مخاطرات وابستگی تولید به منابع طبیعی
با گذشت زمان، افزایش تولید اقتصادی یک کشور، به عنوان رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) شناخته میشود. با این حال، این یک معیار ناقص است. به طور خاص، منابع مصرفشده برای ایجاد فعالیت اقتصادی یا پایداری بلندمدت آن را در نظر نمیگیرد. اینجاست که مفهوم سرمایه طبیعی مطرح میشود.
سرمایه طبیعی که به عنوان سرمایه زیستمحیطی نیز شناخته میشود، اصطلاحی است که برای توصیف ارزش اقتصادی منابع طبیعی به کار میرود. این به ارزش اکوسیستمها، تنوع زیستی و حتی خدماتی که ارائه میدهند، مانند گردهافشانی، تصفیه آب و تولید غذا اشاره دارد. ارزش اقتصادی طبیعت اغلب نادیده گرفته میشود، اما هوای پاک، آب و غذا یا الگوهای آب و هوای قابل پیشبینی برای عملکرد موفق جامعه و کسب و کار مهم و برای خلق ثروت حیاتی هستند. تخریب بیدقت «داراییها» مانند جنگلها، رودخانهها و خاک هزینههای اقتصادی و زیستمحیطی قابلتوجهی دارد.
تخمین زده میشود که بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی جهان به طور متوسط یا شدید به طبیعت وابسته است. این به آن معناست که از دست دادن داراییهای طبیعی یک تهدید ۴۴ تریلیون دلاری برای اقتصاد جهانی است. حتی کسبوکارهایی که مستقیما تحتتاثیر قرار نمیگیرند، احتمالا از طریق زنجیره تامین یا رفاه کارکنان خود تاثیر میپذیرند.
سود کوتاهمدت
در حالی که رشد تولید ناخالص داخلی یا سود، اغلب به عنوان معیار موفقیت اقتصادی در نظر گرفته میشود، رشدی که با هزینه منابع طبیعی یک کشور به دست میآید ممکن است کوتاهمدت باشد. یک شرکت شیمیایی ممکن است با ریختن ضایعات در یک جریان آب به جای دفع مناسب، سود کوتاهمدت خود را افزایش دهد، اما در نهایت بر تامین آب محلی تاثیر میگذارد. تسطیح باتلاق حرا یا تخریب تالابها ممکن است سود اقتصادی کوتاهمدت به همراه داشته باشد، اما حفاظت حیاتی جوامع ساحلی را در برابر توفان، سیل یا رانش زمین از بین میبرد. سرمایه طبیعی برای حفظ محیطزیست سالم و پایدار مهم است. به همین دلیل است که ارزیابی مناسب سرمایه طبیعی نهتنها برای ارزیابی تصمیمات اقتصادی آگاهانه بلکه برای اندازهگیری هزینه فعالیتهایی که میتواند به محیطزیست آسیب برساند، حیاتی است.
واضح است که جهان هنوز تعادل درستی ندارد. جنگلزدایی، آلودگی و نابودی تنوع زیستی، سرمایههای طبیعی را از بین میبرد و در درازمدت به رشد اقتصادی پایدار و همچنین کیفیت زندگی آسیب میرساند. در گزارشی که در سال ۲۰۲۱، در اقتصاد تنوع زیستی منتشر شد، گروهی از کارشناسان به سفارش وزارت خزانهداری انگلیس اعلام کردند: شواهد بسیاری وجود دارد که نشان میدهد در دهههای اخیر بشریت گرانبهاترین دارایی ما، یعنی طبیعت را به قیمت ناچیزی نابود کرده است. در حال حاضر، استاندارد مادی زندگی یک فرد عادی در جهان، بسیار بالاتر از همیشه شده است.
طی این روند، زیست کره را به حدی تنزل دادهایم که تقاضاهایی که از کالاها و خدمات آن داریم، بسیار فراتر از توانایی آن برای برآورده کردن آنها بر مبنای پایدار است. این موضوع برای فرزندان ما نگرانکننده است و نشان میدهد که ما در بهترین و بدترین زمان زندگی کردهایم.
آیا میتوان طبیعت را اندازه گرفت؟
این سوال باعث تمرکز بیشتر بر اندازهگیری سرمایه طبیعی شده است. تحلیلگران میگویند: در کشورهایی که تولید ناخالص داخلی امروزی با مصرف یا تخریب داراییها در طول زمان، به عنوان مثال با صید بیرویه یا تخریب خاک به دست میآید، کل ثروت در حال کاهش است. این امر میتواند حتی با افزایش تولید ناخالص داخلی اتفاق بیفتد، اما رونق آینده را تضعیف میکند.
تابآوری اکوسیستم
پروفسور سر پارتا داسگوپتا، اقتصاددان و رئیس گروه کارشناسی که اقتصاد تنوع زیستی را طراحی کرد، میگوید که این نوع معیار باید به طور گستردهتری مورد استفاده قرار گیرد. اقتصاددانان حکمت گسترش سرمایهگذاریهای خود را در طیف وسیعی از فعالیتها درک میکنند و این موضوع آنها را قادر میسازد در برابر بلاهایی که ممکن است به یک دارایی خاص ضربه بزنند، مقاومت کنند.
در دنیای طبیعی هم همینطور است. اگر شرایط تغییر کند، چه از نظر اقلیمی یا در نتیجه یک تغییر جدید در رقابت بیپایان بین گونهها، اکوسیستم به عنوان یک کل میتواند قدرت خود را حفظ کند. نتیجهگیری کلی این است که طبیعت باید به عنوان یک دارایی با سرمایه طبیعی در معیارهای ملی سلامت اقتصادی در نظر گرفته شود.
استفاده بهتر از سرمایه طبیعی فراتر از کاهش انتشار کربن است، به دنبال محافظت از کل اکوسیستمی است که رونق اقتصادی به آن بستگی دارد و شامل جنبههایی مانند اقتصاد چرخشی است که به دنبال انتقال از یک سیستم به سیستمی است که در آن تعمیر و استفاده مجدد در فرآیند طراحی و ساخت گنجانده شده است.
بازسازی تنوع زیستی
فعالیتهایی برای بازسازی اکوسیستمها و تنوع زیستی در حال انجام است. به عنوان مثال، احیای جنگلها میتواند جذب کربن را بهبود بخشد و کاهش آلودگی میتواند حیات وحش را دوباره تقویت کند.
تنوع زیستی در حال حاضر دارای کنوانسیون سازمان ملل در مورد تنوع زیستی و کنفرانسهای طرفهای این معاهده است - جدیدترین آن، COP۱۵، که در دسامبر ۲۰۲۲ در مونترال منعقد شد - و در حال تبدیل شدن به یک عامل مهم در استراتژیهای مدیریت سرمایهگذاری است.
رشدی که مبتنی بر تخریب منابع طبیعی است، ناگزیر محدودیتهایی دارد
چرا این موضوع برای سرمایهگذاران اهمیت دارد؟ سرمایهگذاری یک بازی طولانیمدت است. در بسیاری از موارد، مدیران صندوقها به دنبال شرکتهایی هستند که بتوانند رشد مداومی را طی ۵، ۱۰ یا حتی ۲۰ سال ارائه دهند. رشدی که مبتنی بر تخریب منابع طبیعی است، ناگزیر محدودیتهایی دارد. در مقابل، شرکتهایی که میتوانند نشان دهند که از منابع طبیعی به روشی پایدار استفاده میکنند، موقعیت بهتری برای رشد در درازمدت دارند.
علاوه بر این، زمانی که سیاستگذاران به طور فزایندهای از هزینههای اقتصادی کاهش منابع طبیعی آگاه میشوند، شرکتهایی که زیستگاهها را تخریب، رودخانهها را آلوده یا کربن منتشر میکنند، احتمالا به طور فزایندهای در معرض مجازاتها و محدودیتها در توانایی خود برای فعالیت یا ناتوانی در دریافت بودجه قرار میگیرند.
این موارد ریسکهایی هستند که سرمایهگذاران نیازی به پذیرش آنها ندارند. گنجاندن سرمایه طبیعی در محاسبات رشد اقتصادی تصویری دقیقتر و سهبعدی از ثروت به معنای وسیع آن به دست میدهد. مهمتر از همه، میتواند نشان دهد که آیا این ثروت در بلندمدت پایدار است، که باید برای همه سرمایهگذاران اولویت باشد.