باشگاه اقتصاددانان | روزنامه شماره 6194

پرونده امروز

ایران، به ترتیب بعد از میانمار و چین، سومین کشور جهان در زمینه محدودیت‌های اینترنتی است. محدودیت اینترنت، در دنیای امروز، می‌‌‌تواند با محدود کردن بسیاری از فعالیت‌‌‌های زیست‌طبیعی و حرفه‌‌‌ای انسان قابل مقایسه باشد.

نسخه‏‏‌های تجویزی و دستوری کار نمی‏‏‌کند

در گذشته تجارت به شکل رو در رو انجام می‌‌‌شد، اما طی دهه‌‌‌های اخیر، تجارت پیشرفت بسیاری داشته است؛ به‌طوری که حجم وسیعی از مبادلات، دیگر چهره به چهره نیستند و بیشتر از طریق تلفن، پست یا کارت‌‌‌های اعتباری انجام می‌شوند. بازار نیز دچار تغییراتی شده و در بستر تجارت الکترونیک، نامحدود و بدون مرز…

چهارشنبه، ۱۹ دی ۱۴۰۳

پرونده امروز

مدال برنز برای اینترنت ایران

ایران، به ترتیب بعد از میانمار و چین، سومین کشور جهان در زمینه محدودیت‌های اینترنتی است. محدودیت اینترنت، در دنیای امروز، می‌‌‌تواند با محدود کردن بسیاری از فعالیت‌‌‌های زیست‌طبیعی و حرفه‌‌‌ای انسان قابل مقایسه باشد.
نسخه‏‏‌های تجویزی و دستوری کار نمی‏‏‌کند

در گذشته تجارت به شکل رو در رو انجام می‌‌‌شد، اما طی دهه‌‌‌های اخیر، تجارت پیشرفت بسیاری داشته است؛ به‌طوری که حجم وسیعی از مبادلات، دیگر چهره به چهره نیستند و بیشتر از طریق تلفن، پست یا کارت‌‌‌های اعتباری انجام می‌شوند. بازار نیز دچار تغییراتی شده و در بستر تجارت الکترونیک، نامحدود و بدون مرز است؛ به همین دلیل می‌‌‌توان آن را به جای محل بازار، فضای بازار نامید.
فیلترینگ و آثار و تبعات منفی آن بر کسب ‌و کارها

به‌عنوان فعال اقتصادی و عضو اتاق بازرگانی، می‌‌‌خواهم توجه شما را به مساله‌ای مهم جلب کنم که تاثیرات گسترده‌‌‌ای بر کسب‌وکارهای سنتی و خرد دارد؛ یعنی موضوع فیلترینگ اینترنت. فیلترینگ اینترنت، اگرچه ممکن است با اهداف مشخصی مانند حفظ امنیت ملی یا جلوگیری از انتشار محتوای نامناسب اجرا شود، ولی تبعات منفی گسترده‌‌‌ای بر کسب‌وکارها، به‌ویژه کسب‌وکارهای سنتی و خرد دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌‌‌پردازم.
اثر انسداد اینترنت بر محیط کسب‌وکار

از تاثیر فیلترینگ بر کسب‌وکارها بسیار گفته و نوشته شده است و آنچه قرار است امروز و در این مقال به آن بپردازیم، اثر انسداد کابل‌های اینترنتی بر کسب‌وکارهای سنتی است که کمتر به آن پرداخته می‌شود. معمولا، زمانی که درباره اثر فیلترینگ صحبت می‌کنیم، اذهان عمومی بیشتر به سمت کسب‌وکارهایی که بر پایه اقتصاد دیجیتال هستند سوق پیدا می‌کند؛ چراکه این تصور غلط وجود دارد که تنها کسب‌وکارهای فناورانه از فیلترینگ آسیب می‌بینند و از آنجا که محیط کسب‌وکار در ایران بیشتر مبتنی بر فعالیت‌های سنتی است، کمتر از قطع اینترنت آسیب خواهند دید.

سه‌شنبه، ۱۸ دی ۱۴۰۳

پرسش امروز

چگونه معتبر شویم؟

امتیاز اعتباری یک عدد آماری است که انضباط مالی و احتمال پایبندی افراد به تعهداتشان را ارزیابی کرده و ریسک اعتباری آنها را براساس رفتار مالی گذشته پیش‌بینی می‌کند. هرچه امتیاز افراد بالاتر باشد، فرد خوش‌‌‌حساب‌‌‌تر محسوب شده و ریسک مالی کمتری دارد.
بروز و ظهور اعتبارسنجی در صنعت مالی

اعتبارسنجی یکی از ابزارهای کلیدی در صنعت مالی مدرن است که برای ارزیابی ریسک اعتباری مشتریان و متقاضیان تسهیلات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فرآیند پیچیده از تکنیک‌‌‌های آماری و الگوریتم‌‌‌های پیشرفته یادگیری ماشین بهره می‌‌‌برد تا احتمال بازپرداخت تسهیلات توسط متقاضی را ارزیابی کند. به‌عبارتی اعتبارسنجی به معنای بررسی و ارزیابی تمایل افراد به بازپرداخت تسهیلات یا تعهدات مالی است که نتیجه این ارزیابی به شکل یک امتیاز اعتباری ارائه می‌شود. این امتیاز به اشخاص، بانک‌ها، موسسات مالی و حتی فروشگاه‌‌‌های آنلاین کمک می‌کند تا براساس ریسک فرد در گذشته، اعتبار یا تسهیلات تخصیص دهند.
۸ مساله مهم اعتبارسنجی

اعتبارسنجی صنعتی است که قدمتی بیش از دوقرن دارد و در حال حاضر بیش از ۱۹۰کشور دنیا از اعتبارسنجی در صنایع مختلف استفاده می‌‌‌کنند؛ به این معنی که سال‌هاست کشورها دریافته‌‌‌اند که سنجش ریسک و بررسی سوابق رفتاری و اعتباری افراد می‌‌‌تواند کمک موثری به توسعه اقتصادی کشور و رفتارسازی اجتماعی و ایجاد مزایای بی‌شماری در جامعه کند. در کشور ما نیز شرکت اعتبارسنجی ایران با حمایت وزارت امور اقتصادی و دارایی، نظارت بانک‌مرکزی جمهوری اسلامی ایران و مشارکت کلیه بانک‌های کشور و برخی از شرکت‌های بزرگ بیمه و لیزینگ در آبان‌ماه ۱۳۸۵ به‌عنوان تنها شرکت اعتبارسنجی دارای مجوز شروع به فعالیت کرده است.
امتیاز اعتباری چیست؟

امتیاز اعتباری عددی است که احتمال آماری عدم‌پایبندی شخص به تعهدات و میزان انضباط مالی او را (براساس سوابق رفتاری شخص در خصوص تعهداتش) مشخص کرده و میزان ریسک اعتباری وی را براساس رفتار گذشته‌‌‌اش پیش‌بینی می‌‌‌کند. شرکت‌های اعتبارسنجی اطلاعات گزارش اعتباری را تجزیه و تحلیل می‌کنند تا میزان خوش‌حسابی و پایبندی اشخاص را نسبت به تعهدات آتی آنها بررسی و محاسبه کنند که برای این منظور از راهکارهای هوش مصنوعی و الگوریتم‌‌‌های یادگیری ماشین استفاده می‌شود.

دوشنبه، ۱۷ دی ۱۴۰۳

خاطرات پایدار رئیس‌جمهور

جیمی کارتر، سی و نهمین رئیس‌جمهور ایالات‌متحده، یکی از چهره‌‌‌های مهم تاریخ معاصر آمریکاست. اقدامات او برای کاهش تنش‌‌‌ها در جنگ سرد، تقویت حقوق بشر و پیشبرد اصلاحات داخلی در ایالات‌متحده شایسته توجه است.
۵ یادگار جیمی کارتر

جیمی کارتر، رئیس‌جمهور پیشین ایالات‌متحده، در ۱۰۰سالگی درگذشت. در اینجا چند اتفاق مهم در فاصله زمانی ۱۹۸۱-۱۹۷۷، دوران ریاست‌جمهوری او، مرور شده است.
چالش‌‌‌های ۵۰ساله پرزیدنت

از زمانی که جیمی کارتر کاخ‌سفید را ترک کرد تا روزی که درگذشت، ۴۴سال سپری شد. چهار دهه زندگی پس از ریاست‌جمهوری، زمانی طولانی به نظر می‌‌‌رسد و در واقع رکوردی برای رئیس‌‌‌جمهور سابق ایالات‌متحده است، اما بسیاری از چالش‌‌‌هایی که آمریکا در سال ۲۰۲۴ با آن روبه‌رو بود، با چالش‌‌‌هایی که کارتر در اواخر دهه ۱۹۷۰ با آنها مواجه و گاه در برابرشان تسلیم شد، تفاوت چندانی ندارد.
میراث اقتصادی جیمی کارتر

در حالی که آمریکایی‌‌‌ها در تلاش برای درک مارپیچ کلافه‌‌‌کننده سیاست ایالات‌متحده هستند، درگذشت سی‌ونهمین رئیس‌‌‌جمهور این کشور، جیمز ارل کارتر جونیور، موجی از نوستالژی جمعی را زنده کرده است. بسیاری از پیام‌‌‌ها در خصوص این واقعه، در حال ارائه تصویر قهرمانانه‌‌‌ای از اوست و ظهور او را از آغازش در روستاهای جورجیا تا زمانی که به کاخ‌سفید، جایزه صلح نوبل و فعالیت‌‌‌های بشردوستانه خستگی‌‌‌ناپذیرش در سال‌های بعدتر مربوط می‌شود، مورد تقدیر و ستایش قرار می‌دهد.

یکشنبه، ۱۶ دی ۱۴۰۳

تورم دوست هیچ‌کس نیست

تورم دوست دولت‌‌هاست. جان مینارد کینز، یکی از چهره‌‌های تاثیرگذار در علم اقتصاد است. او در کتاب «پیامدهای اقتصادی صلح»‌‌ تبیین می‌کند که تورم می‌‌تواند به‌عنوان ابزاری غیرمستقیم برای انتقال ثروت از مردم به دولت عمل کند و این فرآیند غالبا بدون اطلاع و آگاهی کامل مردم اتفاق می‌‌افتد. تورم به شیوه‌‌ای ظریف و پنهان، بخشی از ثروت شهروندان را از بین می‌‌برد. این مکانیزم ممکن است توسط دولت‌‌هایی که از بدهی‌‌های سنگین رنج می‌‌برند، به طور عمدی و آگاهانه مورد استفاده قرار گیرد.

شنبه، ۱۵ دی ۱۴۰۳

آینه شکست و پیروزی توسعه

برنامه‌‌‌ریزی برای توسعه در ایران، با ۵برنامه قبل از انقلاب شروع شد. بعد از تشکیل سازمان برنامه، ‌‌‌ مسیر توسعه در ایران کلید خورد و نهایتا بعد از ۱۳سال، در دهه ۱۳۴۰ خورشیدی ایران طعم توسعه اقتصادی و صنعتی شدن را برای مدتی طلایی اما محدود چشید. بعد از پیروزی انقلاب نیز برنامه‌‌‌ریزی توسعه ادامه پیدا کرد و تاکنون ۷برنامه پنج‌ساله نوشته شده است.
رشد اقتصادی دهه ۴۰ از کجا آمد؟

دهه‌‌ ۴۰ معمولا به‌عنوان دهه‌‌ طلایی اقتصاد ایران شناخته می‌شود. متوسط رشد اقتصادی ایران در سال‌های ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۵ حدود ۱۱واحد‌درصد بوده است که این عملکرد خیره‌‌‌کننده در روایت‌‌‌های اقتصادی معمولا به اجرای سیاست صنعتی و هماهنگی تیم اقتصادی منتسب می‌شود. با این‌‌‌حال شواهد آماری این روایت را تایید نمی‌‌‌کند.
نگاه تاریخی به رفاه ایرانیان

از شاخص رفاه به‌‌‌عنوان ابزار تحلیلی برای اندازه‌‌‌گیری کیفیت زندگی و رفاه اقتصادی در یک جامعه استفاده می‌شود. این شاخص معمولا شامل متغیرهایی نظیر درآمد سرانه، سطح مصرف، بهداشت و درمان، دسترسی به آموزش و امنیت اجتماعی است. از آنجا که مصرف یکی از عوامل کلیدی در این شاخص به شمار می‌‌‌آید و در محاسبه شاخص نیز بیشترین وزن به آن اختصاص یافته، حتی در شرایط نامناسب اقتصادی نیز مشاهده شده که به دلیل بالا بودن سطح مصرف ایرانیان، این شاخص مقدار بالایی را تجربه کرده است. به همین دلیل، فهم دقیق روندهای رفاه در ایران نیازمند بررسی تاریخی و عمیق است تا دلایل نوسانات آن شناسایی شود.

پنجشنبه، ۱۳ دی ۱۴۰۳

پرونده امروز

مسیریابی از فقر تا شکوفایی

پرهام پهلوان: «باشگاه اقتصاددانان» دنیای اقتصاد در این پرونده به بررسی ریشه‌ها و پیچیدگی‌های فقر در جهان، از دلایل تاریخی و جغرافیایی گرفته تا نقش فرهنگ، سیاست و نهادها، پرداخته است. در این رویکرد با نگاهی به تاریخ توسعه‌یافتگی، بررسی شد که چگونه برخی جوامع با ایجاد نهادهای کارآمد و سیاست‌های درست، مسیری برای توسعه پیدا کردند در‌حالی‌که برخی دیگر به دلیل نهادهای استخراجی در تله‌های فقر و استعمار گرفتار شدند.
توسعه؛ سراب یا واقعیت؟!

گفته می‌شود توسعه پایدار یک مفهوم مهم در روابط انسانی و پیرامونش و فرایندی است برای به دست آوردن پایداری منابع و جایگزینی سریع و عمومی که تمرکز آن بسیار گسترده‌تر از صرفا محیط‌زیست است و سعی در تحصیل رشد مستمر همه زوایا، ورای انواع رشدهای اقتصادی دارد و به نیازهای اساسی نظیر تلفیق حفاظت و توسعه، دست‌یابی به عدالت اجتماعی و حفاظت از یگانگی فرهنگی و اکولوژیک می‌پردازد.
چرایی فقر در قرن بیست و یک

در مقاله قبل داستان تاریخ توسعه‌‌‌یافتگی به‌‌‌صورت اجمالی بیان شد، در این مقاله به عمده دلایلی که بیشتر شهروندان برخی از کشورها همچنان در فقر شدید به‌‌‌سر می‌‌‌برند می‌‌‌پردازیم. پر واضح است که فقر یک مساله ساده با یک یا دو راه‌‌‌حل نیست. همان‌گونه که قبلا نیز بیان شد، این موضوعی بسیار پیچیده با راه‌‌‌حل‌‌‌های پیچیده و وابسته به هم در بخش‌های مختلف یک جامعه است.
محاق توسعه

توسعه اقتصادی همواره یکی از دل‌مشغولی‌های اصلی هر اقتصاددان یا سیاستگذاری بوده است. مفهومی که شاید پاسخ یکتایی هم نداشته‌ باشد. در طول تاریخ و در بازه‌های زمانی متفاوت، هر کشور و جامعه‌‌ای، گاه با توسعه یا عدم توسعه مواجه شده که کلید رسیدن به موفقیت در این موضوع مشخصا آشکار نشده است. حال سوال اصلی ما این است که چرا برخی کشورها توسعه پیدا می‌کنند و برخی خیر! پس از بررسی تاریخی روند توسعه اقتصادی در میان کشورها می‌توان بیان کرد که این فرآیند به‌شدت متاثر از مجموعه‌ای از عوامل جغرافیایی، تاریخی، نهادی، اجتماعی، سیاستی و بین‌المللی است که هر کدام نقش کلیدی در تعیین مسیر رشد ایفا می‌کنند.

چهارشنبه، ۱۲ دی ۱۴۰۳

پرونده امروز؛

درس اول؛ اول مردم

نوبل اقتصاد ۲۰۲۴ به دارون عجم‌‌‌اوغلو، جیمز رابینسون و سایمون جانسون به دلیل پژوهش‌‌‌های پیشگامانه درباره تاثیر نهادها بر رشد اقتصادی و توسعه اعطا شد. کارهای آنها اهمیت حکمرانی و سیاستگذاری را در موفقیت یا شکست ملت‌‌‌ها نشان می‌دهد. این پژوهش‌‌‌ها نشان داده‌‌‌اند که نهادهای فراگیر، با توزیع قدرت و فراهم‌کردن فرصت‌‌‌های برابر، نوآوری، سرمایه‌گذاری و توسعه پایدار را ممکن می‌کنند. در مقابل، نهادهای غیرفراگیر که قدرت را در دست گروه‌‌‌های خاص متمرکز می‌کنند، مانع رشد و پیشرفت می‌‌‌شوند.
نهادها و کامیابی بشر

جایزه‌‌‌ نوبل اقتصاد ۲۰۲۴ به دارون عجم‌‌‌اوغلو، سایمون جانسون و جیمز رابینسون برای «مطالعه‌‌‌ چگونگی شکل‌‌‌گیری نهادها و تاثیر آنها بر کامیابی بشر» اهدا شد. این افراد (مخصوصا عجم‌‌‌اوغلو) در افواه عمومی به‌خاطر کتاب‌‌‌هایی همچون «چرا کشورها شکست می‌‌‌خورند»، «دالان باریک»، «قدرت و پیشرفت» و «ریشه‌‌‌های اقتصادی دیکتاتوری و دموکراسی» شناخته می‌‌‌شوند. برای تحصیل‌‌‌کردگان اقتصاد نیز نام این افراد با مقالات و کتاب‌‌‌های درسی اقتصاد رشد و اقتصاد توسعه شناخته شده است. البته عجم‌‌‌اوغلو اقتصاددان پرکار و ذوالفنونی است و علاوه‌‌‌بر اقتصاد رشد و توسعه، در اقتصاد بازار کار، اقتصاد کلان‌‌‌مالی و اقتصاد سیاسی نیز دستی بر آتش دارد.
پول بادآورده توسعه‌زداست

شاید بتوان گفت مهم‌ترین کار عجم‌‌‌اوغلو و رابینسون که در کنار جانسون جایزه نوبل ۲۰۲۴ اقتصاد را به دست آوردند، ایده اصلی کتاب «چرا کشورها شکست می‌‌‌خورند» است؛ ایده‌‌‌ای که در آن نگارندگان استدلال می‌کنند، سرنوشت کشورها به نهادهای سیاسی و اقتصادی آنها وابسته است و تفاوت در ثروت و فقر کشورها نه به فرهنگ و جغرافیای خاص، بلکه بیشتر از آن به فراگیر یا غیرفراگیر بودن نهادهای سیاسی و اقتصاد آنها بستگی دارد.
نسخه‏‏ عجم‌اوغلو برای اقتصاد ترکیه

عجم‌اوغلو در تازه‌‌‌ترین گفت‌وگوهایش، غالبا حول محور موضوعات مرتبط با سیاست، دموکراسی و حکمرانی اظهارنظر کرده و درباره‌‌ اقتصاد کمتر حرف زده است. اندیشمند ارمنی‌تبار ترکیه، پروفسور دارون عجم‌اوغلو، از سه‌دهه پیش تاکنون در آمریکا به سر می‌‌‌برد، اما هنوز هم ارتباط تنگاتنگی با رسانه‌‌‌ها و محافل دانشگاهی و علمی ترکیه دارد. او پس از دریافت جایزه‌‌ نوبل اقتصاد در سال ۲۰۲۴ میلادی، در روزهای گذشته یک‌بار دیگر مهمان زادگاهش استانبول و از این محفل به آن محفل، در حال سخنرانی و مصاحبه بود. هرچه باشد، پس از اورهان پاموک و عزیر سنجار، او سومین فرد اهل ترکیه است که موفق شده است نوبل بگیرد.

سه‌شنبه، ۱۱ دی ۱۴۰۳

بازار کریپتو، فصل ۲۵-۲۴

در سال ۲۰۲۴، بازار ارزهای دیجیتال شاهد رویدادهای مهمی بود که تاثیرات قابل‌‌‌توجهی بر این صنعت داشت. در ژانویه، تایید ETFهای بیت‌کوین توسط شرکت‌هایی مانند بلک‌‌‌راک و فیدلیتی، نقطه عطفی در پذیرش نهادی این ارز دیجیتال بود.

دوشنبه، ۱۰ دی ۱۴۰۳

بازار به شرط دولت؟

حدود دولت کجاست؟ دولت باید در امور اقتصادی تا به کجا دخالت کند و در کجاها نباید مداخله‌‌‌ای داشته ‌‌‌باشد؟ این پرسش، از آن پرسش‌‌‌های مناقشه‌‌‌برانگیزی است که از همان ابتدای تولد علم اقتصاد، بر سر آن نزاع فکری وجود داشته است؛ نزاع‌‌‌هایی که گاه از سطح اندیشه فراتر رفته‌‌‌ و در سطوح سیاسی و اقتصادی نیز خود را بازتولید کرده‌‌‌اند.
موفقیت مشروط در اقتصاد

ارتباط بین تنظیم‌‌‌گری و اقتصاد از دهه ۱۹۷۰ به موضوعی مرکزی در اقتصاد سیاسی تبدیل شده است. این مقاله، با استفاده از داده‌‌‌های ایالت‌‌‌های آمریکا از سال ۱۹۶۵ تا ۲۰۱۲، استدلال می‌کند که تاثیر تنظیم‌‌‌گری بر اقتصاد بسته به نوع تنظیم‌‌‌گری و اطلاعات و انگیزه‌‌‌های تنظیم‌‌‌کنندگان می‌‌‌تواند مثبت یا منفی باشد. تنظیم‌‌‌گری بیشتر زمانی منجر به رشد اقتصادی بالاتر می‌شود که آن تنظیم‌‌‌گری جزئی‌‌‌تر باشد، سطح فعلی تنظیم‌‌‌گری پایین‌‌‌تر باشد، عدم‌اطمینان بیشتر باشد و در شرایطی که رقابت بیشتر یا فرصت‌‌‌های بیشتری برای آزمون و خطا در میان پیشنهاددهندگان قوانین و مسوولیت‌‌‌پذیری بالاتر وجود داشته باشد.
سه‌راهی مفید تنظیم‌‌‌گری

یکی از تغییرات چشمگیری که هر مسافری که از کشورهای ثروتمند به کشورهای کم‌‌‌درآمد در دهه گذشته رفته مشاهده کرده است، گسترش سریع استفاده از تلفن همراه و به‌‌‌تبع آن، دسترسی فزاینده به اینترنت موبایلی است.
تنظیم‌‌‌گری؛ مانع یا حامی؟

بسیاری از بخش‌‌‌های دنیای کسب‌وکار مدت‌‌‌هاست که از مقررات دولتی شکایت دارند و قوانین را به‌‌‌عنوان موانعی برای سودآوری، کارآیی اقتصادی و ایجاد شغل محکوم می‌کنند. بسیاری از شرکت‌ها تلاش کرده‌‌‌اند با یافتن راه‌‌‌های قانونی، انتقال عملیات به خارج از کشور یا نقض قوانین ضد انحصار، از مقررات فرار کنند.

یکشنبه، ۰۹ دی ۱۴۰۳

نبود جنگ، ‏‏‌آرامش نیست

رومن رولان، نویسنده فرانسوی، در جایی از آثار خود می‌‌‌گوید: «نبود جنگ، به معنای آرامش نیست»؛ گزاره‌‌‌ای که شاید یکی از مصادیق آن را بتوان سوریه سال‌های اخیر دانست. حکومت سوریه‌‌ پس از سال‌ها درگیری نظامی با گروه‌‌‌های مخالف دولت مستقر توانست همه آنها را سرکوب کند و بار دیگر، بشار اسد خود را در مقام یگانه قدرت حاکم در این کشور پیدا کرد. او شاید هرگز فکر نمی‌‌‌کرد در عرض تنها چند روز حکومت مستقرش ساقط شود.سرعت و شکل فروپاشی دولت بشار اسد به نحوی بود که همگان را متعجب کرده است؛ آنچنان‌که می‌‌‌توان ادعا کرد سقوط بشار اسد بیش از آنکه به قدرت مخالفانش بازگردد، به ناتوانی نیروهای خودش مربوط است؛ ارتشی که وارد نبرد نمی‌شود و کاخ ریاست‌جمهوری خود را بی‌‌‌دفاع می‌کند.