«دنیای اقتصاد»عوارض انحصارگرایی در بازار خودرو را بررسی می کند
تفاوت قیمت خودرو در ایران و جهان
مژگان میرزایی - آیا تاکنون به این فکر کرده‌اید که با بودجه‌ای که برای خرید خودرو در نظر گرفته‌اید در بازار دنیا چه خودرویی می‌توانید خریداری کنید؟ با مقایسه بازار داخلی و جهانی به این نکته پی می‌برید که تفاوت قیمتی بسیاری میان خودروهای عرضه شده در بازار داخلی و جهانی وجود دارد؛ به طوری که شما می‌توانید با حداقل بودجه خودرو در خور توجه در بازار جهانی خریداری کنید؛ در حالی که این اتفاق در بازار داخلی رخ نمی‌دهد؛ چراکه قیمت خودرو در بازار داخلی چندین برابر بازار جهانی است که این امر موجب شده تا خریداران داخلی با محدودیت کمی و کیفی بازار مواجه شوند.
تفاوت قیمت میان ایران و بازار جهانی در حالی است که سال‌ها است دولتمردان کشور به امید روزی که هر خانواده ایرانی صاحب یک خودرو شود شعار خودرو ارزان را سر می‌دهند، با این حال، با گذشت بیش از نیم قرن از قدمت صنعت خودروسازی شعار داده شده تاکنون محقق نشده، به طوریکه هم‌اکنون بازار برای قشر متوسط یا پایین جامعه به خودروهای پیکان و رنو کار کرده یا پراید و روآ محدود شده؛ به همین دلیل متقاضیان تنها می‌توانند خودروهای مذکور را خریداری کنند خودروهایی که چند دهه است از خطوط تولید سایر خودروسازان خارج شده‌اند. محدودیت در بازار خودروهای ارزان در ایران در حالی است که در دنیا بازار خودرو تنها در اختیار قشر مرفه جامعه قرار ندارد و تمام اقشار از فرصت‌های مناسبی برای خرید بهره‌مند هستند که این امر موجب شده تا خودروسازان، تولید خودروهای ارزان را نیز در دستور کار خود قرار دهند، در این خصوص می‌توان به تولید ارزان‌ترین خودرو دنیا با رنج قیمتی در حدود ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ دلار اشاره کرد که تولید این خودرو موجب شده تا به این طریق بازار برای کم‌درآمد‌ها نیز مهیا شود.
اقدامات صورت گرفته در دنیا در حالی است که در ایران متقاضیان برای خرید ارزان‌ترین خودرو آن هم به صورت کارکرده رقمی در حدود چهار تا پنج میلیون تومان باید بپردازند تا بتوانند خودرویی با تکنولوژی چهل ساله را خریداری کنند، در حالی که در دنیا متقاضیان می‌توانند با هزینه‌ای در حدود ۳ تا ۵ هزار دلار خودروی با طراحی و تکنولوژی جدیدتر را خریداری کنند، به طوری که هم‌اکنون شرکت تاتا، نیسان و شرکت‌های چینی تولید خودروهای با رنج قیمتی در حدود ۵ هزار دلار را در دستور کار خود قرار
داده‌اند. در این خصوص می‌توان به خودرو ننو شرکت تاتاموتورز هند که با قیمت ۲۵۰۰ تا ۳۵۰۰ دلار در بازار عرضه می‌شود و خودرو میکرا نیسان‌موتورز که با قیمتی در حدود ۴۵۰۰ دلار در بازار خرید و فروش می‌شود یا به برخی از محصولات شرکت چری و جیلی چین اشاره کرد. نرخ اعلام شده برای خودروهای ارزان در دنیا در حالی است که هم‌اکنون در کشور ما تنها خودروهای پیکان و پی‌کی کارکرده با این رنج قیمتی در کشور عرضه می‌شوند و با توجه به تعرفه و عوارض جانبی تعیین شده در کشور امکان ورود خودروهای ارزان قیمت دنیا به بازار داخلی با قیمت جهانی نیز وجود ندارد؛ چراکه خودروهای مذکور به هنگام ورود به کشور ما در رده خودروهای با رنج متوسط قرار گیرند که این امر موجب می‌شود تا دست متقاضیان خودروهای ارزان به این خودروها نرسد.
اما در میان شرکت‌های مذکور چین را می‌توان سردمدار ارزان‌سازی در این صنعت دانست؛ به طوری که هم‌اکنون در این کشور تولید و عرضه خودروهای ارزان به صورت جدی پیگیری می‌شود؛ هرچند تاکنون خودروهای تولید در این رنج قیمتی نتوانسته‌اند مجوز ورود به بازار اروپا و آمریکا را از آن خود کنند که این امر دستاویزی برای مسوولان کشور ما شده که از ورود، تولید یا مونتاژ این خودروها در کشور جلوگیری کنند، اما نکته‌ای که شاید از دید برخی از مسوولان پنهان مانده این باشد که خودروهای پیکان و پی‌کی نیز توان ورود به بازار جهانی را ندارند، به طوری که حتی سنگال نیز مجوز ورود پیکان به این کشور را صادر نکرد.
داستان دنباله‌دار
علاوه بر محدودیت در بازار خودروهای زیر پنج میلیون بازار داخلی با محدودیت در عرضه خودرو با رنج قیمتی کمتر از ۱۰ میلیون نیز مواجه است، به طوری که هم‌اکنون بازار در این رنج قیمتی در اختیار سه خودرو پراید، روا و MVM چینی قرار دارد. محدودیت در این محدوده تنها به قیمت منتهی نمی‌شود، بلکه خودروهای عرضه شده در این رنج قیمتی به لحاظ کیفی نیز در سطح پایینی قرار دارند که این امر موجب شده تا متقاضیان خودرو در این رنج تنها به فکر خرید چهارچرخی باشند که نام خودرو را یدک می‌کشد. این امر در حالی است در بازار جهانی خودروهای متنوع و باکیفیتی را در این گروه در بازار عرضه می‌شود به همین دلیل متقاضیان خودرو با این رنج قیمتی نه تنها با تنوع در مدل، بلکه با تنوع کیفی نیز مواجه هستند.
عرضه تنها سه محصول با رنج قیمتی کمتر از ۱۰ میلیون در حالی است که متقاضیان در دنیا می‌توانند با این بودجه خودروهای نیسان ورسا و هیوندا اکنست را با قیمت ۹ هزارو نهصد دلار و پژو ۱۰۶ را با قیمت ۹ میلیون و دویست هزار تومان خریداری کنند به خودروهای مذکور می‌توان برخی از خودروهای چینی و آمریکایی را نیز افزود که این امر تنوع بسیاری را در بازار این خودروها به وجود آورده است از سوی دیگر باید به این نکته نیز اشاره کرد که خودروهای مذکور به لحاظ کیفی توانسته‌اند رتبه‌های قابل قبولی را در بازار اروپا به دست آورند، اما دو خودرو پراید و روا که با این محدوده قیمتی در کشور خرید و فروش می‌شوند، در خصوص اخذ استانداردهای داخلی نیز با مشکلاتی مواجه هستند.
مقایسه متوسط‌های ایرانی و خارجی
از سوی دیگر، هرچند بازار خودرو با رنج قیمتی زیر ۱۰ میلیون با محدودیت تنوع مواجه است، اما برعکس خودروسازان در مورد خودروهای با رنج قیمتی ۱۰ تا ۲۰ میلیون توانسته‌اند خودنمایی کنند. به طوری که هم‌اکنون نزدیک به ۲۰ مدل خودرو با این رنج قیمتی در بازار عرضه می‌شوند که می‌توان به خودروهای ریو، تندر ۹۰، پژو ۲۰۶، پژو ۴۰۵، پژو پارس، هیوندا ورنا و انواع سمند اشاره کرد. هرچند خودروسازان در این محدوده تا حدودی توانسته‌اند به تنوع در مدل دست پیدا کنند، اما باید به این نکته اشاره کرد که تنوع به وجود آمده تنها به لحاظ کمی است نه کیفی چراکه با بودجه ۱۲ تا ۲۰ هزار دلار می‌توان در بازار دنیا خودروهایی با سطح بالاتر و فن‌آوری جدید تر را خریداری کرد در حالی که در ایران فن‌آوری به روز برای خودروهای با قیمت بیش از ۱۷ هزار دلار در نظر گرفته شده است. در این خصوص می‌توان به ۱۰ خودرو برتر ارزان دنیا که رنج قیمتی در حدود ۱۲ تا ۱۷ هزار دلار را به خود اختصاص داده‌اند، اشاره کرد. به طور مثال خودروهای نیسان ورسا چهار درب هم‌اکنون با قیمتی در حدود ۱۲ هزار و ۷۱۰ دلار، تویوتا یاریس‌هاچ بک و صندوق‌دار هر کدام به ترتیب ۱۳ هزار و ۹۰۵ و ۱۳ هزار و ۷۱۵ دلار، کیا سول ۱۳ هزار و ۹۹۵ دلار، کیا فورت ۱۵ هزار و ۳۹۰ دلار، ریو چهار درب LX ۱۵ هزار و ۳۹۰ دلار، ساین هاچ‌بک ۱۶ هزار و ۲۷۰ دلار، فیت هاچ‌بک ۱۶ هزار و ۴۱۰ دلار و نیسان کیوب با قیمت ۱۶ هزار و ۷۵۰ دلار در بازار عرضه می‌شوند.
در میان ۱۰ خودرو ارزان دنیا نام دو خودرو به چشم می‌خورد که در بازار داخلی نیز عرضه می‌شوند. ریو و تویوتا یاریس با این تفاوت که در ایران ریو در مدل قدیمی و با قیمت ۱۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان در بازار معامله می‌شود و به طور حتم مدل جدید به هنگام ورود به بازار قیمتی به مراتب بالاتر را به خود اختصاص می‌دهد، از سوی دیگر خودرو یاریس نیز با قیمتی در حدود ۲۶ تا ۲۹ میلیون تومان در بازار معامله می‌شود و این بدان معنا است که ارزان‌ترین خودرو دنیا در رنج ۱۲ هزار دلار در ایران با بیش از دو برابر قیمت عرضه می‌شود. تفاوت قیمتی میان بازار ایران و جهان حکایت از آن دارد که متقاضیان داخلی برای خرید خودرو باید چندین برابر قیمت جهانی را هزینه کنند، در حالی که در دنیا خرید خودرو آنقدر‌ها هم سخت نیست.
از سوی دیگر، در دنیا بازار برای خودروهای با رنج ۲۰ هزار دلار در اختیار خودروهای با تکنولوژی جدید سوختی یا خودروهای لوکس قرار دارد، در حالی که در بازار ایران خودروهای در این رنج قیمتی عرضه می‌شوند که از بازار دنیا سال‌ها است جمع‌آوری شده‌اند.
نگاهی به بازار آمریکا
اما باید به این نکته اشاره کرد که تنوع قیمت در محدود ۱۲ تا ۱۶ هزار دلار تنها به بازار اروپا محدود نمی‌شود، بلکه در بازار آمریکا نیز متقاضیان با بازار متنوعی مواجه هستند، به طوری که هم‌اکنون در این کشور خودرو شورولت آوو با قیمت ۱۱ هزار و ۹۶۵ دلار، سوزوکی sx۴ اسپورت با قیمت ۱۴ هزار و ۹۴۹ دلار، اسمارت با قیمت ۱۱ هزار و ۹۹۹ دلار، مزدا دو ۱۴ هزار و ۷۸۰ دلار، هیوندا النترا ۱۴ هزار و ۱۴۵ دلار، کیا سراتو ۱۴ هزار و ۹۶۵ دلار و پونتیاک c۳ با قیمت ۱۴ هزار و ۲۷۵ دلار در بازار عرضه می‌شود.
با نگاهی به خودروهای اعلام شده می‌توان به این نکته پی برد که خودروسازان بزرگ دنیا با اصل رقابت‌پذیری توانسته‌اند خودروهای با کیفیت و با رنج قیمتی مناسب را وارد بازار کنند اقدامی که تاکنون خودروسازان داخلی در آن موفق نبوده‌اند.
انحصار دلیل تفاوت قیمت
به گفته کارشناسان، مهم‌ترین دلیلی که باعث این اختلاف قیمت میان ایران و بازار جهانی شده به بحث همیشگی انحصاری بودن صنایع خودروسازی در ایران و همچنین چشم داشت دولت به سود سرشار این صنعت بازمی‌گردد.
و تا زمانی که انحصار در این بازار از میان نرود بازار ایران با بازار جهانی قابل قیاس نخواهد بود و همراه متقاضیان ملزم به پرداخت این هزینه سنگین خواهند بود.
علاوه بر انحصار، تعرفه نیز در تعیین قیمت خودروهای داخلی تاثیر گذار است به طوری که علاوه بر تعرفه واردات خودرو، تعرفه تعیین شده برای قطعه و نحوه دریافت آن نیز بر قیمت خودروهای داخلی تعیین‌کننده است؛ چراکه در خصوص تعرفه واردات باید به این نکته اشاره کرد که هرچه درصد مونتاژ بالاتر باشد، این تعرفه نیز بیشتر می‌شود. علاوه بر این عوارض گرفته شده از خودروهای تولیدی و هزینه‌های هنگفت سر‌بار نیز از عوامل مهم تولید نشدن خودروی ارزان در ایران عنوان شده است.
ارسال نظر