پذیره‌نویسی نخستین شرکت در بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای انجام شد
بازاری جدید با سوخت سبز
پذیره‌نویسی شرکت گسترش سوخت سبز زاگرس روز شنبه هشتم مهر با نماد «شگستر» آغاز شد و تا نهمین روز مهرماه، کل سهام عرضه‌شده ۲هزار میلیارد تومان از سهام این شرکت به فروش رفت. به گفته مدیر بورس منطقه‌ای کرمانشاه، پس از تکمیل پروژه بیواتانول کرمانشاه، سهام عرضه‌شده قابل‌معامله است. شرکت سوخت سبز زاگرس موظف به تکمیل بیواتانول از محل فروش سهام شرکت خواهد بود. در صورتی که این امکان میسر نشود، سهام آن قابلیت خرید و فروش در بورس را نخواهد داشت. با این سرمایه‌گذاری که از مسیر سنتی به‌سختی قابل‌تامین است، بیواتانول کرمانشاه تا پایان سال تکمیل و بهره‌برداری خواهد شد.
بیست و چهارمین روز مردادماه بود که بورس تهران در راستای رسالت خود در کمک به تامین مالی پروژه‌های اقتصادی و ایفای نقش جدی‌تر در رشد پایدار اقتصاد ملی و با بهره‌گیری از تجارب جهانی و توجه به الزامات داخلی، راه‌اندازی بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای را به سازمان بورس پیشنهاد داد. این پیشنهاد با همکاری و همراهی مدیران ارشد سازمان بورس و اوراق بهادار، پس از انجام اصلاحاتی به تصویب رسید و هم‌اکنون از نظر مقرراتی قابلیت اجرا یافته است. بنا بر مقررات مصوب در بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای بورس تهران، انواع متفاوتی از ابزارها و نهادهای مالی شامل شرکت‌های پروژه (سهامی عام)، صندوق‌های جسورانه و صندوق‌های خصوصی درج و معامله می‌شوند. حال با گذشت بیش از یک ماه از انتشار این خبر، شاهد چنین اتفاق مثبتی هستیم.
دورنمای مثبت در بازار جدید
در ابتدای این نشست محمود گودرزی نسبت به آغاز فعالیت بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای برای تسریع روند تامین مالی شرکت‌ها ابراز امیدواری کرد و گفت: سازمان بورس و اوراق بهادار نقش بی‌بدیلی در راه‌اندازی بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای داشته است. او در ادامه افزود: زمستان سال گذشته در بازدید از استان کرمانشاه، جلسات گوناگونی پیرامون روش‌های تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی مطرح شد. در این جلسه طرح‌های مختلفی حول موضوع مذکور عنوان شد که در جای خود نوآورانه بودند. یکی از جذاب‌ترین پروژه‌ها، پروژه سوخت سبز زاگرس بود که در همان ابتدا دورنمای جذابی را پیش چشم رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و سایر سازمان‌ها ترسیم کرد. درواقع ذینفعان تمایل بالایی به تحقق یافتن هر چه سریع‌تر این پروژه داشتند. از طرفی باید بیان کرد که تامین مالی این پروژه نوع متفاوتی از تامین مالی‌های دیگر پروژه‌ها داشته است.
مدیرعامل بورس تهران اضافه کرد: زمانی که زنگ پذیره‌نویسی این پروژه به صدا درآمد، تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران بازار نسبت به آینده این پروژه خوش‌بین بودند. با این وجود به نظر می‌رسد آینده بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای در بورس تهران، بر الزامات بخصوصی مبتنی است. یکی از مهم‌ترین این الزامات اعتماد فعالان بازار نسبت به اقدامات سازمان بورس و اوراق بهادار است.
از طرفی نمی‌توان نسبت به اقدامات موثر سازمان گسترش و نوسازی چشم‌پوشی کرد؛ به طوری که بانی این پروژه که سازمان گسترش و نوسازی بود قدمت چند دهه دارد و کارنامه درخشانی در اجرای پروژه‌های تولیدی کلان در کشور دارد. از این رو یکی از الزامات این پروژه این است که مجریان چنین پروژه‌ای باید با عملکرد خوشایند خود پس از بهره‌برداری با بهره‌وری بالا، پاسخ اعتماد شکل‌گرفته را به بهترین نحو دهند. جذب سرمایه ۲هزار میلیارد تومانی در دو روز بسیار بااهمیت است. بدین‌سان از الزاماتی که موجب تقویت بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای می‌شود، ثبت عملکرد مثبت مدیران در تحقق چنین پروژه‌هایی است. در پذیره‌نویسی این پروژه حدود ۵۰درصد را حقیقی‌ها خریداری و ۵۰درصد دیگر را حقوقی‌ها خریداری کردند. گودرزی همچنین اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها عرضه محصولات سوخت سبز در بورس کالاست که موجب شفافیت در بازار عرضه چنین محصولاتی خواهد شد، چرا که بازار سرمایه طی سال‌های گذشته شفافیت این بازار را به اثبات رسانده است.
مزایای سوخت سبز
اتانول سوختی جایگزین MTBE جهت بهبود عدد اکتان بنزین مصرفی کشور است؛ درحال‌حاضر مصرف اتانول سوختی با هدف بالا بردن بهینه عدد اکتان در دنیا روز به روز در حال افزایش است. با توجه خطرات زیست‌محیطی MTBE اتانول می‌تواند جایگزین این ماده شده و تا پنج‌درصد با بنزین مصرفی کشور ترکیب شود. از این‌رو این واحد تولیدی که از غلاتی چون ذرت برای تولید بیواتانول استفاده می‌کند، می‌تواند گام موثری در جهت بهبود وضعیت آب‌و‌هوایی و کاهش آلودگی داشته باشد. با توجه به مصرف روزانه بیش از ۶۰میلیون لیتر بنزین در کشور، حداقل روزانه سه‌میلیون لیتر اتانول مورد تقاضای شرکت ملی پخش و پالایش است تا جایگزین ماده MTBE شود. امید می‌رود پس از ورود محصولات این شرکت به بازار سرمایه، شاهد معاملات محصولات این شرکت در بازار به صورت مستمر و گسترده باشیم.
مدیرعامل بورس تهران در پایان نشست در جمع خبرنگاران حاضر شد و گفت: ابتدای سال جاری بود که درباره تغییر چهره بازار سرمایه صحبت شد. یکی از این اقدامات، مربوط به بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای بود که پارادایم فکری بورس تهران را تغییر داد. او افزود: باید پروژه‌های بزرگ و حتی متوسط را به واسطه الزاماتی که در این بازارها تعیین شده، تامین مالی کنیم. قرار است از این پس به منظور کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، از توانمندی شرکت‌های رتبه‌بندی که ریسک‌سنجی اعتباری را انجام می‌دهند استفاده کنیم.
مدیرعامل بورس تهران ادامه داد: شرکت سوخت سبز زاگرس جزو نخستین انتخاب‌ها برای سرمایه‌گذاری در بازار حرفه‌ای است. تلاش‌ها بر این محور است که باوسواس شرکت‌هایی را که مشکل تامین مالی دارند، انتخاب کنیم. گودرزی تصریح کرد: ٣ مگاپروژه دیگر با هدف تامین مالی برای پذیرش در بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای درخواست داده‌اند، اما باید به منظور کاهش ریسک، بررسی‌های بیشتری روی آنها صورت گیرد. او بیان کرد: پروژه‌های درخواستی از حوزه‌های فولاد، دانش‌بنیان و سازمان گسترش موجودند و تغییر چهره قابل‌توجهی را در میان‌مدت شاهد خواهیم بود. پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال حدود ۵ شرکت در مرحله عرضه اولیه وجود داشته باشند.
بازار جدید؛ عاملی برای رقابت بورس و فرابورس
مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، در مراسم رونمایی از بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای بیان کرد: یکی از معضلات حال حاضر اقتصاد، تامین مالی بنگاه‌ها به‌خصوص تامین مالی پروژه‌های نیمه‌تمام است. باید این موضوع را اظهار کرد که اقتصاد کشور در تنگناهای مالی دست به دامان سازوکار بانک‌ها می‌رود، چرا که نرخ‌های پیشنهادی نرخ‌های مطلوبی‌اند. باتوجه به سیاست‌های کنترل نقدینگی و سیاست‌های بانک مرکزی، محدودیت‌های قابل‌توجهی در استفاده از منابع برای سرمایه‌گذاران وجود دارد. در مقطع کنونی شرایط مناسبی به وجود آمده که بازار سرمایه بتواند سهم تامین مالی را افزایش دهد و درصد بیشتری از تامین مالی به بازار سرمایه اختصاص یابد که این اقدام نیازمند به‌کارگیری طیف جدیدی از ابزارهاست.
بازار سرمایه از ظرفیت بالایی برای افزایش سهم تامین مالی اقتصاد برخوردار است. مخاطب این تامین مالی عموم سرمایه‌گذاران اعم از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و سرمایه‌گذاران مبتدی‌اند. از طرفی ابزارهای موردنیاز برای تامین مالی همیشه ابزارهای متعارفی نیستند که ریسک و بازدهی مشخصی داشته باشند. صندوق‌های جسورانه و صندوق‌های خصوصی از جمله ابزارهایی هستند که قابلیت عرضه به تمام سرمایه‌گذاران و افراد را ندارند، چرا که این ابزارها ریسک و بازده متفاوتی دارند. از این رو این نیاز احساس می‌شد که بازار جدیدی برای برطرف کردن این موضوع ایجاد شود.
با وجود اینکه در فرابورس به صورت نصفه‌و‌نیمه‌ای چنین بازاری را در اختیار داشتیم؛ اما با توجه به اندازه وزن شرکت‌ها و ایجاد رقابت بین فرابورس و بورس، باید چنین بازاری در بورس تهران به وجود می‌آمد. امید است بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای بتواند نقش مثبتی در تامین مالی طرح‌های موردنظر ایفا کند. از طرفی بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای در بسیاری از کشورها وجود دارد تا بتوانند سرمایه‌گذاران حرفه‌ای را در بازار جداگانه‌ای ساماندهی کنند. بنابراین تهیه بیانیه ریسک و انتشار آن می‌تواند موجب جذب سرمایه‌گذار مخصوص شود.
عشقی در ادامه افزود: در آینه مقایسه می‌توان گفت به طور معمول ۱ تا ۵/ ۱ میلیون نفر در عرضه‌های اولیه شرکت می‌کنند و سهام خریداری می‌کنند. با این وجود در بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای در دو روز ابتدایی که پذیره‌نویسی آن کلید خورد، حدود ۹۵هزار نفر شخص حقیقی و ۳۰۰ شخص حقوقی به خرید سهام شرکت گسترش سوخت سبز زاگرس اقدام کردند. رئیس سازمان بورس در پایان اظهار کرد: این اتفاق نتیجه‌بخش حاصل نخستین سفر استانی ارکان بازار سرمایه بود و سفر‌های استانی با استقبال خوبی روبه‌رو بود و برنامه‌های جامعی با حضور فعالان و سرمایه‌گذاران تهیه و موجب تحول نگاه‌ها به تامین مالی از بازار سرمایه شد. امیدها بر این است که تیم عملیاتی شرکت بتواند پاسخگوی اعتماد شکل‌گرفته باشد. یکی از مزایای پذیرش طرح‌ها در بازار سرمایه ارائه گزارش ماهانه به صورت مستمر است. پروژه‌ها دیگر ناظر منفرد ندارند و هیات‌مدیره باید به سهامداران پاسخگو باشند.
بازار جدید؛ پادزهر تورم
بابک احمدی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، در مراسم رونمایی از بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای، اظهار کرد: اتفاقی که امروز در حال به وقوع پیوستن است با کمک بسیاری از سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها همراه بوده که به نوبه خود بسیار خوشایند است. پروژه‌ای که سال‌ها با کندی جلو می‌رفت و با منابع اندک دولتی روبه‌رو بود، با ظرفیت و منابع سهامداران توانست قله‌های موفقیت را طی کند. امید می‌رود از ابتدای سال ۱۴۰۳ تولید صنعتی و تجاری این شرکت آغاز شود. این روش تامین مالی در راستای اقتصاد مردم‌نهاد، در راستای رشد تولید است. در این روش تامین مالی جذب نقدینگی که صورت می‌گیرد موجب اثرات تورمی نمی‌شود. این اقدام از چند منظر برای اقتصاد کشور حائز اهمیت است. احمدی در پایان افزود: حدود ۵۰ تا ۶۰هزار میلیارد تومان پروژه‌های این‌چنینی وجود دارد که چشم به منابع دولت دوخته‌اند. با توجه به ظرفیت بازار سرمایه این مساله رفع خواهد شد. امید می‌رود بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای گسترش و توسعه یابد.
عامل افزایش پویایی اقتصاد
عبدالرضا مصری نائب‌رئیس مجلس شورای اسلامی در برنامه رونمایی از بازار سرمایه‌گذاری حرفه‌ای گفت: باید از زحمات عزیزانی که در تولید بیواتانول نقش داشتند تشکر کرد. با این وجود نمایندگان مجلس شورای اسلامی در مجلس در حال تلاش برای افزایش پویایی اقتصاد کشورند. او اظهار کرد: بنگاهی که در شرایط کنونی به مرحله تولید نرسیده و با چنین استقبالی در مرحله پذیره‌نویسی مواجه شده باید موجب مباهات دانست و این استقبال حاکی از گشایش مناسب در امر سرمایه‌گذاری است. نماینده مردم کرمانشاه اضافه کرد: سرمایه‌گذاران زمانی که با پروژه و نحوه اجرای آن آشنا می‌شوند، اعتمادشان، در کشورهای خارجی بنگاه‌هایی هستند که توانایی جمع‌آوری سرمایه‌های خرد را دارند، این امر موجب سودآوری واحد تولیدی و توسعه صنعت خواهد شد.
مصری در پایان گفت: تفکری که به‌تازگی در ایدرو به وجود آمده نشان از فاصله‌گیری از بنگاه‌داری است که این امر اتفاق خوبی برای اقتصاد کشور است. امید می‌رود اقدام ایدرو الگوی مناسبی برای سازمان‌های دیگر باشد. در پایان زنگ نمادین معاملات شرکت سوخت سبز زاگرس با حضور نایب‌رئیس دوم مجلس شورای اسلامی، مدیرعامل ایدرو، برخی اعضای شورای عالی بورس، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، مدیرعامل بورس تهران و جمعی از مدیران و کارشناسان بازار سرمایه نواخته شد.
