نفتکش‌های سایه، نفت روسیه را از محدودیت قیمتی اروپا عبور داده‌اند؛
غرب درگیر ناوگان سایه روسی
اکنون با گذشت تقریبا دو سال‌از زمان تصویب سقف قیمت نفت، تقریبا ۷۰درصد نفت کرملین با بهره‌‌‌‌‌‌برداری از «تانکرهای سایه» حمل می‌شود که عمدتا شامل محدودیت‌ها نمی‌شوند. موفقیت روسیه در دورزدن تحریم‌های اعمال‌شده توسط کشورهای عضو گروه۷ به این کشور اجازه داد تا به تامین مالی جنگ خود علیه اوکراین ادامه دهد.اثربخشی سقف قیمت اما با عدم‌اجرا یا اجرای سست مصوبات، مخدوش شده‌است. مقامات ایالات‌‌‌‌‌‌متحده و اروپا سعی کرده‌اند اهداف رادیکال خود را برای فلج‌کردن اقتصاد روسیه متعادل ساخته و در عین‌حال تقاضا در بازارهای نفت را به‌خوبی تامین کنند تا از این طریق، از افزایش بی‌‌‌‌‌‌رویه قیمت‌ها جلوگیری کنند. چالش‌ها در مسیر اجرای تحریم‌ها، عمدتا مرتبط با همان محدودیت‌هایی هستند که در این مدت اقتصادهای پیشرفته جهان در تلاش برای مداخله در بازار جهانی انرژی و برای تسریع در پایان‌دادن به تهاجم روسیه به اوکراین با آن مواجه بوده‌اند.
مخاطرات ناوگان سایه روسی
در همین ارتباط، دانشکده اقتصاد کی‌یف که در زمینه طراحی و پیشنهاد طرح اعمال تحریم‌های سختگیرانه‌‌‌‌‌‌تر بر صادرات نفت روسیه فعالیت می‌کند، در گزارش جدید خود خاطرنشان‌کرده که ناوگان‌‌‌‌‌‌سایه روسیه تهدیدی بالقوه برای اقیانوس‌‌‌‌‌‌های جهان بوده زیرا نفتکش‌ها اغلب در وضعیت نامناسبی نگهداری می‌شوند و از بیمه مناسبی برخوردار نیستند. در این گزارش آمده است: «در ماه‌های اخیر موارد متعددی از تانکرهای سایه‌‌‌‌‌‌ای که درگیر برخورد با کف دریا یا در شرف به‌‌‌‌‌‌گل نشستن بودند، وجود داشته‌است.» وی افزود: هرچند تاکنون از نشتی نفت جلوگیری‌شده، اما پیش‌بینی می‌شود یک فاجعه بزرگ در حال وقوع بوده که هزینه‌های پاکسازی آن به صدها‌هزار دلار خواهد رسید. پس از حمله روسیه به اوکراین در سال۲۰۲۲ میلادی، ایالات‌‌‌‌‌‌متحده و اروپا در تلاش برای کاهش درآمد یکی از بزرگ‌‌‌‌‌‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان، واردات نفت با مبدا روسیه را محدود و بعضا ممنوع اعلام کردند.در بحبوحه نگرانی‌ها مبنی‌‌‌‌‌‌بر اینکه تحریم کامل می‌توانست باعث وارد آمدن شوک جدی به قیمت جهانی نفت شود، به‌نظر می‌رسد ایالات‌‌‌‌‌‌متحده و سایر کشورهای ثروتمند غربی به طرحی جایگزین رضایت دادند.
آنها تصمیم گرفتند از صنعت دریایی، از جمله شرکت‌های کشتیرانی و شرکت‌های بیمه‌‌‌‌‌‌گر که مجرای اصلی حمل‌ونقل دریایی نفت روسیه هستند، بهره‌‌‌‌‌‌برداری‌کرده تا اطمینان حاصل کنند که هر نفتی که از طریق دریا جابه‌جا می‌شود صرفا با تخفیف مصوب فروخته شود؛ ۶۰ دلار به‌‌‌‌‌‌ازای هر بشکه(حدود ۱۵دلار در هر بشکه کمتر از قیمت بازار جهانی)، امری که البته هیچ‌گاه به‌صورت دلخواه اجرایی نشد. طبیعی بود که روسیه طبق پیشینه و سابقه تاریخی این کشور به‌زودی راه‌حلی پیدا کند. مسکو حدود ۱۰میلیارد دلار برای توسعه ناوگان نفتکش‌های سایه خود سرمایه‌گذاری‌کرده که اغلب بدون علامت بوده و به این کشور اجازه می‌دهند تا نفت خود را بالاتر از سقف قیمت به مشتریان خاص عرضه کند. بر اساس اعلام دولت اوکراین، در نیمه اول سال‌جاری میلادی بیش از ۷۵میلیون بشکه نفت روسیه در هر ماه با کشتی‌هایی با میانگین سن ۱۸سال حمل شده‌است. تحلیلگران حوزه انرژی همچنین مشاهده کرده‌اند که اپراتورهای دریایی با ثبت کشتی‌های خود در کشورهایی که مشمول توافق‌نامه سقف قیمت نیستند یا با تغییر ساختار مالکیت خود، مبادرت به نقض تحریم‌ها کرده‌اند. گزارشی که در این ماه توسط Lloyd’s List Intelligence منتشر شد، نشان‌داد که حجم بی‌سابقه محصولات نفتی روسیه در ماه سپتامبر بر روی تانکرهایی که بخشی از ناوگان سایه این کشور به‌حساب می‌آیند یا قبلا به دلیل نقض سقف قیمت تحریم شده‌اند، حمل شده‌است. این گزارش خاطرنشان کرد؛ برخی از این کشتی‌‌‌‌‌‌ها بی‌‌‌‌‌‌اعتنا به تحریم‌های غربی، محموله‌‌‌‌‌‌هایی را به سمت چین و هند حمل می‌کنند.
موضع بین‌الملل در‌برابر نفت روسی
توسعه ناوگان‌‌‌‌‌‌سایه روسیه در سال‌جاری بحث‌های جدی را در دولت ایالات‌‌‌‌‌‌متحده در مورد چگونگی اعمال محدودیت قیمت برانگیخت. برخی از مقامات خزانه‌‌‌‌‌‌داری این کشور خواستار اتخاذ رویکردی سختگیرانه هستند که می‌تواند شامل تحریم‌های بیشتر بر کشتی‌های مشغول در ناوگان سایه باشد؛ این در حالی است که مشاوران اقتصادی کاخ‌‌‌‌‌‌سفید نسبت به انجام اقداماتی که می‌تواند عرضه نفت را مختل‌کرده و قیمت بنزین را در آینده‌‌‌‌‌‌ای نزدیک افزایش دهد، هشدار جدی داده‌اند. با تشدید درگیری‌ها در خاورمیانه، سیاستگذاران به‌ویژه در اتخاذ رویکرد خود در‌برابر بخش نفت روسیه بسیار محتاط بوده‌اند. مدتی است میانگین قیمت نفت در حدود ۷۵ دلار در هر بشکه ایستاده، اما تحلیلگران هشدار داده‌اند که در صورت افزایش دامنه تنش‌ها در خاورمیانه، قیمت جهانی این فرآورده ممکن است افزایش یابد.
واشنگتن به‌‌‌‌‌‌تازگی تحریم‌هایی را علیه کشتی‌هایی که بخشی از ناوگان سایه روسیه به‌حساب می‌آیند، اعمال‌کرده و متحدان غربی آمریکا، مانند بریتانیا و اتحادیه اروپا در ماه‌های اخیر اقداماتی را برای متوقف ساختن فعالیت این کشتی‌‌‌‌‌‌ها انجام داده‌اند، پس از نشست مقامات اتحادیه اروپا، بریتانیا و ایالات‌‌‌‌‌‌متحده در ماه گذشته، کمیسیون اروپا اعلام کرد؛ اجرای سقف قیمتی برای تحقق هدف «محدود‌‌‌‌‌‌سازی درآمدهای نفتی روسیه که برای تامین مالی هزینه‌های جنگ این کشور مصروف می‌شود»، کماکان در اولویت باقی خواهد ماند. یک مقام آمریکایی که خواست نامش فاش نشود، گفت؛ جای تعجب نیست که ولادیمیر پوتین رئیس‌‌‌‌‌‌جمهور روسیه، در طول زمان راه‌هایی برای دورزدن تحریم‌ها پیدا کرده‌است. علاوه‌‌‌‌‌‌بر‌‌‌‌‌‌این، این مقام گفت، این واقعیت که قیمت نفت روسیه نسبت به نفت فروخته شده توسط تولیدکنندگان سایر کشورها کاهش‌یافته و پوتین مجبور شده‌میلیاردها دلار برای دورزدن سقف قیمتی هزینه کند، باعث موفقیت نسبی راهبرد‌‌‌‌‌‌های ما شده‌است.
