سهم اندک گردشگری از سرمایه‌گذاری‌ها

گروه گردشگری: طبق نتایج بررسی حساب‌های اقماری گردشگری جهان (TSI) که در انگلستان انجام شده است، سهم گردشگری درgdp ایران طی سال ۲۰۱۳، معادل ۲ درصد بوده است. به گزارش «دنیای اقتصاد»، دکتر محمدرضا فرزین، اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه طباطبایی، با اعلام این آمار خاطرنشان کرد: براساس این آمارها، آثار مستقیم و غیرمستقیم گردشگری در ایران ۲/۵ درصد عنوان شده؛ درحالی‌که سهم سرمایه‌گذاری در این حوزه در کشور ما تنها ۹/۲ درصد برآورد شده است.

این اقتصاددان اظهار کرد: براساس بررسی‌های این سیستم آماری، در دنیا سهم سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری ۱/۸ درصد است. این رقم در ترکیه ۵/۱۰ و در مصر ۳/۱۲ درصد عنوان می‌شود. همه اینها حاکی از آن است که با این نسبت اندک سرمایه‌گذاری در گردشگری که ما در ایران داریم نمی‌توانیم با چنین کشورهایی در جهان رقابت کنیم و به اهدافمان برسیم.

وی افزود: وقتی هدف مشخص می‌شود باید برآورد کرد که برای رسیدن به آن به چه حجمی از سرمایه نیاز داریم. متناسب با سرمایه‌گذاری نتیجه خواهیم گرفت و چنانچه وضعیت سرمایه‌گذاری در گردشگری ایران به همین شکل پیش رود، چندان نمی‌توان چشم امید به پیشرفت داشت.

اعتبارات ۹۴ گردشگری اندک است

فرزین با اشاره به لایحه بودجه در حوزه گردشگری برای سال ۹۴، تصریح کرد: در مطالعه‌ای که روی بودجه سال آینده داشتم به بودجه گردشگری بسیار توجه کردم. در بودجه عمرانی سال ۹۳ و ۹۴ که ۴ ردیف دارد، به ردیف مربوط به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که بودجه سرمایه‌ای است ۳۱۴میلیارد تومان و به ردیف آماده‌سازی موزه‌ها و ابنیه تاریخی ۳۵ میلیارد تومان اختصاص داده شده است. وی افزود: برای کمک‌های فنی اعتباری برای توسعه صنایع دستی امسال بودجه‌ای اختصاص نیافته ولی در سال ۹۳، ۲۰ میلیارد به آن داده شده بود.

به گفته این اقتصاددان، بخش دیگرکه مربوط می‌شود به توسعه زیرساخت‌ها و تاسیسات گردشگری و حمایت از میراث فرهنگی و صنایع دستی که کمتر از ۸/۰ درصد بودجه عمرانی را دربرمی‌گیرد که از این سهم متاسفانه بخش اندکی به گردشگری تخصیص داده شده درحالی که حیطه گردشگری بسیار وسیع است. وی با اشاره به اینکه در زیرمجموعه چند دستگاه دیگر برای گردشگری اعتباراتی پیش‌بینی شده است، گفت: مثلا در بودجه وزارت بهداشت با عنوان گردشگری سلامت بودجه پیش‌بینی شده است. همه اینها در حالی است که تضمین مشخصی برای تخصیص اعتبارات ذیل دیگر دستگاه‌ها به گردشگری وجود ندارد. فرزین تاکید کرد: اینجا است که باید بگوییم چون منابع مناسب و کافی به گردشگری اختصاص نمی‌دهیم، پس نباید انتظار معجزه و توسعه چشم‌گیر داشته باشیم.

ساختار بازار گردشگری ایران

این استاد دانشگاه با خاطرنشان ساختن اینکه ساختار بازار و سمت عرضه گردشگری به ماهیت بازاری که گردشگری در آن فعالیت می‌کند، بستگی دارد، افزود: ساختار بازار هم بر رفتار و هم بر عملکرد بنگاه گردشگری تاثیر می‌گذارد. در این ساختار سیاست‌های عمومی و دولتی نقش مهمی دارند: مثل مالیات، یارانه، قوانین تجاری، مقررات کنترل قیمت و قواعد رقابتی و تهیه اطلاعات.

وی ادامه داد: با این همه اگر به ساختار بازار گردشگری در کشور توجه کنیم مشکلات ساختاری زیادی داریم؛ مثلا شرکت‌های بزرگ چندملیتی برنددار و با تجربه و دانش کافی نداریم. باید مقررات را به سمتی ببریم که انگیزه ورود و سرمایه‌گذاری ایجاد شود.

به اعتقاد فرزین، گردشگری را نباید با سازمان میراث ادغام می‌کردیم، چراکه سازمان پرهزینه‌ای است که همه بودجه را می‌بلعد؛ چه بهتر بود اگر با سازمان بازرگانی ادغام می‌شد.

این اقتصاددان اظهار کرد: کشورها و دولت‌ها هستند که در واقع مساله را مدیریت و زمینه را برای حضور بنگاه‌ها مهیا می‌کنند؛ و اگر چنین نباشد، بنگاه‌ها برای سرمایه‌گذاری به سمتی می‌روند که زمینه‌ها فراهم‌تر و سوددهی بیشتر باشد.

فرزین با اشاره به اینکه لزوما شرکت‌های بزرگ راه‌حل نیستند، افزود: راه دیگر می‌تواند تقویت مشارکت‌های گردشگری باشد.

اما چه کسی این مقررات را تنظیم و برنامه‌ها را تدوین و مدیریت می‌کند؟ وی نتیجه این ساختار را وجود مجموعه‌های کوچک گردشگری دانست که قدرت رقابت در منطقه را نیز ندارند. وی در پایان تاکید کرد: اوقات فراغت، مادر گردشگری است که باید برای ورود به بحث گردشگری در ابتدا این اوقات فراغت را مدیریت کرد. در واقع سازمان گردشگری باید در این مورد هم برنامه داشته باشد؛ یک راه‌حل آن است که زمان‌بندی برنامه‌‌ریزی برای توریسم بر اساس اقلیم‌ها و مناطق جغرافیایی متفاوت، متغیر باشد و از هر اقلیمی متناسب با ظرفیت‌هایش بهره گرفته شود. به نظر کارشناسان، رشد گردشگری و کمک این صنعت به خروج از تک‌محصولی بودن اقتصاد ایران مستلزم آن است که در برنامه‌ریزی‌ها و تخصیص بودجه، همچون دیگر صنایع مهم مورد توجه قرار گیرد و حجم سرمایه‌گذاری در آن، دست‌کم اگر نه به اندازه دیگر صنایع که به میزانی متناسب با ظرفیت‌های کشور باشد؛ نکته‌ای که دکتر فرزین به درستی به آن اشاره کرد.