مشوق‌‌‌های اسقاط خودرو می‌تواند به کمک بازار بیاید
آیا بازار ضایعات فلزی گرم می‌شود؟
مشوق‌‌‌های خوب برای اسقاط خودروها
به تازگی رئیس ستاد نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عنوان کرده که خوشبختانه مشوق‌‌‌های خوبی برای اسقاط خودروهای فرسوده در آیین‌‌‌نامه ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو در نظر گرفته شد که هم برای مراکز اسقاط و هم دارندگان خودرو جاذبه دارد. به گزارش ایدرو، مهران سالاریه با اشاره به دستاوردهای دستگاه‌‌‌ها در دولت سیزدهم درخصوص کاهش آلودگی هوا، توسعه و نوسازی حمل‌ونقل عمومی درون‌‌‌شهری که در سازمان محیط‌زیست برگزار شد، عنوان کرد: امسال ۶۰هزار خودروی فرسوده از چرخه ترافیک خارج شده است و سال گذشته نیز بیش از ۷۲هزار دستگاه خودرو اسقاط شد که به این ترتیب در عمر کوتاه شکل‌‌‌گیری ستاد نوسازی ناوگان حمل‌ونقل حدود ۱۳۰هزار خودروی فرسوده را اسقاط کردیم. وی ابراز امیدواری کرد که امسال رکورد سال ۱۳۹۳ که ۳۳۰هزار دستگاه اسقاط بود را بزنیم و به مرز ۵۰۰هزار دستگاه برسیم. رئیس ستاد نوسازی ناوگان حمل‌ونقل تاکید کرد: برنامه‌‌‌های ویژه‌‌‌ای برای خودروهای برقی و استفاده از آن در حمل‌ونقل عمومی داریم که آغاز شده است.
اجزای قابل بازیافت خودرو
هر ۱۰۰هزار خودروی فرسوده، حدود ۲۷هزار تن آهن قراضه دارد. خودروهای فرسوده با توجه به طول عمر خود، به‌‌‌طور میانگین ۱۵درصد دچار افت می‌‌‌شوند، از همین‌‌‌رو در ازای هر بازیافت ۱۰۰هزار خودرو در سال، معادل ۲۷هزار و ۵۰۰ تن ضایعات فولاد‌‌‌های پرکربن و آلیاژی و ۶۰هزار تن ضایعات فولادی کم‌‌‌کربن و‌هزار تن فلزات رنگی به دست می‌‌‌آید و مابقی ضایعات نیز غیرفلزی خواهد بود، به عبارت دیگر، در بازیافت خودروی فرسوده حدود ۸۰درصد آن فلزات و ۲۰درصد مابقی نیز غیرفلزی است. در خودروی فرسوده اقلام غیرفلزی مانند شیشه و بخشی از پلاستیک آن قابل بازیافت و مواد سلولزی و فوم عمدتا غیرقابل بازیافت هستند. همچنین لاستیک در شرایط حاضر غیرقابل بازیافت است که باوجود تجهیزات مناسب می‌توان آن را نیز در چرخه بازیافت وارد کرد. مواد روغنی و سوخت باقی‌مانده قابل بازیافت خواهد بود. عملیات جداسازی قطعات خودرو پس از دریافت مجوز اسقاط از محل انبار به سکوی جداسازی طی مراحلی صورت می‌‌‌پذیرد. در هر مرحله بخشی از مواد قابل بازیافت و غیرقابل بازیافت از خودرو جدا شده و در انبارهای اولیه جمع‌‌‌آوری می‌‌‌شوند تا در فرآیند بعدی بازیافت شوند. در پایان این مراحل اسکلت خودرو باقی می‌‌‌ماند که در پرس مچاله‌‌‌کن پرس می‌شود تا آماده ارسال به مراکز ذوب فولاد شود.
۳۰۰ کیلو ضایعات آهنی در دل یک خودروی فرسوده
محمد آشناگر کارشناس حوزه ضایعات و مدیر وب‌سایت «ایران ضایعات» در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درباره بازیافت خودروی اسقاط شده در ایران، عنوان کرد: یک خودروی سواری مانند پیکان بین ۹۵۰ تا‌هزار کیلوگرم و پراید بین ۷۵۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم وزن دارد. پس از مرحله جداسازی بدنه خودرو به صورت یک باکس درمی‌‌‌آید که بین ۲۸۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم وزن آهنی خواهد داشت که در کارخانه‌‌‌های ذوب آهن کاربرد دارد. آشناگر در ادامه با اشاره به این موضوع که سال‌‌‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ اوج خودروهای فرسوده در کشور بود، خاطرنشان کرد: در این سال‌‌‌ها، طرح‌‌‌های جایگزین خوبی از سوی دولت مطرح و سبب شد که حدود ۳۰۰هزار خودروی فرسوده از مدار خارج شود و به تبع آن، بازار ضایعات فلزی داغ شود. وی در ادامه یادآور شد: هم‌‌‌اکنون طرح‌‌‌های جایگزین و جذابی برای خودروهای فرسوده وجود ندارد و بیشتر طرح‌‌‌هایی که مطرح می‌‌‌شوند، نقدی هستند و با توجه به این موضوع که به علت تورم فاصله قیمتی خودروی نو و فرسوده افزایش یافته، طبقه متوسط جامعه دیگر قادر نیستند که خودروهای خود را نو کنند، در حالی که در گذشته فاصله بین خودروی نو و فرسوده چندان بالا نبود. به همین دلیل و در چنین شرایطی است که شاهد هستیم نزدیک به ۱۰ سال است که صنعت اسقاط در کشور در رکود فرو رفته و مراکز اسقاط بسیاری نیز تعطیل شده‌‌‌اند، در حالی که در یک دهه گذشته صنعت اسقاط پررونق بود و خودروها با سرعت بیشتری از مدار خارج می‌‌‌شدند. این کارشناس حوزه ضایعات در ادامه با اشاره به این موضوع که اگر قوانین خوبی در زمینه اسقاط خودرو، ابلاغ یا قوانین گذشته اصلاح شوند، ممکن است بازار اسقاط دوباره جان بگیرد، گفت: یکی از قوانینی که می‌تواند بازار اسقاط خودرو را رونق ببخشد، گواهی اسقاط است، به این معنا که هر زمان که یک خودرو تولید یا وارد شد، همزمان نیز گواهی اسقاط آن صادر شود که برای گواهی اسقاط ارزشی در نظر گرفته می‌شود؛ هرچند در گذشته چنین قانونی وجود داشت، اما چند سالی است که این قانون نادیده گرفته شده و این نادیده گرفتن، صنعت اسقاط را در کشور گوشه‌‌‌گیر کرده است. آشناگر در ادامه یادآور شد: البته هم‌‌‌اکنون اصلاحاتی روی قوانین اسقاط در حال انجام است که برای مدل ۱۳۷۹ به پایین، معادل یک گواهی اسقاط، برای مدل سال‌‌‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۶ دو گواهی اسقاط، برای وانت ۳ تا ۴ گواهی اسقاط، برای خودروهای سنگین تا ۱۲ گواهی اسقاط صادر شود تا از این طریق ارزش خودروی فرسوده را بالا ببرند تا مردم به اسقاط خودروی فرسوده خود، تمایل پیدا کنند.
وی در ادامه با اشاره به تعداد خودروهای فرسوده در کشور عنوان کرد: هم‌‌‌اکنون در کشور حدود ۳ میلیون خودروی فرسوده شامل طرح اسقاط می‌‌‌شوند، این در حالی است که همچنان مدل ۱۳۸۰ در حال خرید و فروش است و این نشان‌‌‌دهنده این موضوع است که همچنان خودروهای فرسوده در کشور طالب دارند؛ این در حالی است که اگر به این خودروها معاینه فنی داده نشود، تمایل به اسقاط نیز بیشتر خواهد شد. اسقاط خودروها نیز به نوبه خود در کاهش میزان آلودگی هوا بسیار موثر است.
خرید و فروش خودروهای ۳۰ ساله در کشور
این کارشناس حوزه ضایعات در پاسخ به این پرسش که میانگین عمر خودرو در جهان و ایران چگونه است، گفت: میانگین عمر خودرو در کشورهای صنعتی ۵ سال و در ایران ۱۵ سال تعیین شده است؛ اما در ایران این میانگین به ۳۰ سال نیز رسیده است و بالاتر از این مدل‌‌‌ها نیز به‌‌‌دلیل امکان پلاک‌‌‌گذاری نشدن و معاینه فنی، دیگر خرید و فروش نمی‌‌‌شوند، چراکه نقل و انتقال آن ممکن نیست، وگرنه ممکن بود که این مدل‌‌‌ها نیز کماکان خرید و فروش می‌‌‌شدند. آشناگر با اشاره به دلایل بالا رفتن میانگین عمر خودروهای فرسوده در کشور عنوان کرد: به دلیل کاهش قدرت خرید مردم، خرید و فروش خودروهای فرسوده بسیار طرفدار دارد و تازه پس از ۵ سال که میانگین عمر خودرو در کشورهای صنعتی محسوب می‌شود، در ایران خرید و فروش می‌‌‌شوند.
بازار داغ ضایعات فلزی، با اسقاط خودروهای فرسوده
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که اسقاط تا چه اندازه بازار فولادسازان به ضایعات فلزی را گرم خواهد کرد، گفت: به ازای اسقاط هر خودرو، نزدیک به ۳۰۰ کیلو ضایعات آهنی به‌‌‌دست می‌‌‌آید که برای کارخانه‌‌‌های فولاد کاربرد دارد؛ البته بسته به مدل خودرو، آلومینیوم، مس و کابل برای صنایع فلزات رنگی نیز کاربرد دارند. هرچند بخش عمده بازیافت از اسقاط خودرو را دو فلز «فولاد» و «آلومینیوم» به خود اختصاص می‌‌‌دهند. در زمینه آلومینیوم نیز صنایع پایین‌‌‌دستی این صنعت که چالش ضایعات دارند، مثمرثمر خواهد بود.
