«دنیای اقتصاد» پیش‌بینی می‌کند
ارمغان ۲۰۱۵ برای گردشگری سلامت
مروارید رستمی: سال ۲۰۱۴ سال پرباری برای گردشگری سلامت بود وبه استناد آمارهای موجود در بسیاری از مقاصد، شاهد رشد تعداد گردشگران سلامت بودیم. حال باید دید سال ۲۰۱۵ چه ارمغانی برای این صنعت خواهد داشت و آیا این رشد پایدار خواهد بود یا نه؟ اگرچه پیش‌بینی همیشه امری مشکل است و در ابتدای سال ۲۰۱۴ هم که ما شاهد بحران‌های ناشی از ابولا و تهاجمات کشورها و اثرات آنان بر گردشگری سلامت بودیم، انتظار چنین رشدی نمی‌رفت، اما بررسی مولفه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تاثیرگذار بر روند رشد این صنعت خالی از نتیجه نخواهد بود و بررسی مولفه‌های جهانی و سپس منطقه‌ای و وضعیت این صنعت شاید تا حدی به ما قدرت پیش‌بینی بدهد.
مروارید رستمی: سال ۲۰۱۴ سال پرباری برای گردشگری سلامت بود وبه استناد آمارهای موجود در بسیاری از مقاصد، شاهد رشد تعداد گردشگران سلامت بودیم. حال باید دید سال ۲۰۱۵ چه ارمغانی برای این صنعت خواهد داشت و آیا این رشد پایدار خواهد بود یا نه؟ اگرچه پیش‌بینی همیشه امری مشکل است و در ابتدای سال ۲۰۱۴ هم که ما شاهد بحران‌های ناشی از ابولا و تهاجمات کشورها و اثرات آنان بر گردشگری سلامت بودیم، انتظار چنین رشدی نمی‌رفت، اما بررسی مولفه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تاثیرگذار بر روند رشد این صنعت خالی از نتیجه نخواهد بود و بررسی مولفه‌های جهانی و سپس منطقه‌ای و وضعیت این صنعت شاید تا حدی به ما قدرت پیش‌بینی بدهد.
روندهای بین‌المللی
در سالی که گذشت، چین و روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین و در حال رشدترین بازارهای گردشگری پزشکی شناسایی شده‌اند. در حال حاضر هر دو کشور دچار مشکلات اقتصادی و سیاسی هستند که ادامه این روند به سیاست‌های آنان بستگی دارد و باید به انتظار نشست که آیا این مشکلات واقعی هستند یا فقط بازی‌های سیاسی را شامل می‌شوند.
از سوی دیگر در کشورهای آفریقایی هم، روندی که دولت نیجریه در پیش گرفته است و مقامات دولتی و کارمندانش را از سفر به خارج از کشور برای درمان منع کرده، می‌تواند بزرگ‌ترین آسیب را در کوتاه‌مدت، به گردشگری پزشکی هند وارد کند. در صورتی که این سیاست نیجریه نتیجه مثبتی به دنبال داشته باشد، مطمئنا دیگر کشورهای آفریقایی هم دنباله‌رو نیجریه خواهند بود. آسیا و اروپا به کشورهای خاورمیانه و حوزه خلیج‌فارس به‌عنوان بازار رو‌به رشد می‌نگرند، ولی مردم کشوری مانند کویت در حال حاضر بیشتر به دنبال سفرهای نزدیک‌تر برای انجام درمانشان هستند. مقاصدی مانند دبی که به دنبال شناخته شدن به‌عنوان یک مقصد جدید گردشگری پزشکی هستند، باید از تعداد افرادی که درمانشان را در خارج انجام می‌دهند و اغلب بودجه آن توسط دولت پرداخت می‌شود، بکاهند. نیجریه، کانادا و یکی دو کشور دیگر، قوانینی تصویب کرده‌اند که می‌تواند گردشگری پزشکی ورودی و خروجی را تحت تاثیر قرار دهد که انتظار می‌رود دیگر کشورها نیز این روند را ادامه دهند.
درمان‌های ضعیف، مراقبت‌های پس از درمان ناکافی یا نبود این مراقبت‌ها و پزشکان و جراحان نامجرب همگی تهدیدی برای رشد گردشگری پزشکی و حتی آمارهای حال حاضر این صنعت هستند. هیچ درمان پزشکی صددرصد ایمن نیست، ولی نباید مشتریان را در معرض ریسک‌های غیرلازم قرار داد. برخی کشورها سعی در کنترل کیفیت درمانشان دارند ولی برخی دیگر در مقابل، مسائل و مشکلات را مخفی کرده و سکوت اختیار می‌کنند. رشد بدون محدودیت و نظارت گردشگری پزشکی در برخی مناطق باعث افزایش مرگ و میر و اشتباهات پزشکی خواهد شد که موجب افزایش انتقادها نسبت به گردشگری پزشکی می‌شود.
اثر قوانین اتحادیه اروپا در توریسم پزشکی
ممکن است در ارزیابی محیط گردشگری پزشکی اثرات قوانین اتحادیه اروپا را نادیده بگیریم، اگرچه مرزهای بین کشورهای عضو برداشته شده است، ولی فرهنگ کشورها هنوز به‌عنوان مانعی برای یکی شدن عمل می‌کند. بیماران اکنون می‌توانند به دیگر کشورهای عضو سفر کنند و دولت نیز باید هزینه درمان آنها را بپردازد، ولی اذهان عمومی علیه تمامی کسب‌وکارهای یکپارچه در سرتاسر اتحادیه است و این نکته را نمی‌توان نادیده گرفت. شرکت‌های بیمه، در حال توسعه بیمه‌های فرامرزی هستند و آنها هستند که تعیین می‌کنند مردم برای درمان به کجا بروند. در حال حاضر شرکت‌های بیمه مردم را برای صرفه‌جویی به خارج نمی‌فرستند و به احتمال زیاد در آینده نیز چنین خواهد بود. در آمریکا تنها تعداد اندکی از کارفرماها بیمه‌هایی دارند که درمان در خارج را نیز پوشش می‌دهد. در اروپا و دیگر مناطق نیز تلاش برای تحت پوشش بیمه قرار دادن سفرهای درمانی از سوی کارفرماها کمرنگ‌تر شده و تلاشی در این زمینه صورت نمی‌گیرد.
اخیرا بحث‌های مختلفی در زمینه حمایت یا عدم حمایت کارفرماها از سفرهای درمانی خارجی صورت می‌گیرد؛ موافقان بر این نظر تاکید دارند که کارفرماها برای کاهش هزینه‌های درمانی کارکنانشان می‌توانند آنها را به کشورهای خارجی با درمان ارزان‌تر بفرستند و از طرفی مخالفان عقیده دارند که قانونی کردن این روند موجب پیدایش اجبار کارفرماها برای اعزام کارکنان به خارج می‌شود و به عقیده آنها خود کارکنان باید در مورد درمانشان تصمیم بگیرند. تعداد کمی از کشورها وجود دارند که به حوزه گردشگری پزشکی وارد شده‌اند و در این حوزه موفق عمل کرده‌اند. بسیاری از آنان حتی با وجود برنامه‌ریزی‌های کلان، دارای اهداف بزرگ و خیال‌پردازانه هستند. بسیاری از این مقاصد تاکنون به این نتیجه رسیده‌اند که باید از تبلیغات و هزینه در این حوزه دست بردارند و نمایشگاه WTM (نمایشگاه گردشگری پزشکی که توسط انجمن گردشگری پزشکی هرساله در لندن برگزار می‌شود) هر ساله نشان می‌دهد که چه مقاصدی از این صنعت خارج شده‌اند و کدام‌یک هنوز فعال هستند.
گردشگری سلامت ایران در سال میلادی جدید
اگرچه در ایران هنوز برنامه جامع و کاملی برای توسعه بخش‌های مختلف این صنعت وجود ندارد، ولی این شاخه از گردشگری در کشور همچنان از رشد برخوردار است. روند رشد گردشگری سلامت ایران نیز به‌عنوان بخشی از این صنعت جهانی تحت تاثیر مولفه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی منطقه‌ای و داخلی است.
وجود تحریم‌های اقتصادی اگرچه از بسیاری جهات به ضرر اقتصاد کشور است ولی فرای مباحث سیاسی آن، تحریم‌ها از طریق کاهش ارزش پول ملی باعث تبدیل شدن ایران به مقصدی ارزان برای شاخه‌های مختلف گردشگری شده است که در این بین گردشگری سلامت نیز به‌عنوان بخشی از کل صنعت از این قاعده مستثنی نیست؛ مثلا ارزان بودن درمان در ایران، آن را به مزیت رقابتی مهمی در مقابل مقصدی چون ترکیه تبدیل کرده است، اما از سوی دیگر تحریم‌ها باعث تضعیف وجهه ایران به‌عنوان یک مقصد مطلوب می‌شود و این اثر سویی در پی خواهد داشت، البته مذاکرات و نشست‌های اخیر با کشورهای غربی سبب تغییر چهره کشور و معرفی ایران به‌عنوان مقصدی امن با مردمانی اهل مدارا شده است.
از سوی دیگر ناامنی در منطقه و به‌عنوان مثال عراق و پدید آمدن بحران‌های مختلف اقتصادی و سیاسی در این کشور و عدم ثبات در وضعیت زندگی ساکنان آن، موجب کاهش تعداد بیماران ورودی از این کشور شده است؛ بنابراین افزایش تعداد گردشگران ورودی از این منطقه با نتیجه جنگ‌ها و برگشتن ثبات به آن ارتباط نزدیکی دارد. با اجرای طرح تحول نظام سلامت و ساماندهی و تعیین دقیق هزینه‌های درمانی و کنترل و نظارت دقیق بر عملکرد پزشکان و بخش‌های خصوصی، استقبال بیمارستان‌های خصوصی از بیماران خارجی که هنوز نظارت دقیقی بر تعرفه‌های آنان نیست و رقابت برای جذب گردشگران سلامت بیشتر شده است، البته این پدیده اگر نظارت و کنترل دولت را به دنبال نداشته باشد، موجب افزایش سوءاستفاده‌ها در این حوزه می‌شود.
یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر وضعیت گردشگری سلامت ایران تهیه شیوه‌نامه و تعیین قوانین برای فعالان این صنعت از سوی متولیان آن (خصوصا وزارت بهداشت و سازمان میراث فرهنگی) است که از فعالیت دلالان و واسطه‌های غیرقانونی که موجب تخریب وجهه این صنعت می‌شوند، جلوگیری شود. عدم هماهنگی بین متولیان این صنعت چه در بخش دولتی و چه خصوصی تاثیر مخربی بر رشد آن خواهد داشت و نه‌تنها رشد چشمگیری اتفاق نخواهد افتاد بلکه آمارهای حال حاضر نیز افت خواهد کرد و رقبایی چون هند، ترکیه و اردن در بازارهای کشورهای همسایه پیشی خواهند گرفت.
درکل می‌توان گفت قوانین محلی و بین‌المللی، سیاست‌ها، اقتصادها و رفتار مشتریان به‌طور افزایشی بر جنبه‌های مختلف گردشگری پزشکی تاثیر می‌گذارند و انتظار می‌رود این روند همچنان ادامه یابد. البته باید گفت روند کنونی چندان امیدوارکننده نیست؛ چراکه فعالان هنوز از خبرها و آمارهای قدیمی استفاده می‌کنند و چشم امید این صنعت به تعداد اندکی از فعالانی است که علاوه‌بر کسب سود آنی، به توسعه صنعت و برنامه‌های طولانی‌مدت نیز می‌اندیشند.
ارسال نظر