فرزندآوری از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ نزول یافت
رد سن زنان بر کاهش باروری
بررسی الگوی فرزندآوری و الگوی سنی زنان ایرانی نشان از متمرکز شدن فرزندآوری در سنین میانی است. میانگین سن باروری افزایش یافته و به نوعی خانوارها فرزندآوری را به تاخیر می‌اندازند. بالارفتن سن زنان بارور، خود می‌تواند از نظر پزشکی، توان فرزندآوری را کاهش دهد. همچنین بررسی میزان باروری در استانهای ایران خبر از بالا بودن نرخ باروری در استانهای محروم کشور می‌دهد. «الهام فتحی» رئیس گروه آمارهای جمعیت و سلامت مرکز آمار در گزارشی تحلیلی روند باروری در ایران را بررسی کرده است.
روند کاهشی نرخ باروری
باروری در قالب رفتاری اجتماعی در بستر فرهنگی هر جامعه‌ای پدیدار شده و روابط اجتماعی اعضای جامعه و نیز سیاست‌های حکومتی می‌تواند ارزش‌ها و هنجارهای مرتبط با رفتار باروری را تنظیم کند. روند میزان باروری ایران در قرن اخیر نشان می‌دهد، سطح باروری افت و خیزهایی را تجربه کرده است. میزان باروری کل ایران که تا دهه ششم قرن حاضر در سطح بالایی بود از دهه ۱۳۷۰ رو به کاهش گذاشته است. این کاهش پاسخی به تغییر سیاست‌های جمعیتی کشور در دهه‌های اخیر بوده است. هر چند بعد از گذشت دو دهه به‌طور مقطعی میزان باروری کل ایران در سال ۱۳۹۵ اندکی افزایش یافت و به ۱/ ۲ فرزند رسید، اما شواهد حاکی از آن است که مجددا میزان باروری از سال ۱۳۹۶ به بعد رو به کاهش گذاشته است. بررسی تعداد موالید از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ حکایت از کاهش تعداد موالید در این سال‌ها دارد. بررسی دقیق‌تر آمار مربوط به متولدان این سال‌ها، حکایت از کاهش تعداد موالید ایران با شیب ملایم تا سال ۱۳۹۷ و شیب نسبتا تندتر در سال ۱۳۹۸ دارد. به این ترتیب از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ بالغ بر ۳۳۰ هزار ولادت کاهش یافته است.
ساختار سنی زنان
تعداد زنان در سن باروری از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ بالغ بر ۱۸۵ هزار نفر افزایش یافته است. هرچند ارقام حکایت از افزایش جمعیت زنان واقع در سن باروری دارد، با این وجود ساختار سنی زنان واقع در سن باروری نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است، چراکه به‌طور طبیعی میزان باروری در گروه‌های سنی مختلف متفاوت است. به نظر می‌آید این عامل به‌عنوان یک ترمز در فرزندآوری زنان ایرانی نقش بازی کرده است. آمار مربوط به جمعیت زنان واقع در سنین باروری، نشان می‌دهد میانگین سن باروری زنان رو به افزایش است. به‌نظر می‌رسد بخشی از کاهش تعداد موالید در سال‌های اخیر تحت‌تاثیر تغییرات ساختمان سنی جمعیت بوده است.
با توجه به الگوهای باروری ایران، اوج سن باروری ایران در گروه سنی ۲۵تا۲۹ سال قرار می‌گیرد. علاوه بر این شروع فرزندآوری عمدتا از سنین ۲۰ تا ۲۴ سالگی به بعد بوده و باروری در سنین بالا کند شده است.
الگوی سنی باروری نشان‌دهنده کاهش میزان باروری در همه سنین از جمله گروه‌های سنی ۲۴-۲۰ و ۲۹-۲۵ و ۳۴-۳۰ ساله از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ است. کاهش باروری در سایر گروه‌های سنی اندک بوده است. این مساله نشان می‌دهد که تاخیر در فرزندآوری با شیب بیشتری درحال وقوع است و اهمیت باروری زنان در گروه‌های سنی مورد بحث را نشان می‌دهد. از نظر کارشناسان لازم است این موضوع بیش از پیش در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های جمعیتی موردتوجه قرار گیرد.
بالا و پایین باروری در استانها
آمار مربوط به مقایسه باروری استانها با کل کشور بیانگر این است که باروری استانها نسبت به کل کشور متفاوت بوده و در بین استانها نیز تفاوت‌هایی وجود دارد. در سه سال اخیر میزان باروری کل در همه استانهای کشور کاهش یافته است.
در مجموع، در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ میزان باروری کل در ۱۷ استان بالاتر از میانگین باروری کل کشور بوده و در سال ۱۳۹۸ تعداد ۱۶ استان، باروری بالاتر از میانگین کشوری قرار داشته‌اند؛ ولی با توجه به اینکه درصد جمعیت در استانهای با باروری پایین کمتر از جمعیت استانهای با باروری بالا بوده، تاثیر باروری این استانها بر باروری کل کشور کمتر بوده است. به‌عنوان مثال استانهای سیستان‌وبلوچستان، خراسان‌جنوبی، خراسان‌شمالی و هرمزگان که از لحاظ توسعه‌‌یافتگی در سطح پایینی قرار داشته‌اند، به مراتب باروری بالاتری نسبت به استانهای گیلان، مازندران، تهران، البرز و... نشان داده‌اند. براساس این محاسبات حداقل میزان باروری کل مربوط به استان گیلان (برای کل جمعیت) در سال‌های ۱۳۹۶، ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به ترتیب ۳۵/ ۱، ۲۶/ ۱ و ۱/ ۱ فرزند و حداکثر آن مربوط به استان سیستان‌وبلوچستان با مقادیر ۶۶/ ۳، ۵۳/ ۳ و ۴۰/ ۳ فرزند است.
