مژده ابراهیمی:
کمتر کشوری بدون داشتن بخش مالی قوی توانسته است به وضعیت اقتصادی مناسبی دست پیدا کند. این موضوع آنقدر برای توسعه اقتصادی مهم است که ابزارهای مالی را راه پمپاژ رشد به اقتصاد نامیدهاند. در ایران نیز طی سالهای اخیر با توسعه نهادها، ابزارهای مالی مختلفی در بازار سرمایه با هدف تنوعبخشی و پوشش طیف زیادی از سلایق معاملاتی و ذائقههای ریسک، طراحی و پیادهسازی شده است. اما این ابزارها زمانی کارساز هستند که بورس در ایران در مسیر رشد معمول و متناسبی قرار گیرد و جذب پول در راستای افزایش تولید ملی و رشد اشتغال امکانپذیر باشد.
به طور کلی برای اینکه بازارهای مالی عملکرد مطلوبی داشته باشند، باید دارای سه پیشزمینه یا ویژگی باشند. در ابتدا باید دارای قانون بازار اوراق بهادار خوب و بهروز و قانونی جامع و مانع باشند. جامع به این معنی که تمامی موارد لازم برای اینکه بازار عملکرد خوبی داشته باشد، در قانون دیده شود و به نوعی قانون ناقصی نباشد. مانع نیز به این معناست که مواردی که میتواند مزاحم بازارسرمایه باشد، در قانون محدود شده و جلوی ورود آن به بازار گرفته شده باشد؛ مانند دخالتهای افراد و نهادهای غیرمرتبط در بازار. قانون باید به گونهای باشد که مثلا دولت اجازه دخالت از یک حد بیشتر در بازار را نداشته باشد و این مانع بودن قانون در واقع یکی از شرطهای استقلال بازارسرمایه است و باید حتما در قانون به آن توجه شود.
رشد بازارسرمایه در ایران و جذب پول به این بازار کمک شایانی در جهت افزایش تولید ملی و اشتغال میکند. بارها در یادداشتها و مصاحبههای گذشته خود این نکته را یادآوری کردم که باید به سمت اقتصاد بورسی برویم. در واقع باید اقتصاد بورسی را جایگزین اقتصاد بانکی کنیم تا بتوانیم شاهد افزایش تولید ملی و در ادامه اشتغال و دیگر مسائل باشیم. از اینرو توجه به ساختارها و ریزساختارهای بازارسرمایه و همچنین توجه به توسعه ابزارهای مالی کمک شایانی به این موضوع میکند.
طی سالهای اخیر همگام با توسعه نهادها، ابزارهای مالی مختلفی نیز در بازارسرمایه با هدف تنوعبخشی و نیز پوشش طیف زیادی از سلایق معاملاتی و ذائقههای ریسک طراحی و پیادهسازی شده است. با توجه به اینکه بازار ما همچنان دوران رشد خود را طی میکند، ابزارهای مالی متنوع، چه در حوزه معاملات و چه در حوزه تامین مالی توانسته است بسیاری از نیازها را رفع کرده و به عمقبخشی به بازار کمک کند.
به نظر میرسد یکی از موارد تاثیرگذار بر بازار سهام که سبب شد بازار ما در سالهای گذشته نتواند رشد مناسبی را تجربه کند، نبود ابزارهای سرمایهگذاری غیرمستقیم و تنوع این ابزار بوده است. شاید اگر اتفاق سال ۱۳۹۹ و رشد مناسب بازار در این برهه زمانی را نیز درنظر بگیریم متوجه خواهیم شد که در این زمان نبود ابزارهای متنوع و متعدد در حوزه سرمایهگذاری غیرمستقیم، بیش از هر زمان دیگری احساس شد. به عبارت دقیقتر نبود این ابزارهای مناسب و کافی باعث شد تا افراد بهصورت مستقیم وارد بازار سهام شوند و به خرید و فروش سهام بپردازند و به علت نداشتن دانش کافی سرمایهگذاری، بعد از کسب سود در یک بازه زمانی کوتاهمدت، دچار ضرر شده و به خروج از بازار اقدام کردند و در نهایت از بازار سرمایه دور شدند. باید تاکید کرد که هر چقدر تنوع ابزارهای مالی سرمایهگذاری غیرمستقیم بیشتر شود و در این راستا صندوقهای سرمایهگذاری جدید و متنوعی وارد بازار سرمایه شوند، این ابزار سلیقه طیف گستردهتری از سرمایهگذاران را پوشش خواهد داد و رشد قابلتوجهی را شاهد خواهیم بود.
بیشتر ابزارهایی که در حوزه صندوقها مورد توجه و استفاده قرار میگیرند، شامل صندوقهای تامین مالی جمعی، صندوق خصوصی، صندوقهای بخشی، صندوقهای اهرمی، شاخص هموزن، صندوقهای اوراق دولتی، صندوقهای تضمین سرمایه و... هستند.