آخرین تلاش‌ها برای نجات برجام

در این گفت‌وگو امانوئل مکرون وعده داد تا شرایط از سرگیری گفت‌وگو بین همه طرف‌ها را تا ۷ روز دیگر (۱۵ ژوئیه/  ۲۴ تیر) بررسی کند. حسن روحانی نیز با اشاره به پیشنهاد همتای فرانسوی خود گفت که توقف کلیه تحریم‌ها می‌تواند آغازی برای یک حرکت بین ایران و ۱+۵ باشد.  قرار است ۱۹ تیر نشست شورای حکام درباره عبور ایران از تعهدات برجامی برگزار شود. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، حسن روحانی روز شنبه در تماس تلفنی «امانوئل مکرون» با وی، ضمن اشاره به تاکید همتای فرانسوی خود برای حفظ برجام گفت که ایران طی ۱۴ ماه گذشته و به‌رغم همه فشارها و تحریم‌های آمریکا کوشیده است در چارچوب یک صبر راهبردی، این توافق را حفظ کند.

رئیس‌جمهور تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی آمریکا علیه ملت ایران را حرکتی تروریستی و جنگ اقتصادی تمام‌عیار دانست و تاکید کرد: تداوم این جنگ اقتصادی می‌تواند به تهدیدات دیگری در منطقه و جهان منجر شود. روحانی اقدامات اخیر ایران را کاملا در چارچوب برجام و برای حفظ آن برشمرد و از اتحادیه اروپا خواست تا به مسوولیت‌های خود در برابر معاهدات بین‌المللی و قطعنامه سازمان ملل متحد عمل کند و با انجام اقداماتی، بیش از پیش برای حفظ برجام تلاش کند. رئیس‌جمهور با اشاره به پیشنهاد همتای فرانسوی خود گفت که توقف کلیه تحریم‌ها می‌تواند آغازی برای یک حرکت بین ایران و ۱+۵ باشد.

رئیس‌جمهور فرانسه نیز در این تماس تلفنی با بیان اینکه اتحادیه اروپا از ابتدای خروج آمریکا از برجام با این اقدام شدیدا مخالفت کرده است، گفت: اتحادیه اروپا خواهان حفظ برجام است و تمام تلاش خود را در این مسیر به‌کار گرفته است. امانوئل مکرون تصریح کرد: می‌پذیریم که اقدامات اروپا برای جبران تحریم‌های آمریکا موفق و کارآمد نبوده است اما همه تلاش خود را برای جبران این موضوع به‌کار می‌گیریم.   او با بیان اینکه باید اوضاع را تحت کنترل گرفته و برنامه و اقدامات جدیدی برای حفظ برجام انجام داد، گفت: پایان برجام به معنای اقرار به شکست دسته جمعی و اقدامی تاسف‌بار خواهد بود و بنابراین مسیر دوم را باید انتخاب کرد تا برجام حفظ و به تنش‌زدایی کمک شود و فرانسه آماده است در این مسیر تلاش‌هایش را به‌ویژه در مسیر خواست ایران که آتش‌بس در این جنگ اقتصادی است، دوچندان کند.

بیانیه کاخ الیزه

بنا به اعلام کاخ الیزه، رئیس‌جمهوری فرانسه مراتب نگرانی عمیق خود را بابت احتمال تضعیف مجدد برجام و پیامدهای آن ابراز کرده است. طبق این گزارش امانوئل مکرون با حسن روحانی به توافق رسید تا شرایط از سرگیری گفت‌وگو بین همه طرف‌ها را تا ۷ روز دیگر (۱۵ ژوئیه/  ۲۴ تیر) بررسی کند. در بیانیه کوتاه کاخ الیزه درباره این گفت‌وگوی تلفنی طولانی آمده است که رئیس‌جمهوری فرانسه طی روزهای آینده رایزنی‌های خود را با مقامات ایران و طرف‌های بین‌المللی ادامه خواهد داد. به نظر می‌رسد تماس تلفنی رئیس‌جمهوری فرانسه با همتای ایرانی خود در راستای تلاش‌هایی است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا هفته گذشته از آن سخن گفته بود.

رئیس‌جمهوری آمریکا در پایان اجلاس سران گروه ۲۰ گفته بود: «سران خیلی کشورها به دیدار من آمدند. رئیس‌جمهوری فرانسه هم آمد. اگر رئیس‌جمهوری مکرون را ببینید – مرد خوبی است- او نزد من آمد و گفت: «می‌دانی من روابط تجاری زیادی دارم.» معنای حرفش این بود که فرانسه روابط تجاری زیادی با ایران دارد. او گفت که دوست دارد که پیش آنها [ایران] برود و با آنها صحبت کند. مشکلی نیست. هر کسی می‌تواند با آنها دیدار کند. من مشکلی با گفت‌وگو ندارم. فکر می‌کنم گفت‌وگو عالی است.» لحن سخنان امانوئل مکرون در روزهای گذشته نسبت به ایران ملایم‌تر شده است و اکنون شاید باید منتظر اقدامات احتمالی بعدی پاریس برای کمک به حل بحران کنونی بین ایران و آمریکا بود.

مکرون، پیش‌تر از ایران خواسته بود تا ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود را کاهش دهد و گفته بود که پاریس گام‌هایی برای تضمین بهره‌مندی ایران از منافع اقتصادی برجام برمی‌دارد. رئیس‌جمهور فرانسه سه‌شنبه هفته گذشته در بیانیه‌ای خواستار پایبندی کامل ایران به برجام شد و گفت که فرانسه در روزهای پیش‌رو گام‌هایی را برمی‌دارد تا اطمینان یابد که ایران به تعهداتش عمل می‌کند و به‌علاوه این کشور بتواند از منافع اقتصادی مورد انتظار از برجام بهره‌مند شود.

در پی تعلل طرف‌های اروپایی برجام در عمل به تعهداتشان برای کاهش تاثیر تحریم‌های آمریکا، ایران ۱۸ اردیبهشت اعلام کرد که در دو گام تعیین شده سطح تعهدات برجامی‌اش را کاهش خواهد داد. افزایش ذخیره اورانیوم با غنای پایین اولین گام این اقدامات به‌شمار می‌آید. تهران همچنین تاکید کرده بود که اگر اروپایی‌ها تا هفت‌ژوئیه (۱۶ تیرماه) برای حفظ توافق اقدامی موثر و عملی انجام ندهند سطح غنی‌سازی خود را نیز افزایش خواهد داد که عبور از سطح غنی‌سازی ۶۷/  ‌۳ درصد خواهد بود. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته گذشته تایید کرد که ایران از محدوده ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ذیل توافق هسته‌ای فراتر رفته است. همچنین درحالی‌که ایران تاکید دارد تحولات اخیر پیرامون برجام ارتباطی با پادمان‌های آژانس و همچنین وظایف شورای حکام آژانس ندارد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به درخواست آمریکا یک نشست ویژه درباره ایران برگزار می‌کند. سخنگوی آژانس اعلام کرده شورای حکام آژانس روز دهم ژوئیه (۱۹ تیرماه) در وین یک نشست ویژه برای بررسی برنامه هسته‌ای ایران برگزار می‌کند. «جکی‌ولکات»، نماینده آمریکا در سازمان‌های بین‌المللی روز جمعه خواستار برگزاری نشست ویژه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بحث درباره برنامه هسته‌ای ایران شده بود.

تماس تلفنی سازنده بود

همزمان سیدعباس عراقچی درباره تماس تلفنی مکرون و روحانی گفت: تماسی تلفنی مکرون با روحانی سازنده بود. معاون سیاسی وزیر امورخارجه در نشست خبری با بیان اینکه گرایش کشورهای اروپایی، روسیه و چین به یافتن راه‌حل از نظر ما مشهود است، گفت: در رفت‌وآمدهای صورت‌گرفته در این مدت بین طرفین، تمایل برای یافتن راه‌حل وجود دارد، البته به‌دلیل سیاست‌های فشار حداکثری آمریکا کار آسانی نیست. عراقچی ادامه داد: مکرون و روحانی دیشب (شنبه‌شب) صحبت‌های خوبی داشتند. این توافق صورت‌گرفته که زمینه‌های دور جدیدی از گفت‌وگوها بین طرفین ایجاد شود و ما وارد گفت‌وگوهایی شویم که به راه‌حل معقول و سازنده برسیم.

 در کمیسیون مشترک برجام که جمعه هفتم تیرماه برگزار شد، بحث‌های خوبی داشتیم و قرار است نشست وزرای خارجه تشکیل شود و مسیر گفت‌وگو و دیپلماسی باز است ولی مهم این است که ابتکارات و راه‌حل‌هایی اندیشیده شود که خواسته‌های ایران به‌خصوص در حوزه نفتی و بانکی برآورده شود.