شماره روزنامه ۶۲۱۰
|
    پنجشنبه، ۰۴ بهمن ۱۴۰۳
  • پرسش امروز

    کدام اخلاق؟ کدام توسعه؟

    امر اخلاقی چیست؟ دانشجویان علم اقتصاد، مانند سایر دانشجویان علوم اجتماعی، با ذوق و شوقی سرشار برای کشف پاسخ این سوال پا به نهاد دانشگاه می‌‌‌گذارند. اما آنها در همان ابتدا متوجه این نکته می‌‌‌شوند که همه‌‌‌چیز به آن سادگی که گمان می‌‌‌کردند، نیست. اول از آن جهت که آنان پیش از مباحث اخلاقی باید بتوانند دست به تفسیر صحیح شرایط موجود بزنند. به بیانی دیگر، ابتدا باید بتوانند آنچه را که هست توضیح دهند؛ فارغ از آنکه به باور آنان، آنچه هست، خوب است یا خیر؛ همان چیزی که از آن با عنوان تحلیل «اثباتی» یاد می‌شود.
  • مبانی اخلاقی توسعه

    پایداری دارای معانی و مفاهیم مختلفی است که توسط اقتصاددانان و بوم‌شناسان ارائه شده است. راجر پرمن، یوما و مک گیل‌‌‌ری در کتاب «اقتصاد منابع طبیعی و محیط‌زیست» مفهوم پایداری را به دو دلیل حائز اهمیت می‌‌‌دانند. نخست به دلیل بار معنایی بسیار قوی اخلاقی و دوم به دلیل ارتباط پایداری با توانایی یک نظام در بازتولید خود طی دوره‌‌‌های زمانی طولانی. بوم‌شناسان نیز مانند اقتصاددانان در ابعاد دیگری به موضوع توسعه پایدار پرداخته‌‌‌اند. دالی، بولدینگ، آیراس و نیز، اولین استفاده از اصل تعادل مواد را در اقتصاد انجام دادند.
  • اخلاق، اجتماع و توسعه پایدار

    در این مقاله به جایگاه اخلاق و شمول اجتماعی مردم در جامعه می‌‌‌پردازیم که همواره کاری بی‌‌‌پایان در تمام نقاط جهان است.
  • سودآوری تکثرگرایی

    امروزه «فراگیری اجتماعی» جزو مفاهیم مرکزی در جوامع نوین و پیشرو است. فراگیری اجتماعی به تضمین فرصت‌‌‌های برابر برای همه افراد جامعه، صرف‌‌‌نظر از تفاوت‌‌‌ها در عواملی مانند نژاد، جنسیت، قومیت، معلولیت یا زمینه‌‌‌های اجتماعی-اقتصادی اشاره دارد.
    چهارشنبه، ۰۳ بهمن ۱۴۰۳
  • تحریم‌های ایران ۹ ماه دیگر به صورت خودکار حذف خواهند شد؛

    ترامپ چه در سر دارد؟

    ۲۰روز بعد از آغاز سال جدید میلادی، دونالد ترامپ که پیش‌تر در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بر رقیب دموکرات خود پیروز شده بود، وارد کاخ‌سفید شد و کار خود را آغاز کرد. بازگشت ترامپ به کاخ‌سفید از آن جهت که وی در دوره اول ریاست‌جمهوری خود به صورت یک‌‌‌جانبه کشورش را از برجام خارج کرد، پروژه فشار حداکثری را علیه ایران کلید زد و همزمان خواهان رسیدن به توافقی همه‌جانبه با تهران است، برای ایران بسیار اهمیت دارد.
  • دو ماه سرنوشت‌‌‌ساز

    دونالد ترامپ از روز دوشنبه اول بهمن‌ماه، دور دوم ریاست‌جمهوری خود را بعد از وقفه‌ای چهارساله آغاز کرد. با بازگشت ترامپ به کاخ‌سفید، بدون تردید یکی از موضوعات مهم سیاست خاورمیانه‌‌‌ای آمریکا در دولت دوم ترامپ، ایران خواهد بود. تجربه دولت نخست او گویای این واقعیت است که چه‌بسا ایران اولویت نخست سیاست خارجی ترامپ باشد. ترامپ در کمپین‌‌‌های انتخاباتی ۲۰۱۶ گفته بود که در دولت خود مساله ایران را حل می‌کند و آن را برای رئیس‌جمهور بعدی به ارث نمی‌‌‌گذارد. با این حال به‌رغم سیاست فشار حداکثری او، ایران همچنان مساله‌ای حل‌نشده برای دولت ترامپ است. سیاست ترامپ در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران را می‌‌‌توان به چند دوره تقسیم کرد.
  • مذاکرات تحت‌تاثیر عوامل غیرقابل پیش‌بینی

    در جهانی که در آن مناسبات قدرت حرف اول را می‌‌‌زند و بازیگران به‌‌‌طور معمول از عقلانیت برای تصمیم‌گیری‌‌‌های راهبردی خود بهره می‌‌‌برند، نظریه بازی‌‌‌ها می‌‌‌تواند به ابزاری کارآمد برای پیش‌بینی رفتار کنشگران مختلف تبدیل شود. در این عرصه، بازی پیچیده و پرتنش مذاکرات ایران و آمریکا که این روزها به یکی از مباحث اصلی در محافل روزنامه‌‌‌نگاری بین‌المللی بدل شده است، سوال کلیدی‌‌‌ای را مطرح می‌کند: اگر طرفین این مذاکرات به دنبال حداکثرسازی منافع خود هستند، چه استراتژی‌‌‌هایی را اتخاذ خواهند کرد؟
    سه‌شنبه، ۰۲ بهمن ۱۴۰۳
  • پرونده امروز

    اصلاحات انرژی بعد از وقت اضافه

    پرهام پهلوان: ایران در یکی از ‌‌بزنگاه‌‌‌های حساس تاریخی به سر می‌‌‌برد. وضعیت ناترازی‌‌‌های گسترده در بخش‌‌‌های مختلف، نیازمند اصلاحات ساختاری اساسی در اقتصاد، سیاست داخلی و سیاست خارجی است. ناترازی انرژی، فقر گسترده و چالش‌‌‌های زیست‌‌‌محیطی در پی آنها، به‌درستی نشان‌‌‌دهنده عقب افتادن از مسیر تحقق اهداف، برنامه‌‌‌ها و توسعه پایدار هستند. با توجه به شرایطی که در آن هستیم، فردا دیر است و هریک از چالش‌‌‌های موجود نیازمند اقدام فوری و عملی هستند.
  • اصلاحات اقتصادی یک انتخاب نیست

    این روزها در رسانه‌ها، فضای مجازی و حتی در بین مردم کوچه و بازار، بحث‌های زیادی درباره لزوم تغییرات گسترده اقتصادی و بهبود زندگی مردم شنیده می‌شود. عده‌ای بر لزوم اصلاحات سریع یا تدریجی اقتصادی تاکید می‌کنند. این عده معتقدند اگر اصلاحات اقتصادی خصوصا در انرژی، ارز و بانک‌ها در فرصت کوتاهی شروع نشود، ایران به دره بی‌بازگشت فقر گسترده، رشد اقتصادی منفی و ابرتورم خواهد افتاد. در مقابل عده دیگری این اصلاحات را یا لازم نمی‌بینند یا زمان آن را اکنون نمی‌‌‌دانند یا معتقدند دولت سرمایه اجتماعی لازم برای اصلاحات را ندارد و این اصلاحات را باعث فشار به مردم و هرگونه فشاری را موجب شورش اجتماعی می‌‌‌‎دانند یا معتقدند اصلاحات باید به دولت فشار آورد نه به مردم.
  • روش‌های سنتی صرفه‏‏‌جویی انرژی

    روش‌های سنتی صرفه‌‌‌جویی انرژی، به‌عنوان راهکارهای اولیه برای کاهش مصرف انرژی، به‌طور گسترده ترویج می‌‌‌شوند. این روش‌ها شامل اقداماتی مانند خاموش کردن لامپ‌‌‌ها، استفاده از لوازم برقی کم‌‌‌مصرف و تنظیم دما در فصل‌‌‌های مختلف هستند که در کاهش مصرف انرژی در سطح فردی موثر واقع می‌‌‌شوند. این راهکارها به‌ویژه در کاهش هزینه‌‌‌های انرژی شخصی تاثیرگذار هستند و به‌عنوان راه‌‌‌حل‌‌‌های ساده و قابل دسترس برای عموم شناخته می‌‌‌شوند.
    دوشنبه، ۰۱ بهمن ۱۴۰۳
  • گزارش امروز

    خودشکن، آیینه شکستن خطاست!

    سال ۲۰۲۴ میلادی با تمام دلهره‌‌‌هایش تمام شد؛ سالی که سایه جنگ بر سر جهان بیش از پیش تاریک‌‌‌تر و گسترده‌‌‌تر شد. جنگ روسیه و اوکراین به قوت خود باقی ماند و در کنار فراز و فرودهایش همچنان در بن‌‌‌بست خاصی به سر می‌‌‌برد. در این سال جنگ در غزه نه‌‌‌تنها پایان نیافت؛ بلکه حتی برای مدتی به درون لبنان نیز کشیده شد؛ وضعیتی که با شورش در سوریه و سقوط دولت اسد بر مجهولات صلح در منطقه بیش از پیش افزود.
  • روایت بانک جهانی از سالی که گذشت

    آیا جهان از تله رکود خارج شده است؟

    پس از چند سال شوک‌‌‌های متعدد و مداوم، اقتصاد جهانی بالاخره نشانه‌‌‌هایی از ثبات را نشان می‌دهد. به‌رغم بدترین پیش‌بینی‌‌‌ها، جهان در سال ۲۰۲۴ توانست از رکود جهانی جلوگیری کند. با این حال، در حالی که اقتصادهای پیشرفته تا حد زیادی بهبود یافته‌‌‌اند، کشورهای در حال توسعه هنوز نتوانسته‌‌‌اند به پای آنها برسند. کشورهای کم‌‌‌درآمد در خطر عقب‌ماندن بیشتر هستند.
    یکشنبه، ۳۰ دی ۱۴۰۳
  • پرونده امروز

    برسان سلام ما را

    طبق گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) و بانک جهانی، ایران یکی از کشورهای اصلی صادرکننده نخبگان است. اصطلاح فرار مغزها که از ابتدای دهه ۱۳۸۰، پرتکرارتر به گوش می‌‌‌رسد، به موجی از مهاجرت دانشجویان بهترین دانشگاه‌‌‌های کشور، اساتید و متخصصان حوزه‌‌‌های مختلف اشاره دارد. طبق گزارش یونسکو، ایران یکی از کشورهایی است که تعداد زیادی دانشجو به خارج از کشور می‌‌‌فرستد. در سال ۲۰۲۲ بیش از ۶۰‌هزار دانشجوی ایرانی در دانشگاه‌‌‌های خارج از کشور تحصیل می‌‌‌کردند. آمریکا، کانادا، آلمان و استرالیا از اصلی‌‌‌ترین مقصد‌‌‌های دانشجویان ایرانی هستند.
  • چرا جوانان مهاجرت می‌کنند؟

    بخش زیادی از مساله مهاجرت در همه جهان ناشی از انتظار افزایش سطح رفاه است؛ این گزاره به آن معناست که می‌توان دید مردم از کشورهای در حال توسعه به سمت کشورهای پیشرفته صنعتی مهاجرت می‌کنند؛ چراکه امید دارند به سطح بالاتری از زندگی و رفاه دست پیدا کنند. منظور از سطح بالاتری از زندگی و رفاه نیز شامل کار بهتر، درآمد بهتر و در نهایت زندگی بهتر می‌شود. بنابراین این مساله یک بحث عمومی است، ولی تنها دلیل نیست و به همین سبب نیز برای همه صدق نمی‌‌‌کند.
  • زمانی که امید رنگ می‌بازد

    مساله مهاجرت اکنون به معضلی جهانی بدل شده است. نکته جالب توجه این است که رویکرد موجود به مساله مهاجرت در سال‌های اخیر نسبت به یک‌دهه گذشته با تغییر ۱۸۰درجه‌‌‌ای مواجه شده است. در روزگاری نه‌چندان دور، زمانی که گفتمان جهان‌‌‌وطنی لیبرال‌‌‌دموکراسی بر ادبیات سیاسی جهان غلبه داشت، مهاجران دشمن تلقی نمی‌‌‌شدند. پس از جنگ جهانی دوم، لیبرال‌‌‌دموکراسی به‌مرور به گفتمان غالب سیاسی در جهان بدل شد.
    شنبه، ۲۹ دی ۱۴۰۳
  • پرونده امروز

    افق پیش‏‏‌روی تهران و مسکو

    سعیده‌سادات فهری: روز جمعه ۱۷ژانویه مصادف با ۲۸دی‌ماه و با حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌‌‌جمهور ایران در مسکو و ولادیمیر پوتین، همتای روس وی «معاهده مشارکت راهبردی ۲۰ساله بین ایران و روسیه» امضا شد.
  • «روسیه ثروتمند» به جای «روسیه قدرتمند»

    سفر مسعود پزشکیان، رئیس ‌جمهوری اسلامی ایران به روسیه و امضای توافق راهبردی ۲۰ساله بین طرفین در شرایط کنونی، شاید گامی باشد در جهت ریل‌‌‌گذاری جدید در روابط تهران-مسکو پس از سرنگونی حکومت بشار اسد در سوریه. در حقیقت پزشکیان در حالی به روسیه رفت که وضعیتی که در ۱۰سال گذشته بر روابط دو کشور حاکم بود دیگر برقرار نیست.
  • از رویا تا واقعیت

    مسعود پزشکیان، رئیس‌‌‌جمهور ایران، روز جمعه ۲۸دی‌‌‌ماه، سه‌روز پیش از بازگشت دونالد ترامپ به قدرت در کاخ‌سفید، به مسکو سفر کرد تا معاهده جامع همکاری راهبردی بین ایران و روسیه را پس از سال‌ها مذاکره در مورد جزئیات آن به امضا برساند. این معاهده ابعاد مختلفی را -از انرژی، ارتباطات، ترانزیت و حمل‌ونقل گرفته تا همکاری‌‌‌های نظامی و امنیتی- دربر می‌گیرد. روسیه پیش از این در ماه مرداد پیمان راهبردی دیگری را با کره‌‌‌شمالی به امضا رسانده بود که بیشتر حول محور همکاری‌‌‌های امنیتی-نظامی بود. ایران نیز سه‌سال پیش سند همکاری راهبردی ۲۵ساله با چین را به امضا رسانده بود. بنابراین هر دو کشور پیمان‌‌‌های مشابهی را در سال‌های گذشته با کشورهای ثالث منعقد کرده‌‌‌اند، اما پیمان مذکور را باید با توجه به شرایط کنونی دو کشور و تحولات بین‌المللی ‌سنجید.
    پنجشنبه، ۲۷ دی ۱۴۰۳
  • پرونده امروز

    رشد اقتصادی و محدودیت‌های زمین

    آیا رشد اقتصادی بشر در سال‌های اخیر تماما محل خیر بوده است؟ آیا تلاش برای رشد اقتصادی بیشتر خود موجب آسیب به کره خاکی ما نشده است؟ به صورت کلی، آیا رشد اقتصادی به هر میزانی ممکن و مطلوب است؟ آیا کره خاکی ما ظرفیت محدودی برای رشد اقتصادی ندارد؟ این پرسش‌‌‌ها مواردی هستند که ذهن هر پژوهشگری را به خود مشغول می‌کنند.
  • محدودیت‌های رشد اقتصادی

    رشد اقتصادی مقوله‌‌‌ای است پیچیده و توسعه پایدار پیچیده‌‌‌تر؛ چرا که سه سیستم پیچیده که با یکدیگر برهم‌کنش‌‌‌ نیز دارند، باید به رشد و توسعه بپردازند. اگرچه برخی از کشورها توانسته‌‌‌اند پازل سه‌گانه همزمانی در رشد اقتصادی، شمول اجتماعی گسترده و پایداری زیست‌محیطی را حل کنند، اما به این دلیل که برخی چالش‌‌‌ها مانند اسیدی شدن آب اقیانوس‌‌‌ها و انقراض گونه‌‌‌ها، بحران‌هایی در مقیاس جهانی هستند و همچنین در معرض بلایای زیست‌محیطی قرار دارند، می‌‌‌توان گفت حتی این کشورها نیز در واقع در مسیر پایداری قرار ندارند.
  • سیاره زمین کمیاب است

    مفهوم مرزهای سیاره‌‌‌ای، مجموعه‌‌‌ای از ۹مرز زیست‌‌‌محیطی را ارائه می‌دهد که در چارچوب آنها، بشریت می‌‌‌تواند برای نسل‌‌‌های آینده به توسعه و پیشرفت ادامه دهد. فعالیت اقتصادی بشر روی کره‌زمین محدود به حفاظت از سیاره و حفظ منابع طبیعی برای استفاده نسل‌‌‌های آینده است.
    چهارشنبه، ۲۶ دی ۱۴۰۳
  • پرونده امروز

    معمای بانکداری در میان بحران‌ها

    استفاده از واژه بحران در ایران، تیغ دولبه‌‌‌ای است که ضمن تکرار مکرر آن، همیشه نگارندگان به این شک دچار می‌شوندکه مبادا ناامیدی را به جامعه تزریق کنند یا مبادا گرفتار یک کلیشه حساس شده باشند. می‌‌‌توان با نگاهی ساده به بسیاری از نقاط اصلی سیاستگذاری و حکمرانی اقتصادی در ایران با مفهوم بحران مواجه شد. بحران ناترازی، بحران انرژی، بحران سیاست خارجی، بحران رشد اقتصادی، بحران بانکی و بسیاری بحران‌های دیگر. برای اندیشمندانی که دل در گرو ایران دارند، شاید نگاه کردن به این بحران‌ها، به شکل معماهایی که هنوز حل نشده‌‌‌اند، راهگشا باشد.
  • ضرورت رعایت نسبت کفایت سرمایه در بانک‌ها

    نسبت کفایت سرمایه در ایران به دلیل عوامل ساختاری، اقتصادی و نظارتی و وثایق دریافتی در ازای تولید دارایی (پرداخت تسهیلات) اهمیت کمتری نسبت به استانداردهای جهانی یافته است. رعایت نسبت فوق در جایی که پرداخت تسهیلات صرفا با اتکا به رتبه اعتباری صورت نمی‌پذیرد و ریسک نکول و عدم‌بازپرداخت تسهیلات و تعهدات با وثایق سهل‌البیع پوشش داده می‌شود، چه ضرورتی خواهد یافت که در این نوشتار به آن خواهیم پرداخت.
  • انحراف نقدینگی در قالب ترازنامه بانکی

    این روزها سوالی مطرح شده مبنی بر اینکه با وجود افزایش حجم نقدینگی چرا هیچ اثری از این پول در جامعه دیده نمی‌شود. بخشی از پاسخ به ترازنامه بانک‌ها برمی‌گردد، ضمن آنکه با بررسی ترازنامه بانک‌ها نه‌تنها سوال فوق پاسخ داده می‌شود، بلکه علل بسیاری از معضلات اقتصادی دیگر نیز روشن می‌شود. البته برای درک بهتر با یک مثال تغییرات ترازنامه بانک‌ها قدم به قدم تصریح شده و در مواردی از برخی فروض استفاده خواهد شد.
  • سرعت گردش پول یا سرعت تراکنش؟

    اگر به صورت مستمر اخبار اقتصادی کشور را دنبال کرده باشید، حتما‌‌‌ در روزهای اخیر خبر بسته شدن درگاه پرداخت‌‌‌یارها و سکوهای رمزارزی توسط بانک مرکزی با ادعای کنترل سرعت گردش پول توجه شما را به خود جلب کرده است. حال این سوال پیش می‌‌‌آید که آیا این رفتار تاثیری بر سرعت گردش پول دارد؟‌‌‌ در این متن کوتاه قصد داریم به این موضوع بپردازیم.
    دوشنبه، ۲۴ دی ۱۴۰۳
  • گزارش امروز

    دوراهی « شام »

    با سقوط بشار اسد، گروه هیئت تحریرالشام، رهبری سوریه را به دست گرفته است. تغییرات جدید در سوریه، معادلات سایر کشورها را نیز تغییر خواهد داد. بی‌تردید این تغییرات باعث تغییر در گروه‌های همکار در منطقه خواهد شد. تا زمانی که دولت مستقر در سوریه اختیار کامل امور را به دست نگیرد، گمانه‌زنی‌ها در مورد روابط بین‌الملل این کشور در دوره پسااسد ادامه خواهد داشت.
    یکشنبه، ۲۳ دی ۱۴۰۳
  • پرونده امروز

    ناکارآیی دستوری بورس

    بورس تهران پس از گذر از روزهای طلایی برندسازی، از سال ۹۹ افت‌‌‌وخیزهای بسیاری را سپری کرده است، اما در هفته‌‌‌های اخیر، فعالان بازار سرمایه روندی امیدبخش را مشاهده کردند. با اینکه قرار گرفتن شاخص اصلی بازار در آستانه ۳میلیون واحد، باعث امیدواری بسیاری از فعالان شده است، دامنه نوسان محدود هنوز چالش‌‌‌های بسیاری دارد.
  • سودسازی بر گسل دامنه نوسان

    چندماهی است که بازار سهام ایران پس از هضم حجم انبوهی از عرضه در ۶ماه نخست سال، وارد روند صعودی شده و در شرایطی که همچنان بسیاری از مردم به دلیل تجربه تلخ افت شدید قیمت‌ها در سال ۹۹ و همچنین رونق بازارهای موازی نظیر سکه و طلا، با دیده تردید به روند صعودی بازار سهام نگاه می‌کنند، به رشد خود ادامه می‌دهد؛ تا جایی که نماگر اصلی این بازار در میانه دهمین ماه از سال ۱۴۰۳ در آستانه ۳میلیون واحدی شدن قرار دارد؛ رشدی که از یک‌میلیون و ۹۰۰‌هزار واحدی شروع شده و توانسته است پس از مدت‌ها تغییری جدی در ارزش معاملات خرد ایجاد کند. تقریبا همه فعالان باسابقه بازار سهام این روزها به افق پیش‌روی این بازار طی ماه‌های آتی خوش‌بین هستند و احتمالا کمتر کسی به خود زحمت می‌دهد تا در این جیک‌جیک مستان اندکی هم به فکر زمستان این بازار باشد؛ زمستانی که بنا بر تجربه تاریخی بازار هر بار که آمده، توانسته نقطه قوت روند صعودی را به نقطه ضعف آن تبدیل کند؛ نقطه‌ضعفی که هر بار مانند یک گسل عمل کرده و سودآوری پرتفوها در زمان رونق را از بین می‌برد. این گسل چیزی نیست جز دامنه نوسان.
  • دامنه نوسان؛ عامل ناکارآیی و نوسان

    یکی از کارکردهای مهم بازار، کشف قیمت کالاها و خدمات است که نظام تخصیص منابع را در اقتصاد سامان می‌دهد. کشف قیمت در بازارهای مالی از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چرا که تحلیلگران نهادهای مالی برای کسب یک‌درصد بازدهی بیشتر، مدت‌‌‌ها روی تحلیل وضعیت سهام بنگاه‌‌‌ها کار می‌کنند. در کشور ما با آنکه درباره عوامل بنیادینی نظیر رشد نقدینگی و رشد سقف بودجه سخاوتمندانه عمل می‌شود، اما سیاستگذاران اقتصادی گاهی در برابر تعدیل سایر شاخص‌‌‌های اقتصادی با آن عوامل بنیادین مقاومت به خرج می‌دهند. در بازار سرمایه نیز برای پوشش تمام کاستی‌‌‌های سیاستگذاری از محدودیتی به نام «دامنه نوسان» استفاده می‌شود که با وجود برخی منافع زودگذر، آسیب‌‌‌های فراوانی به اساس بازار وارد آورده است.
    شنبه، ۲۲ دی ۱۴۰۳
  • پرونده امروز

    در ضرورت فقرزدایی

    به‌جرات می‌‌‌توان مهم‌ترین عیار ‌سنجیدن هر نظام اقتصادی را عملکرد آن نظام در کنترل و کاهش فقر در جوامع بشری دانست؛ عیاری قدرتمند که سره را از ناسره بدون نیاز به هیچ تفسیری جدا می‌کند. از این‌رو، هر نظام اقتصادی در تلاش است که فقر را ریشه‌‌‌کن کند و اگر در رسیدن به این امر موفق شود، آن را به‌عنوان نشان حقانیت خود فریاد بزند.