نقش صندوق‌های کالایی در آرامش بازار طلا
۳۰۰هزار مشتری فعال در بازار صندوق‌های کالایی
صندوق‌های سرمایه‌گذاری با پشتوانه طلا امکان سرمایه‌گذاری در دارایی‌‌‌های مختلف بر پایه طلا از قبیل گواهی سپرده کالایی شمش و سکه طلا، قرارداد آتی شمش طلا، قرارداد اختیار معامله شمش و سکه طلا را دارند؛ از این‌رو سرمایه‌گذاران در بازار طلا می‌‌‌توانند در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاران کنند. در حال حاضر، بیش از ۳۰۰هزار مشتری فعال در بازار صندوق‌های کالایی حضور دارند. تعداد بالای مشتریان و حجم معاملات روزانه واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های کالایی، از وجود بازار عمیق و نقدشونده حکایت دارد. ویژگی مهم صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا این است که امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ اندک نیز در این صندوق‌ها وجود دارد. بنابراین سرمایه‌گذاران و فعالان بازارهای مالی می‌‌‌توانند با سرمایه اندک و کارمزد پایین، هم ریسک نگهداری فیزیکی طلا و سکه را از بین ببرند و هم از بازدهی متناسب با این بازارها بهره‌‌‌مند شوند.
کاهش حباب سکه طلا
نکته قابل‌توجه در خصوص سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مبتنی بر طلا این است که ابزارهای پوشش ریسک نیز بر واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها تعریف شده است. به‌عنوان مثال، در حال حاضر معاملات قراردادهای اختیار معامله مبتنی بر قراردادهای آتی صندوق طلای لوتوس و قراردادهای اختیار معامله مبتنی بر واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق طلای کهربا و قراردادهای آتی بر واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق طلای لوتوس در بازار مشتقه بورس‌کالا در جریان است. همچنین قراردادهای آتی صندوق طلای کهربا پنجم آذرماه سال‌جاری راه‌‌‌اندازی خواهد شد.
نکته دیگر این است که توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا می‌‌‌تواند به کاهش حباب سکه طلا نیز کمک کند. در حقیقت، از آنجا که واحدهای صندوق‌های طلا یک ابزار سرمایه‌گذاری در حوزه طلا محسوب می‌شود، افرادی که تمایل دارند سرمایه خود را وارد بازار طلا کنند، می‌‌‌توانند به جای آنکه به خرید سکه طلا روی آورند، واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های مبتنی بر طلا را خریداری کنند که این عامل به کاهش حباب سکه می‌‌‌انجامد. با توجه به حباب قیمتی بالای سکه طلا، پس از راه‌‌‌اندازی ابزار گواهی سپرده شمش طلا در اسفندماه ۱۴۰۱، صندوق‌های کالایی مبتنی بر طلا به منظور حفظ منافع سرمایه‌گذاران، وجوه صندوق را حتی‌‌‌الامکان به خرید گواهی سپرده شمش طلا اختصاص داده‌‌‌اند. همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری با پشتوانه طلا با توجه به اینکه در تمامی ابزارهای مالی مبتنی بر طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند، بازدهی بسیار خوبی را نصیب فعالان بازار می‌کنند. فعالان بازار به دلیل وجود صندوق‌های طلا و سرمایه‌گذاری در آنها کمتر اقدام به خرید سکه می‌کنند، این موضوع باعث کاهش حباب سکه طلا شده و کمک شایانی به دولت و بانک مرکزی در کنترل نوسانات بازار طلا و ارز کرده است. از سوی دیگر بورس‌کالا ظرفیت منحصربه‌‌‌فردی برای عرضه شمش طلای تولید داخلی و وارداتی ایجاد کرده است.
۲۰۰ همت جذب نقدینگی از سوی صندوق‌ها
گسترش و توسعه بازار صندوق‌های کالایی نه‌تنها مزایایی را برای سرمایه‌گذاران و فعالان بازارهای مالی به وجود می‌‌‌آورد، بلکه به دولت و بانک‌مرکزی نیز در جهت سازماندهی سیاست‌‌‌های پولی کمک خواهد کرد. خالص ارزش دارایی‌‌‌های صندوق‌های کالایی در تاریخ منتهی به ۲۵ آبان‌ماه حدود ۲۰هزار میلیارد تومان بوده است که صندوق‌ها با توجه به حداکثر سقف واحدهای سرمایه‌گذاری خود، در حال حاضر امکان جذب نقدینگی به میزان ۲۵هزار و ۴۳۴میلیارد تومان را دارند و هدف بورس‌کالا این است که در دوسال آینده جذب نقدینگی را در این صندوق‌ها به ۲۰۰هزارمیلیارد تومان (۲۰۰همت) برساند. این موضوع نشان می‌دهد بازار صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی تاکنون توانسته است حجم قابل‌توجهی از نقدینگی موجود را به خود جذب کرده و از ورود نقدینگی سرگردان به بازارهای غیررسمی موازی جلوگیری کند. روند حجم و ارزش معاملات صندوق‌های کالایی از ابتدای راه‌‌‌اندازی نشان‌دهنده رشد قابل‌توجه معاملات این بازار در سال گذشته و هشت‌ماه ابتدایی سال‌جاری است. در هشت‌ماه ابتدایی سال بیش از ۶میلیارد و ۱۱۷میلیون واحد سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری با پشتوانه طلا به ارزش بیش از ۳۴هزار میلیارد تومان معامله شده است.
زنجیره کامل ابزارهای مالی در حوزه طلا
در حال حاضر سرمایه‌گذاران و فعالان بازار طلا در بورس‌کالا علاوه بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری با پشتوانه طلا می‌‌‌توانند در بازار گواهی سپرده کالایی شمش طلا، گواهی سپرده سکه طلا، قراردادهای آتی و اختیار معامله شمش طلا، قراردادهای اختیار معامله سکه طلا، قراردادهای آتی صندوق طلای لوتوس، قراردادهای اختیار معامله مبتنی بر قراردادهای صندوق طلای لوتوس و نیز قراردادهای اختیار معامله مبتنی بر واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق طلای کهربا فعالیت کنند. از این‌رو، زنجیره کاملی از ابزارهای مالی در حوزه طلا برای سرمایه‌گذاران فراهم شده است. آمار معاملات برخی از بازارهای ذکرشده در ماه‌‌‌های ابتدایی سال‌جاری به شرح ذیل است.
بازار گواهی سپرده کالایی شمش طلا برای اولین‌بار در اسفندماه سال گذشته در اندازه قراردادهای ۱۰۰سوتی در بورس‌کالا راه‌‌‌اندازی شد و از ابتدا تاکنون بیش از ۱،۸تن شمش طلا به ارزش بیش از ۶هزار میلیاردتومان معامله شده است. نکته قابل‌توجه در این بازار این است که با توجه به اینکه هر گواهی شمش طلا معادل یک‌‌‌دهم گرم طلاست، افراد می‌‌‌توانند با کمترین سرمایه یعنی با سرمایه‌‌‌ای بین ۳۰۰ تا ۳۵۰هزار تومان سرمایه خود را به شمش طلا تبدیل کنند. تاکنون چنین امکانی برای سرمایه‌گذاری خرد در بازار طلا امکان‌‌‌پذیر نبوده و افراد نمی‌‌‌توانستند ارزش سرمایه خود را به این راحتی حفظ کنند. بعد از راه‌‌‌اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی شمش طلا، شرایط مناسبی برای راه‌‌‌اندازی زنجیره‌‌‌ای از ابزارهای مالی روی آن فراهم شد؛ قراردادهای آتی و اختیار معامله شمش طلا از جمله این ابزارهاست. قراردادهای آتی شمش طلا در اندازه‌‌‌های یک‌گرمی فروردین‌ماه سال‌جاری در بازار مشتقه بورس‌کالا راه‌‌‌اندازی شد. از ابتدای راه‌‌‌اندازی هزار و ۷۰۵قرارداد آتی به ارزش ۳۹۱هزار و ۶میلیارد تومان معامله شده است. قراردادهای آتی به تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان، فعالان صنایع و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند که با استفاده از شرایط این معاملات (که اهرمی هم هستند) ریسک‌‌‌های ناشی از نوسانات قیمت در آینده را پوشش دهند. قرارداد آتی صندوق طلای لوتوس که در تیرماه ۱۴۰۰ راه‌‌‌اندازی شد، یکی از قراردادهای موفق در بازار قراردادهای آتی است. معاملات قراردادهای آتی لوتوس در هشت‌ماه نخست سال‌جاری ۴۰۶هزار و ۲۷۶قرارداد به ارزش ۱۱هزار و ۳۵۶میلیارد تومان بوده است. قراردادهای اختیار معامله سکه طلا اولین قرارداد اختیار معامله بوده که اواخر اسفندماه ۱۳۹۵ راه‌‌‌اندازی شد.
دارایی پایه این قراردادها، گواهی سپرده کالایی سکه طلا بوده و اندازه هر قرارداد برابر با ۱۰۰گواهی سپرده سکه (معادل یک‌سکه) است. در هشت‌ماه نخست سال‌جاری ۴۴۷۵قرارداد اختیار معامله سکه طلا به ارزش ۱۳۲میلیارد تومان معامله شده است. اساسی‌‌‌ترین کارکرد قراردادهای اختیار معامله (همچون قراردادهای آتی) کمک به مدیریت ریسک نوسانات قیمتی دارایی‌‌‌های پایه است. قراردادهای اختیار معامله به نوعی بیمه خرید و فروش دارایی پایه خود را به عهده دارند و افراد با اخذ موقعیت در این بازارها بابت نوسانات قیمتی دارایی پایه (چه به سمت بالا و چه به سمت پایین) نگرانی نخواهند داشت. سرمایه‌گذاران علاوه بر اینکه می‌‌‌توانند در تک‌‌‌تک قراردادهای صندوق، گواهی، آتی و اختیار معامله شمش طلا وارد شوند، قادرند با زیرساختی که در هسته بورس‌کالا ایجاد شده، با کمترین وجوه تضمین ترکیبی از قراردادها بهره ببرند. استفاده از قراردادهای ترکیبی مانند کاوردکال (فروش اختیار خرید پوشش‌‌‌داده‌شده با استفاده از دارایی پایه) این امکان را به سرمایه‌گذاران می‌دهد که علاوه بر کسب سود، بتوانند تمامی ریسک‌‌‌های ناشی از نوسانات قیمتی طلا در بازارهای داخلی و حتی بازارهای بین‌المللی را پوشش دهند.
منبع: سنا
