کشورها در اجلاس اتحادیه پایاپای آسیا، به دنبال چه هستند؟
صف‌آرایی مقابل دلار
دلارزدایی؛ محور اصلی اجلاس پایاپای آسیایی
محسن کریمی، معاون امور بین‌الملل بانک مرکزی، درخصوص برنامه‌های اجلاس پایاپای آسیایی بیان کرد که ظرفیت خوبی برای دلارزدایی در اتحادیه پایاپای آسیایی شناسایی شده است، خوشبختانه دبیرخانه اتحادیه در بانک مرکزی ایران است و از سال گذشته در اجلاس پنجاه این اتحادیه مصوب شد که جمهوری اسلامی ایران میزبان اجلاس پنجاه و یکم این اتحادیه باشد. او گفت که در راستای گسترش و تقویت این اتحادیه تلاشهایی برای پذیرش سایر کشورها در اتحادیه پایاپای آسیایی انجام شده است. در حال حاضر ۹ کشور عضو اتحادیه از زمان تاسیس تاکنون هستند و کشورهای مهمی همچون ایران، هند و پاکستان و دیگر کشورهایی در شبه قاره هند در این اتحادیه حضور دارند. معاون امور بین‌الملل بانک مرکزی با بیان اینکه در یک سال گذشته کشورهای جدیدی نیز درخواست عضویت در این اتحادیه را داده‌اند، گفت: بر این اساس در اجلاس فردا در خصوص پذیرش عضویت این کشورها تصمیم‌گیری خواهد شد. کریمی تاکید کرد که در اجلاس فردا علاوه بر حضور ۹ عضو اصلی اتحادیه پایاپای آسیایی، کشورهای روسیه، بلاروس، افغانستان و بانک توسعه اسلامی نیز حضور خواهند داشت. معاون امور بین‌الملل بانک مرکزی در خصوص سطح برگزاری اجلاس پایاپای آسیایی گفت: اجلاس پنجاه و یکم در سطح روسای کل بانک‌های مرکزی عضو اتحادیه، جانشینان و قائم‌مقام‌ها و معاونان آنها به همراه مقامات بانک‌های مرکزی سه کشور روسیه، بلاروس و افغانستان و بانک توسعه اسلامی برگزار خواهد شد.
اصلاح اساسنامه اتحادیه
کریمی با تشریح دستورکار اجلاس پنجاه و یکمین اتحادیه پایاپای آسیایی گفت: در این اجلاس بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده از سال گذشته در کمیته‌های فنی، تلاش‌های زیادی انجام شده است که اساسنامه این اتحادیه به نحوی که متناسب با تحولات فعلی پولی و بانکی بین‌المللی باشد اصلاح شود. بر همین مبنا مفاد مهمی از مواد اساسنامه برای اصلاح در زمینه تسهیل در عضویت سایر کشورها مورد بازبینی قرار گرفته و همچنین استفاده از ارزهای کشورهای عضو به عنوان ارزهای تسویه به شور گذاشته خواهد شد.
تصمیم‌گیری در زمینه سبد ارزی تسویه
کریمی، معاون امور بین‌الملل بانک مرکزی عنوان کرد که علاوه‌بر نحوه عضویت و استفاده از ارزهای محلی برای تسویه مبادلات، سه ارز دیگر به عنوان ارزهای سبد تسویه در دستور کار اجلاس قرار دارد تا در حد امکان وابستگی و نیاز کشورها برای پایاپای‌سازی در دفاتر اتحادیه به دلار و یورو کاهش پیدا کند.
کریمی با تاکید بر اینکه ۹ عضو اصلی عضو اتحادیه پایاپای آسیایی هستند، گفت: سه کشور به صورت حضوری عضو ناظر در این اتحادیه هستند و امیدواریم تصمیمات خوبی در این اجلاس گرفته شود و گامی برای تقویت این اتحادیه در زمینه دلارزدایی و کاهش وابستگی به زیرساخت‌های پولی و بانکی تحت کنترل برداشته شود.
معاون امور بین‌الملل بانک مرکزی در خصوص مذاکرات دوجانبه با روسیه در این اجلاس گفت: روز سه‌شنبه، تهران میزبان رئیس کل بانک مرکزی روسیه خواهد بود و مذاکرات دوجانبه‌ای با بانک مرکزی این کشور در راستای توافقات و اسنادی که در یک سال گذشته توسط طرفین به امضا رسیده است مورد مذاکره و بررسی قرار می‌گیرد و روسیه به عنوان عضو ناظر امسال در اجلاس شرکت می‌کند.
رونمایی از پیام‌رسان جدید بین‌بانکی
کریمی، معاون امور بین‌الملل بانک مرکزی، در خصوص محتوای مذاکرات اجلاس روز سه‌شنبه نیز گفت: علاوه بر اصلاحات پیش‌بینی شده در اساسنامه و رای‌گیری در این خصوص، یک سری اقدامات محتوایی نیز در این اجلاس مورد بررسی قرار می‌گیرد. در آستانه برگزاری این اجلاس موضوعات مهمی همچون پیام‌رسان بین‌بانکی برای بانک‌های مرکزی عضو این اتحادیه فراهم شده است که پیام‌های بانکی میان اعضا را از سوئیفت بی‌نیاز خواهد کرد و همچنین امکان‌سنجی و به کارگیری ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی برای پرداخت‌های برون‌مرزی مورد بررسی و تبادل نظر قرار خواهد گرفت.
تاریخچه اتحادیه پایاپای آسیا
سال ۱۹۷۴، اتحادیه پایاپای آسیا با هدف ایجاد تسهیلات بازرگانی میان تعدادی از کشورهای آسیا بدون استفاده از ارزهای کلیدی و کمیاب به ابتکار کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای منطقه آسیا و اقیانوس آرام، «اسکاپ» به وجود آمد. اعضای موسس این اتحادیه شامل بانک‌های مرکزی ایران، سریلانکا، هندوستان، پاکستان، نپال و بنگلادش بودند. با آماده شدن آیین‌نامه اجرایی آن انجام معاملات در داخل مکانیسم اتحادیه از نوامبر سال ۱۹۷۵ آغاز شد. در سال‌های ۱۹۷۷ تا ۱۹۹۹ به ترتیب بانک‌های مرکزی میانمار (برمه سابق) و بوتان به عضویت اتحادیه درآمدند. بانک مرکزی مالدیو به عنوان نهمین عضو در سال ۲۰۰۹ به اتحادیه پیوست. اهداف تاسیس این اتحادیه، فراهم کردن تسهیلات برای تسویه چندجانبه پرداخت‌های مربوط به معاملات جاری بین‌المللی میان کشورهای عضو، استفاده از پول ملی کشورهای عضو در معاملات جاری فی‌مابین و بالطبع صرفه‌جویی در استفاده از ذخایر ارزی و همچنین گسترش همکاری‌های پولی و تقویت روابط بانکی برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی و بازرگانی میان کشورهای منطقه آسیا و اقیانوس آرام و فراهم کردن ترتیبات معاوضه (سوآپ) پولی برای دسترسی موقت اعضا به واحدهای پولی آسیا، تعریف شده است. در واقع اعضای این اتحادیه، برای انجام مبادلات بازرگانی پول ملی خود را به یکدیگر به‌صورت اعتبار دوماهه وام می‌دادند. هر سال نمایندگان بانک‌های مرکزی عضو، برای بررسی حساب‌ها و تسویه با تمدید مانده‌حساب‌ها در یکی از کشورهای عضو جمع می‌شوند.
