بازار سهام چگونه اخبار منفی را نادیده می‌گیرد؟
بازارهای داغ در روز یخبندان
تطبیق بورس با چشماندازها
بازار سهام در روز شنبه چنان با قدرت رشد کرد که انگار نه‌انگار شاخص‌کل آن در پایان هفته معاملاتی قبل سطح روانی ۵/ ۱میلیونی را از دست داده بود. اینطور که فعالان بازار و کارشناسان آن به اتفاق‌نظر رسیده‌اند هیچ عاملی به اندازه انتظارات تورمی نمی‌تواند هم‌اکنون بر روند قیمت‌ها در این بازار اثر بگذارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که همزمان با ۲۰میلیونی‌شدن سکه طلا احتمالا هیچ عامل منفی نمی‌تواند به بازار سهام و روند صعودی آن آسیب بزند. این تصور به‌‌حدی وزن گرفته‌است که بازار دیگر حتی اخبار و گمانه‌زنی‌ها پیرامون تغییر نرخ بهره را هم جدی نمی‌گیرد، از این‌رو می‌توان انتظار داشت که شاخص‌کل در روزهای آتی در صورت نبود خبرهای منفی بتواند به آسانی مسیر خود را به سمت سطح ۶/ ۱میلیونی که رکورد سال‌جاری است، پی بگیرد. حال باید صبر کرد و دید که آیا بازار در روزهای آتی به‌عنوان یک نشانه تاییدی شاهد افزایش ارزش معاملات خرد و تداوم ورود پول حقیقی خواهد بود، یا خیر.
بازار در انتظار ثبت چند رقم جدید
بازار سهام معاملات نخستین روز از زمستان سال‌جاری را با رشدی قابل‌توجه پشت‌سر گذاشت. در این روز صعود تند و تیز قیمت سهام در بسیاری از نمادهای کامودیتی‌محور بورس و فرابورس سبب شد تا قیمت‌ها در هر دو بازار با جهشی حائزاهمیت به‌ثبت گامی مثبت در نماگرهای بازار سهام بینجامند، با این‌حال بررسی‌ها نشان می‌دهد که وقوع این گام صعودی به معنای خیز دسته‌جمعی در تمامی نمادهای بازار نبوده‌است و دلیل این امر را می‌توان در پایین‌بودن ورود پول حقیقی جست‌وجو کرد.
در این روز اگرچه خالص خرید حقیقی ضمن رسیدن به محدوده ۲۲۲میلیارد‌تومان، رقمی مناسب نسبت به سابقه به‌ثبت رسیده از این معیار در ماه‌های قبل رساند، با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد که برای وقوع رشدی یک دست در بازار مذکور همچنان راه درازی از جهت بازگشت اعتماد مردم به بازار سهام وجود دارد. مطابق با آنچه که آمار و ارقام به‌ثبت رسیده در سال۹۹ که رشد بازار به شکلی بیوقفه ادامه داشت، نشان می‌دهدکه هم‌اکنون ورود پول حقیقی اگرچه در سطحی مثبت قرار گرفته است، اما با اوج تاریخی آن در روز ۲۲ تیر ماه ۹۹ که رشدی بیوقفه در بازار جریان داشت، فاصله‌ای قابل‌توجه دارد. در آن روز رکورد بازار در پول حقیقی به محدوده ۴۸۱۹میلیارد‌تومان رسید‌که تاکنون نیز دست‌نیافتنی مانده‌است. البته مقدار یک‌روزه تنها معیار برای کیفیت‌سنجی رشد بازار سهام نیست. ورود پول حقیقی نیز باید به شکل ادامه‌دار روی دهد که تاکنون بورس نتوانسته از این بابت خیال تحلیلگران را کاملا راحت کند، اما می‌توان گفت که اوضاع هم‌اکنون نسبت به قبل بهتر شده است.
در کنار این عامل بررسی ارزش معاملات خرد نیز می‌تواند کمک قابل‌توجهی به تحلیلگران برای سنجش کیفیت روند صعودی جاری داشته باشد.
بنا بر آمار و ارقام به‌ثبت رسیده در آرشیو «دنیای‌اقتصاد» ارزش معاملات خرد در حالی طی روز معاملاتی اخیر به محدوده ۴۴۸۷میلیارد‌تومان رسیده که بیشترین مقدار این رقم در سال‌جاری ۵۸۰۷میلیارد‌تومان بوده‌است. بررسی‌ها حکایت از این واقعیت دارد که ارزش معاملات خرد در صورت افزایش‌یافتن می‌تواند امید قابل‌توجهی را در دل فعالان بازار سهام ایجاد کند، چراکه این متغیر در صورت صعودی‌ماندن حاکی از افزایش اقبال عمومی به بورس خواهد بود. رکورد تاریخی این رقم نیز به ۱۴ مرداد سال۹۹ اختصاص دارد. در آن روز ارزش معاملات خرد رقمی در حدود ۲۳هزار و ۷۶۲میلیارد‌تومان بوده‌است. بررسی‌ها حکایت از این واقعیت دارد که شکست رکورد شاخص‌کل، یعنی گذر از سطح یک‌میلیون و ۶۰۶هزار واحد در سال‌جاری که اگر به شکلی پایدار باشد، می‌تواند رشد قابل‌توجه ارزش معاملات خرد را نیز در پی داشته باشد. تحلیلگران بازار سهام بر این باور هستند که در حال‌حاضر با توجه به عواملی نظیر رشد انتظارات تورمی، افزایش قیمت در بازارهای موازی نظیر سکه و ارز و بلاتکلیفی از جانب ریسک‌های سیاسی به احتمال زیاد منجر به رکوردشکنی در شاخص‌کل خواهد شد.
غلبه تورم بر همه‌چیز
بعد از شروع ریزش بازار سهام در مرداد ماه سال۹۹ نخستین انگشت اتهام به سمت دولتی نشانه رفت که بورس را امن جلوه داده بود و مردم عادی را در سخنرانی‌های پرشماری به حضور در بورس فرامی‌خواند.
اتهام قابل‌توجهی بود و صد البته موافق عام نیز بسیار داشت، اما آنچه که فعالان حرفه‌ای‌تر بازار را به واکنش وا داشته بود، نوسان بالای نرخ بهره بین‌بانکی بود. تعطیلی‌‌های کرونایی در پایان سال۹۸ و ابتدای سال۹۹ و تغییر در تقاضای وام نرخ بهره مذکور را با افت جدی مواجه کرده و همین امر سبب‌شده بود تا بسیاری بر این باور باشند که ارزان‌شدن پول در شبکه بانکی کار را برای صعود بورس سخت کرده‌است، با این‌حال واضح است که در آن زمان خاص یعنی میانه مرداد ماه بازار بیش از حد رشد کرده بود. همین امر سبب‌شده تا قیمت‌ها ریزشی شدید داشته باشند. به هر روی کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند که به‌رغم تاثیر مهم نرخ بهره بر قیمت دارایی، نرخ بهره بین‌بانکی دست‌کم تاثیر سو مستقیمی بر بهای سهام ندارد. اگر در این‌خصوص بخواهیم توپ را در زمین بازار پول بیندازیم نرخ سود سپرده‌ها است که با افزایش یافتن، جذابیت بازار سهام را در طول سال‌های اخیر به حداقل رسانده است. طبیعتا همین امر را می‌توان در مورد اوراق‌بدهی نیز مسلم دانست.
البته هدف از نگارش این گزارش نه محکوم‌کردن رشد نرخ بهره آن‌هم در شرایطی که تورم به محدوده ۵۰درصد رسیده، بلکه تحلیل اثر آن بر بازار سهام در شرایط تورمی بالا است. طی هفته گذشته سخنانی درخصوص تجربه جهانی کنترل تورم با استفاده از مکانیزم نرخ بهره در اقتصادهای بزرگ و کوچک از سوی رئیس بانک‌مرکزی مطرح شد. گفته‌های او نشان می‌داد که بنا به انتظار علی صالح‌آبادی مبنی بر استفاده موثر از سیاست پولی بیشتر توجه شود.
همین امر شائبه‌هایی را مبنی‌بر اینکه ممکن است شاهد رشد بهره در سال‌جاری باشیم درمیان فعالان بورسی برانگیخت با این حال بررسی‌ها حکایت از این واقعیت دارد که تنوع بالای نرخ‌ها در بازار پول ایران از نرخ اخزا که هم‌اکنون بالای ۳۰درصد است، گرفته تا نرخ سود رسمی ۱۸درصدی در بازار پول مانع از آن شده تا این خبر تاثیر منفی جدی بر بازار سهام بگذارد، چراکه اولا فرض بر این است که سیاستگذار در صورت موافقت شورای پول و اعتبار نرخ سود بانکی را افزایش دهد و ثانیا این افزایش نرخ در مقابل تورم انتظاری و جهش بازارهایی نظیر ارز و طلا آنقدر اندک خواهد بود که مانع مهمی بر سر رشد قیمت‌ها به‌شمار نخواهد آمد.
طبیعتا در بازاری که نرخ بازده موثر اوراق در مواردی به محدوده ۳۵درصد نیز رسیده، اندکی تغییر در نرخ سود نمی‌تواند خبر مهمی برای کاهش ارزش دارایی‌ها باشد؛ چراکه قیمت سهام اغلب با بازده‌های بازار بدهی تعدیل می‌شود. به هر روی هر شکی هم اگر در این زمینه بود رشد ۷۹/ ۲درصدی شاخص نشان داد که بازار به گمانه‌زنی‌ها در این‌خصوص فعلا اهمیتی نمی‌دهد.
شاخص از منظر تکنیکال
بررسی‌ها نشان می‌دهد رسیدن شاخص‌کل به سطح یک‌میلیون و ۵۳۸هزار‌واحدی در روز گذشته آن‌هم در شرایطی که پیشتر در روز چهارشنبه به زیر سطح ۵/ ۱میلیون واحد رسیده بود، نشان می‌دهد که بازار نه‌تنها درخصوص رشد بیشتر شک ندارد بلکه با توجه به آنچه که درخصوص روند صعودی ارزش معاملات خرد گفته شد، می‌تواند به‌راحتی و در صورت نبود رویدادهای غیر‌منتظره راه خود را به سمت رکورد سال‌جاری خود یعنی سطح یک‌میلیون و ۶۰۶هزار واحد باز کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که هم‌اکنون با صعود قدرتمند نماگر اصلی بازار طی روز گذشته نه فقط سطح روانی شاخص مذکور بلکه مقاومت ۶/ ۷۸درصدی فیبوناچی (رسم شده از کف چهارم آبان ماه) نیز پر قدرت شکسته است.
می‌توان خوشبین بود که در صورت تداوم این روند دماسنج اصلی بورس نه‌تنها به سقف سال‌جاری برسد، بلکه کانال ۵۰درصد چنگال اندروز را که پیشتر به آن اشاره شده بود را نیز در آینده‌ای نزدیک لمس کند، با این‌حال تمامی موارد در صورتی رخ خواهد داد که اتفاقی منفی اذهان سرمایه‌گذاران را از تقاضای بیشتر سهام در روزهای پیش‌رو باز ندارد. برخی از تحلیلگران بر این باور هستند که احتمالا با تداوم صعود قیمت در بازارهای دارایی نظیر دلار به‌خصوص قیمت دلار نیمایی و رشد سکه به بالای ۲۰میلیون تومان، بعید است که عاملی قدرتمند‌تر از انتظارات تورمی بتواند بر روند بازار سهام اثر بگذارد.
