هزار خم اقتصاد گیگ در سرزمین اژدهای زرد
در شبکه اجتماعی ویبو، تصاویری از این حادثه منتشر شد. چنین نارضایتی‌‌‌هایی در میان میلیون‌‌‌ها کارگر شاغل در اقتصاد گیگ در حال رشد چین رایج است؛ اگرچه موارد کمی به این اندازه چشمگیر و دیده شدند. براساس گزارش بولتن کارگری چین (CLB)، سازمان غیردولتی در هنگکنگ، تعداد اعتراضات کارگران گیگ اقتصاد هم به صورت مطلق و هم به عنوان سهمی از ناآرامی‌های کارگری افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۹، ۱۴۲اعتراض از سوی کارگران تحویل غذا، تدارکات و حمل‌ونقل ثبت شد، اما از آنجا که بسیاری از اعتراضات گزارش نشده است، تخمین زده می‌شود که این تنها یک‌دهم تعداد واقعی را نشان می‌دهد. پاسخ حزب کمونیست حاکم، تلاش برای متقاعد کردن کارگران گیگ برای پیوستن به یک‌اتحادیه کارگری بوده است. در سال ۲۰۱۵، شی‌جین پینگ، رهبر چین، طرحی را با عنوان «اصلاحات تجربی» ارائه داد؛ یک سازمان حمایتی که همه اتحادیه‌‌‌ها باید به آن تعلق داشته باشند و فدراسیون اتحادیههای کارگری چین (ACFTU) آن را راه‌‌‌اندازی کرد.
متن کامل این اصلاحات منتشر نشد؛ اما رسانه‌‌‌های دولتی گفتند که هدف، تمرکز فدراسیون بر اقدامات مشخص برای کمک به کارگران و کاهش «بی‌‌‌ثباتی» در اقتصاد گیگ است. این سازمان خواستار افزایش عضویت در میان مهاجران روستایی شد. با اپلیکیشن‌‌‌هایی که این کار را آسان‌‌‌تر می‌کنند، سازمان امیدوار است که این امر باعث کم‌‌‌رنگ شدن اعتراض‌‌‌ها شود. در سال ۲۰۱۸، فدراسیون اتحادیههای کارگری چین بیان کرد که برای استخدام هشت‌گروه از کارگران غیر‌کارخانه‌‌‌ای، از جمله کارگران تحویل غذا (حدود ۷میلیون نفر) و پیک‌‌‌ها (۴میلیون) تلاش بیشتری خواهد کرد. اتحادیههای جدید تلاش کرده‌‌‌اند خود را برای کارگران گیگ جذاب کنند.
اولین اتحادیه در سال ۲۰۱۸ در شانگهای با حدود ۴۰۰عضو تاسیس شد که به کارگران دستورالعمل‌‌‌هایی در مورد قوانین راهنمایی و رانندگی ارائه می‌‌‌داد و هندوانه را با تخفیف به آنها می‌‌‌فروخت. کریس چان از دانشگاه چینی هنگکنگ می‌‌‌گوید صرف‌‌‌نظر از اصلاحات، اتحادیه‌‌‌ها شاخه‌‌‌ای از حزب کمونیست هستند و مقامات اتحادیه‌‌‌ها کارمندان دولت محسوب می‌‌‌شوند، بنابراین نمی‌‌‌توانند کاری برخلاف سیاست دولت انجام دهند. گاهی اوقات، رئیس یک شرکت نیز رئیس اتحادیه است. او می‌‌‌گوید: «مهم‌ترین وظیفه دولت‌‌‌های محلی حمایت از حقوق کارگران نیست، بلکه حفظ ثبات اجتماعی و تضمین توسعه اقتصادی است.»
چیزی برای باختن نیست؛ جز وقت اضافه
توضیحات رسمی کمپین اصلاحات بر اهمیت تقویت کنترل حزبی بر فدراسیون و استفاده از آن برای تقویت حضور مردمی حزب تمرکز دارد. این حزب در سال‌های اخیر سخت کار کرده است تا سلول‌‌‌هایی را در شرکت‌های خصوصی شکل دهد تا بتواند سهم بیشتری در نحوه مدیریت آنها داشته باشد. چین راه‌‌‌اندازی اتحادیههای کارگری را به‌عنوان یک پله مفید می‌‌‌بیند. قبل از سال ۲۰۱۵، سازمان‌های غیردولتی کارگری کوچک در دفاع از حقوق کارگران نقش داشتند. آنها به پیروزی‌‌‌های قابل‌توجهی در دفاع از کارگران اقتصاد گیگ دست یافتند. اما این موفقیت از کارخانه‌‌‌ای حاصل شد که نقش چندانی در عرصه اقتصاد گیگ ندارد.
اعتصاب در کارخانه ساعت‌‌‌سازی سیتی‌‌‌زن در استان گوانگدونگ در سال ۲۰۱۱ به چانه‌‌‌زنی جمعی منجر شد. مدیران همچنین موافقت کردند که ۷۰درصد اضافه‌کاری‌‌‌هایی را که به مدت پنج‌سال معوق بود جبران کنند. در سال ۲۰۱۵، کارگران کارخانه کفش لاید گوانگدونگ، این شرکت را مجبور کردند که چند میلیون یوآن به عنوان معوقه بیمه اجتماعی بپردازد. سپس، در سال ۲۰۱۵، حزب تمام گروه‌‌‌های جامعه مدنی را تحت فشار قرار داد. سرکوب دیگر در سال ۲۰۱۸ و زمانی رخ داد که کارگران در «جاسیک»، کارخانه جوش در شنژن، تلاش کردند اتحادیه‌‌‌ای را تحت رهبری کارگران تشکیل دهند و آن را در فدراسیون ثبت کنند. کارگران اخراج شدند. چند هفته بعد، پلیس ده‌‌‌ها کارگر و دانشجو را در سراسر کشور به دلیل تظاهرات در حمایت از اتحادیه دستگیر کرد.
بنابراین آیا شانسی وجود دارد که اصلاحات بتواند برای محافظت از کارگران عرصه اقتصاد گیگ بیشتر موثر واقع شود؟ هم‌‌‌اکنون رتبه اتحادیه افزایش یافته است. در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶، ۳۰میلیون کارگر مهاجر از جمله کارگران عرصه اقتصاد گیگ به این اتحادیه پیوستند. فدراسیون اتحادیههای کارگری چین اکنون بیش از ۳۹۰میلیون عضو دارد که ۵/ ۶میلیون عضو از هشت‌گروه اولویت دارند. به گفته بولتن کارگری چین، برخی اتحادیه‌‌‌ها منابع بیشتری را برای کمک به کارگران با مشاوره حقوقی اختصاص داده‌‌‌اند. گاهی اوقات فدراسیون اتحادیههای محلی از کارگران دفاع می‌کنند؛ حتی زمانی که اتحادیه داخل شرکت این کار را نمی‌‌‌کند. فدراسیون اتحادیههای کارگری چین می‌‌‌گوید بین سال‌های ۲۰۱۶ تا اوایل سال ۲۰۱۹، به بیش از ۵میلیون کارگر مهاجر کمک کرده است تا ۵۳میلیارد یوآن (۲/ ۸میلیارد دلار) دستمزد معوق را دریافت کنند.
بخش عمده‌‌‌ای از این کارگران حوزه اقتصاد گیگ بوده‌‌‌اند؛ چرا که سازوکار مناسبی برای کارگران این عرصه در نظر گرفته نشده است و این اتحادیه قصد دارد به نقش حمایتی خود ادامه دهد. با این حال از ایده‌‌‌آل بسیاری از کارگران سنتی و اقتصاد گیگ فاصله دارد. از ۳۵۰کارگر دلیوری استارت‌آپی که جنی چان از دانشگاه پلی‌‌‌تکنیک هنگکنگ با آنها مصاحبه کرد، هیچ‌‌‌یک نمی‌‌‌دانست که فدراسیون چه می‌کند. اکنون، چان می‌‌‌گوید، در حالی که حزب دوباره تسلط خود را بر سراسر جامعه چین تثبیت می‌کند، آموزش اتحادیه‌‌‌ها برای کارگران اغلب در «مراکز خدمات توده‌‌‌ای حزبی محلی» انجام می‌شود. این موضوع شامل این است که به کارگران گفته شود اعتصاب یا اعتراض نکنند و اگر مشکلی دارند، آنها را به سمت میانجی‌گری یا داوری راهنمایی کنند.
خط تلفن هم راه‌‌‌اندازی شده است. الی فریدمن از دانشگاه کرنل می‌‌‌گوید: «گاهی اوقات برای کارگران موثر واقع می‌‌‌شوند. اگر به تصمیمات نهایی که از طریق داوری یا دعوای قضایی گرفته می‌شود، نگاه کنید، آنها تمایل دارند که کارگران را بر کارفرمایان ترجیح دهند.» این تا حدی به سود کارگران عرصه اقتصاد دیجیتال نیز است که هنوز قوانین در خصوص این عرصه قوام نیافته است. اما موانعی وجود دارد که مانع موثر واقع شدن این دوره‌‌‌ها می‌شود. مهم‌تر از همه، زمان زیادی می‌برد. اکثر کارگران وقت یا پولی برای سرمایه‌گذاری در دادگاه یا داوری ندارند.
حزب مشتاق است تا از یکپارچگی مردم جلوگیری کند. فریدمن می‌‌‌گوید: «اگر شما یک گروه ۵۰نفری از کارگران را در محل کار دارید و آنها می‌‌‌گویند که رئیس به آنها حقوق نمی‌‌‌دهد، اولین کاری که اتحادیه تلاش می‌کند انجام دهد این است که آن را به ۵۰پرونده جداگانه تقسیم کند. در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۱/ ۲میلیون اختلاف از طریق داوری رسیدگی شد که شامل ۴/ ۲میلیون کارگر بود. برای کسانی مانند لیو، پیک «Ele.me»، عضویت در اتحادیه امید چندانی به آنها نمی‌‌‌دهد؛ چرا که می‌‌‌دانند قرار نیست شرایط کاری‌‌‌شان به این زودی بهبود یابد و این اتحادیه با شرایط طاقت‌‌‌فرسای شرکت‌های حوزه دیجیتال کاری ندارد.
رانندگان و موتورسواران اقتصاد گیگ اغلب توسط پیمانکاران فرعی استخدام می‌‌‌شوند که آنها را مجبور می‌کنند برای تحویل به‌موقع ریسک کنند یا خطر عدم‌دریافت دستمزد را همواره در پس ذهن خود داشته باشند. براساس گزارش بولتن کارگری چین، در دوسال گذشته هزاران پیک در سراسر چین در تصادفات مجروح یا کشته شده‌‌‌اند. فریدمن در مورد اینکه اصلاحات اتحادیه به کارگران عرصه اقتصاد دیجیتال کمک کند «بسیار بدبین» است. حتی اگر اتحادیه بخواهد در مذاکرات جمعی، کارگران دلیوری را نمایندگی کند، نمی‌‌‌تواند این کار را انجام دهد؛ زیرا از نظر قانونی بیشتر پیک‌‌‌ها پیمانکاران مستقل هستند، نه کارمند. مانند بسیاری از کشورها، پیک‌های غذایی، زندگی نامطمئنی دارند.
