت این صنعت استراتژیک یعنی در دسترس بودن کالاهایی که با قیمت متعادل و منطقی در اقصی‌نقاط کشور وجود داشته باشد. توسعه صنعت پخش به این معناست که در کنار اینکه قیمت‌ کالاها در همه جا یکسان باشد، مصرف‌کننده نهایی نیز بتواند به‌راحتی هر آنچه که نیاز دارد را انتخاب و خریداری کند. اگر این چرخه به درستی انجام شود، دست واسطه‌ها و بنکداران اصلی کوتاه و در نتیجه آنها نمی‌توانند با ارقام درشت و پولی که در اختیار دارند، کالاها را جابه‌جا و سیاست‌گذار نهایی پخش کالا در کشور شوند.