نوروز امسال اغلب استان‌های کشور درگیر سیلاب ناشی از باران‌های بهاری شدند و سال ۹۸ را با سیلی از مصائب ریز و درشت ناشی از این بارندگی‌ها آغاز کردند. در حالی که اواسط اردیبهشت ماه قتل طلبه همدانی توسط یکی از اشرار معروف اینستاگرامی بازتاب زیادی در شبکه‌های اجتماعی داشت اما با راهی شدن ناوآبراهام لینکلن به منطقه خلیج فارس، موجی تازه از گرانی‌ها به راه افتاد و مطبوعات هم دچار بحران کاغذ شدند.

با یک نگاه کلی به اتفاقاتی که در طول سال ۹۸ در ایران رخ داد، باید گفت اعتراضات بنزینی آبان ماه، شهادت سردار سلیمانی و حمله موشکی ایران به پایگاه نظامیان آمریکایی در عراق، سقوط هواپیمای اوکراینی و نیز شیوع ویروس کرونا در بسیاری از استان‌های کشور از مهم‌ترین رویدادهای خبری بود که ایران را در صدر اخبار جهان قرار داد و واکنش‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی برانگیخت.

سیل بی‌سابقه در هفته‌های ابتدایی سال ۹۸ اگرچه صحنه‌های دردناک و غم‌انگیزی را در پیش چشم مردم میهن‌مان قرار داد اما به دلیل همیاری و همدلی مردم، صحنه‌های باشکوهی از جمله سیل‌بند جوانان دهلاویه و خم شدن فرمانده ارتشی در کمک به همنوعان، رقم زد. پخش کلیپ‌هایی از ورزش دانش‌آموزان در مدارس با آهنگ یکی از خوانندگان لس‌آنجلسی، طرح اظهاراتی وحدت‌شکنانه از سوی یکی از مداحان در مراسم جشن میلاد امام حسن (ع)، انتشار تصاویری درباره سفر رامبد جوان و همسرش به کانادا و حادثه سنگباران توله خرس در سوادکوه مازندران هم امسال حسابی میان کاربران شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد. از طرفی انتشار فیلمی از «عقد موقت» دختربچه‌ای ۹ ساله با مردی جوان در منطقه بهمئی استان کهگیلویه و بویراحمد موجب واکنش‌های شدیدی در فضای مجازی شد.

در سالی که گذشت بعضی از موضوعات خبری در شبکه‌های اجتماعی حسابی سر‌و‌صدا به پا کرد. اوایل امسال انتشار فیلمی از جمع کردن دکور برنامه ۹۰ موجی از حمایت کاربران از عادل فردوسی‌پور را به راه انداخت. در میانه تابستان، انتشار فیلمی از درگیری ملکی میان یکی از اهالی منطقه بیشه‌کلا محمودآباد و پایگاه هوایی ارتش که در آن دو کارگر کشته شدند در فضای مجازی بازتاب زیادی داشت. بازداشت و دادگاهی شدن شبنم نعمت‌زاده دختر وزیر سابق صنعت، ماجرای سرقت ۳ میلیاردی از خانه نماینده خوی در کنار تعلیق جودوی ایران در پی پناهندگی سعید مولایی و نیز انتشار فیلم‌هایی از کشتار بی‌رحمانه پرندگان مهاجر در فریدونکنار در شبکه‌های مجازی حسابی سر و صدا به پا کرد. همزمان با آلودگی هوا در پایتخت، برف پاییزی مهمان تهرانی‌ها شد که عدم آمادگی شهرداری ترافیک شدیدی در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها به وجود آورد.

جایگاه مجلس آینده و ریاست آن چگونه است؟ این پرسشی است که همکاران روزنامه مطرح کرده‌اند. به‌ویژه آنکه خیلی هم علاقه وجود دارد دانسته شود که کرسی ریاست مجلس آینده در اختیار چه کسی خواهد بود؟

رویای وحدت اصولگرایان بر سر فهرست تهران در انتخابات مجلس یازدهم، گرچه با فراز و نشیب بسیار سرانجام در دقیقه نود به واقعیت پیوست اما نتیجه انتخابات، احتمال ادامه این وحدت بر سر اصلی‌ترین کرسی این دوره از پارلمان را کمرنگ و ضعیف کرده است. به عبارتی رنگ رخسار خبر می‌دهد از سر ضمیر.

ایالات‌متحده آمریکا بعد از خروج از برجام به ویژه در سال ۹۸ به دنبال ایجاد نوعی بن‌بست استراتژیک برای ایران بود؛ یعنی می‌خواست گزینه‌های پیش‌روی ایران را از طریق افزایش تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی محدود کند تا در نهایت تهران به آنچه واشنگتن می‌خواهد تن دهد و به تعبیر آنها تسلیم شود.

سال ۱۳۹۸ را شاید بتوان سال افزایش تنش‌ها و تعارض‌ها بین ایران و آمریکا توصیف کرد؛ سالی که دو کشور حتی تا آستانه نبرد نظامی نیز پیش رفتند. ترور سردار قاسم سلیمانی در ۱۳ دی ماه سال جاری و به تبع آن حمله موشکی ایران به پایگاه آمریکایی عین‌الاسد در عراق کمتر از یک هفته بعد یعنی هجدهم همان ماه، باعث شد تا برخی تحلیلگران این‌گونه پیش‌بینی کنند که نبردی بزرگ بین تهران و واشنگتن درخواهد گرفت. اما بعد از حمله موشکی ایران به پایگاه آمریکایی به نوعی شاهد عقب‌نشینی آمریکا با کوچک قلمداد کردن این عملیات بودیم. هرچند با گذشت زمان مشخص شد که تعداد زیادی سرباز آمریکایی طی عملیات ایران در عین‌الاسد دچار آسیب شده‌اند و ترامپ در حال پنهان‌کاری بوده است. تا آبان سال ۹۹ (نوامبر ۲۰۲۰) که انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا برگزار می‌شود، هشت ماه باقی مانده است، به باور بسیاری از تحلیلگران در این مدت اتفاق خاصی در روابط دو کشور رخ نخواهد داد و فقط مساله پایان تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت سازمان ملل مطرح است.

انتخابات درون حزبی دموکرات‌های آمریکا در حالی وارد مرحله‌ای تازه‌ای شد که یک هفته شگفت‌انگیز برای جو بایدن رقم خورد؛ روزهایی که بایدن موفق به کسب پیروزی‌های چشمگیری در چند ایالت آمریکا شد و اکنون باید او را جدی‌ترین رقیب دونالد ترامپ از درون حزب دموکرات دانست. رقابت با بایدن سالخورده دقیقا همان چیزی است که ترامپ از آن واهمه دارد و حالا به نظر می‌رسد با احتساب نتایج انتخابات درون حزبی، بایدن رقیب ترامپ در انتخابات عمومی ایالات متحده خواهد بود.

برای دموکرات‌ها یک نگرانی عمیق در انتخابات ریاست‌جمهوری نوامبر وجود خواهد داشت: شکوفایی اقتصادی که می‌تواند ترامپ را نجات دهد. رونق اقتصادی به‌طور سنتی نقش کلیدی در انتخاب مجدد روسای‌جمهور آمریکا ایفا کرده است. رای‌دهندگان آمریکایی درست یا غلط، رئیس‌جمهور را مسوول سلامت اقتصاد می‌دانند‌‌ و درک آنها از اقتصاد یک فاکتور تعیین‌کننده در انتخابات آمریکا است. نشریه پولیتیکو سال گذشته نیز براساس فاکتورهای پیش‌بینی‌کننده اعلام‌ کرد که ترامپ در مسیر پیروزی قرار دارد. ترامپ نیز آگاه است که شاخص‌های مثبت اقتصادی که در دوره او رقم خورده‌اند می‌توانند نقش‌ کلیدی در کمپین انتخاباتی وی ایفا کنند. او با اتکا به همین استراتژی بود که به تازگی در گردهمایی انتخاباتی خود در نیوهمپشایر خطاب به حامیانش گفت: «شما هیچ انتخابی به جز رای دادن به من ندارید.» اما پیوند بین اقتصاد و نرخ محبوبیت روسای‌جمهور طی سال‌های اخیر چندان قابل کنترل و رهگیری نبوده است. چند محقق حوزه رفتار سیاسی به تازگی نتایج مطالعاتی خود را منتشر کرده‌اند که نشان می‌داد آغاز گسست ارتباط میان نرخ محبوبیت روسای‌جمهور آمریکا و رونق اقتصادی از دولت بیل کلینتون کلید خورد و این ارتباط در دوره زمامداری جورج دبلیو بوش به طرز چشمگیری ضعیف شد و با روی کار آمدن باراک اوباما این دو مشخصه کاملا از یکدیگر جدا شدند.

اقتصاد ایران درگیر یک رکود تورمی عمیق شده که کاهش سطح درآمد ملی را پدید آورده است. برآوردها نشان می‌دهد بازگشت به سطح تولید سال ۱۳۹۶، نیازمند این است که اقتصاد ایران در سال آینده، حداقل رشد ۱۲ درصدی را ثبت کند؛ امری که احتمالش تقریبا نزدیک به صفر است. آنچه پیش‌بینی می‌شود این است که اقتصاد ایران بتواند در سال آینده به رشد صفر برسد و در حالت خوش‌بینانه تا حدودی رشد مثبت را تجربه کند. از آن طرف، تورم نیز می‌تواند با ادامه روند موجود و عدم ایجاد تکانه جدید، به نرخ‌های میانگین اقتصاد ایران، یعنی محدوده ۲۰ درصد در سال آتی برسد. هر چند اگر اثر کرونا، کاهش تقاضای نفت و افت قیمت نفت در بازارهای جهانی ادامه یابد، می‌تواند این پیش‌بینی را نیز مخدوش کند.

همه آحاد اقتصادی برای تصمیم‌های فعلی و آتی خود به پیش‌بینی متغیرهای کلیدی اقتصاد نیاز دارند. تورم و رشد اقتصادی به‌عنوان نماینده وجوه اسمی و حقیقی اقتصاد، مهم‌ترین متغیرهای ملاک هستند. خانوارها، کارگران و مصرف‌کنندگان برای تصمیم‌های خود مانند میزان مصرف، پس‌انداز و عرضه کار به متغیرهای تورم و رشد اقتصادی نیاز دارند، در سمت عرضه نیز، بنگاه‌ها و تجار به منظور تعیین میزان تولید و سرمایه‌گذاری به تصویری روشن از متغیرهای کلیدی اقتصاد نیاز دارند. هر چه آحاد اقتصادی تصویر روشن‌تری از آینده داشته باشند، قعالیت‌های اقتصادی خود را با خطا و انحراف کمتری اخذ می‌کنند. در سوی مقابل، هر چه تصویر آینده اقتصاد برای آحاد اقتصادی مات‌تر و مبهم‌تر باشد، نه‌تنها فعالیت‌های اقتصادی جاری با تعلیق و تاخیر مواجه می‌شود، بلکه این نااطمینانی جریان آتی تصمیمات افراد اقتصادی را با خطا مواجه می‌کند. نااطمینانی‌های موجود در شرایط فعلی اقتصاد ایران سوال‌هایی را در اذهان عمومی ایجاد کرده که پاسخ آنها را تنها می‌توان در ایدئولوژی ذهنی سیاست‌گذار یافت.

در چنین شرایطی، نگاه‌های متمایزی نسبت به آینده بازار در سال ۹۹ وجود دارد، طبیعتا خوش‌بین‌های افزایشی در بازار حضور دارند که معتقدند، دوران رشد سریع‌تر دلار آغاز شده است و از شکست رکوردهای افزایشی جدید در سال بعد صحبت می‌کنند. یکی از مهم‌ترین عواملی که این عده را نسبت به روند افزایشی بازار خوش‌بین می‌کند، رشد قیمتی است که در اسفندماه رخ داده است.

شاخص S&P۵۰۰ باز هم رکورد جدیدی ثبت کرد تا وجود حباب در بازار سهام آمریکا دوباره مورد تحلیل قرار گیرد. این شاخص هفته گذشته به قله تاریخی خود رسیده بود. برخی کارشناسان خوش‌بینی بازار سهام نسبت به طرح کاهش مالیاتی را افراطی عنوان کردند. این دسته از تحلیلگران، کاهش مالیات شرکت‌ها از ۳۵ به ۲۰ درصد را بیشتر به سود شرکت‌های داخلی مربوط می‌دانند تا شرکت‌های چندملیتی که بیشتر صادرات این کشور را پوشش می‌دهند.با تصویب طرح ترامپ، کسری بودجه همزمان با تضعیف شاخص دلار افزایش خواهد یافت، صادرات به سایر کشورها تقویت خواهد شد، اما زمانی که سهم شرکت‌های چندملیتی از کاهش مالیات‌ها نزدیک به صفر است، انتظار از افزایش صادرات این‌ شرکت‌ها‌ غیرمنطقی است. رشد روزافزون شاخص بازار سهام در چنین شرایطی بیش از حد توان ذاتی آن به نظر می‌رسد و این مساله به خوش‌بینی اغراق شده بازار‌ها معطوف است.

سال ۹۸ را شاید بتوان سالی به یادماندنی برای بورس‌بازان عنوان کرد. جایی که نماگر اصلی بورس تهران ابرکانال‌ها را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشت و توانست با رشد بیش از ۲۰۰ درصدی عنوان برترین سال تاریخ بورس تهران را از آن خود کند. این شرایط در حالی واقع شد که در دیگر بازارهای رقیب همچون ارز، سکه، مسکن و همچنین بازار پول شرایط چندان باب میل سرمایه‌گذاران نبود. همزمان با این موضوع افزایش تورم انتظاری سبب شد تا شاهد روانه شدن سیل نقدینگی سرگردان به سمت بازار سهام باشیم. پول‌هایی داغ که خود در ادامه عامل اصلی رشد قیمت سهام شدند و این مهم در بسیاری از بنگاه‌های بورسی به حبابی شدن قیمت سهام انجامید. با وجود این رشد حبابی قیمت‌ها نیز نتوانست مانع از ادامه روند صعودی سهام شود و دفاتر کارگزاری‌های بورسی هر روزه میزبان خیل عظیمی از تازه‌واردهایی بودند که در صدد اخذ کد معاملاتی و ورود به گردونه معاملات سهام بودند. حال این سوال مطرح است که سال آتی برای بازار سهام به چه شکل خواهد بود؟ آیا وضعیت صعودی سال ۹۸ در سال آینده نیز تکرار می‌شود؟ برای پاسخ به این سوالات کافی است نگاهی به متغیرهای داخلی و خارجی اثرگذار بر معاملات سهام بیندازیم. اما مهم‌ترین اتفاق‌ها و متغیرهای احتمالی که باید از سوی بورس‌بازان مورد رصد قرار گیرد، کدامند؟