احمد پنجه‌پور

وکیل پایه یک دادگستری

برای دارندگان دفاتر خدمات مسافرتی، اخذ مجوز، تنها بخش اول کار است و بلافاصله پس از تشکیل دفتر، تکالیف خرد و کلان زیادی بر دوش مدیران این گونه دفاتر قرار می‌گیرد که بی‌توجهی به قوانین مصرح مربوطه، نه تنها می‌تواند به لغو مجوز ختم شود که حتی می‌تواند عواقب و مسوولیت‌های کیفری و حقوقی نیز برای فرد حقیقی یا حقوقی داشته باشد.

قانون‌گذار هیچ‌گاه کسی را که زیر چتر قانونی خود می‌پندارد، به عذر ناآگاهی یا بی‌اطلاعی، از حوزه قدرت قاهره خود خارج نمی‌کند؛ به عبارت حقوقی‌تر، جهل به قانون رافع مسوولیت نیست.

قانون چه می‌گوید؟

هیات وزیران در جلسه مورخ ۲۷/ ۳/ ۱۳۸۰ بنا به پیشنهاد وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و به استناد تبصره (۶) ماده (۷) اصلاحی قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی - مصوب ۱۳۷۵، آیین‌نامه نظارت بر تاسیس و فعالیت دفترهای خدمات مسافرتی، سیاحتی، جهانگردی و زیارتی را تصویب کرد.

دفاتر خدماتی مطابق با این قانون به سه دسته تقسیم شدند:

الف - دفتر خدمات مسافرتی که در زمینه تنظیم برنامه‌های مسافرتی، فروش بلیت مسافرت، ذخیره مکان و هرگونه اقدام دیگر مربوط به خدمات ترابری مسافر به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با رعایت قوانین و مقررات راه و ترابری فعالیت می‌کند.

ب - دفتر خدمات سیاحتی - جهانگردی در زمینه اخذ روادید، تنظیم و انجام مسافرت گروهی داخلی و خارجی، ذخیره مکان و هرگونه خدمات ایرانگردی و جهانگردی با رعایت قوانین و مقررات ایرانگردی و جهانگردی فعالیت می‌کند.

پ - دفتر خدمات زیارتی که برای فعالیت در زمینه ثبت‌نام، تنظیم و انجام خدمات موضوع بند (الف) ماده یک این آیین‌نامه باید مجوز مربوطه را از وزارت راه و ترابری اخذ و هر شخص حقیقی یا حقوقی که قصد انجام خدمات موضوع بندهای (ب) و (پ) ماده یک این آیین‌نامه را دارد باید مجوز لازم را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کسب کند.

تکالیف کدامند؟

برخی از تکالیف قانونی مطابق با این آیین‌نامه به این شرح هستند:

- تغییر محل دفتر بدون موافقت مرجع صادرکننده مجوز ممنوع است و تخلف از این ماده موجب تعطیل دفتر جدید و تعلیق می‌شود.

- دفتر مجاز نیست به فعالیتی که مغایر با موضوع فعالیتش بوده یا سنخیتی با آن نداشته، بپردازد.

- در مواردی که پروانه لغو شود، دارنده پروانه باید ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی، لغو اصلی مجوز را به وسیله پست سفارشی یاحضور به مرجع صدور مجوز مسترد کند.

- دفتر موظف است در زمان تعلیق از قبول تعهدهای جدید خودداری کند.

- دفتر نباید از عنوانی غیر از عنوان دفترخدمات مسافرتی، سیاحتی - جهانگردی و زیارتی مانند آژانس و بنگاه استفاده کند.

همچنین بی‌توجهی دفاتر خدمات مسافرتی به موارد زیر موجب تعلیق از یک ماه تا سه ماه یا لغو مجوز می‌شود:

- حضور مدیر فنی در دفتر الزامی است و در غیاب مدیر فنی در موارد ضروری، دارنده مجوز یا مدیرعامل شخص حقوقی مکلف به حضور در دفتر است؛

- هر گاه دفتر پس از اخذ مجوز، بیش از شش ماه بدون عذر موجه شروع به کار نکند یا سه ماه بدون داشن عذر قابل قبول، تعطیل باشد یا به مدت یک سال هیچ‌گونه فعالیتی نداشته باشد، به تشخیص مرجع صادرکننده، مجوز فعالیتش لغو می‌شود.

- دفتر موظف است اطلاعات مورد درخواست و گزارش عملکرد فعالیت خود را در مدتی که مراجع مربوط تعیین می‌کنند ارائه دهد؛ در غیر این‌صورت به تشخیص مرجع صدور مجوز، برای مرتبه اول مجوز دفتر تا سه ماه تعلیق و چنانچه پس از پایان مدت تعلیق مدارک یاد شده را ارائه نکند، مجوز دفتر لغو می‌شود.

- دفتر موظف است نام، نشان، نشانی کامل، شماره‌های تلفن و نمابر و نوع فعالیت خود را در سربرگ نامه‌ها به زبان فارسی و یکی از زبان‌های انگلیسی یا فرانسه یا عربی درج کند. همچنین درصورت ارائه شماره مجوز از سوی مرجع صدور مجوز، دفتر موظف به درج آن در تابلو، سربرگ و مکاتبات خود است.

مدیرعامل یا دارنده مجوز پاسخگو است

مطابق مقررات، شخص حقیقی نیز می‌تواند دارنده یک دفتر مسافرتی باشد و لزومی به تشکیل شخصیت حقوقی و شرکت برای تاسیس دفاتر خدمات مسافرتی نیست. در مورد شخص حقیقی طبعا خود وی و در مورد شخص حقوقی، مدیرعامل مسوول پاسخگویی به مراجع انتظامی و حقوقی را دارد.

از سویی کلیه دفترها موظف به رعایت مقررات و دستورالعمل‌ها و خط‌مشی‌های ابلاغ شده توسط مراجع صدور مجوز هستند. دارنده چنین دفاتری باید تضمینی را هنگام اخذ مجوز نزد مرجع صدور بگذارند. در صورتی که صاحب مجوز انصراف خود را از ادامه فعالیت به وسیله نامه سفارشی یا ثبت در دبیرخانه مرجع صادرکننده مجوز یا اظهارنامه رسمی اعلام کند و تسویه حساب‌های لازم انجام پذیرد یا فعالیت یاد شده تعطیل شده باشد، تضمین سپرده شده آزاد می‌شود.

نکته حائز اهمیت و قابل توجه برای مدیران و دارندگان دفاتر این است که عدم توجه به مقررات صرفا محدود به یک تخلف ساده نمی‌شود؛ چراکه مطابق با ماده ۳۱ آیین‌نامه فوق در صورتی که تخلف دفتر واجد وصف محرمانه باشد پرونده برای رسیدگی به مراجع قضایی صالح ارسال می‌شود.