چالشی به نام «هتل»

گروه گردشگری، فاطمه باباخانی: داستان هتل‌سازی و استانداردسازی هتل‌ها در ایران سال‌هاست که ادامه دارد. مسوولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در دوره‌های مختلف آمار و ارقام متفاوتی را درباره پروژه‌های در حال ساخت و آتی داده‌اند اما آنچه مشخص است این است که تعداد هتل‌های ایران فارغ از آمار و ارقام هیچگاه رشد چشمگیری نداشته و در ایران با وسعت بالا و به گفته مسوولان قرار گرفتن در ۱۰ کشور برتر دارای جاذبه طبیعی و فرهنگی تنها یک هزار و ۸۷ هتل وجود دارد، آماری که اگر از تعداد هتل‌های یک، دو و سه ستاره را هم کم کنیم به کمتر از ۱۵۰ هتل تنزل پیدا می‌کند. این آمار لاغر باز هم دچار مشکل خواهد شد وقتی به گفته مدیر جامعه هتلداران مراجعه کنیم که بر مبنای آن عدم جانمایی درست این هتل‌ها موجب شده است اغلب این مراکز اقامتی کشور با ضریب اشغال پایین در اغلب ایام سال مواجه باشند و تنها در معدودی از نقاط گردشگرپذیر با مشکل کمبود جا آن هم تنها در ایام پیک سفر، روبه‌رو باشیم. در چنین شرایطی معاونت برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از آمار ساخت ۱۲۰۰ هتل در کشور خبر می‌دهد؛ آماری که با توجه به تعداد مجموعه هتل‌ها عجیب و غیرواقعی به نظر می‌رسید. متعاقب پیگیری‌های «دنیای اقتصاد» از دفتر معاونت برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری رئیس دفتر سعید شیرکوند گفت که آمار منتشر شده در رسانه‌ها اشتباه سهوی بوده است. با این حال هنوز اصلاحیه‌ای از سوی معاونت سرمایه‌گذاری به‌صورت رسمی منتشر نشده و بر مبنای گفته‌های قبلی اظهارنظرهایی نیز از سوی مسوولان و مدیران مرتبط با صنعت هتلداری منتشر می‌شود.

استانداردسازی در چه حال است؟

همه اینها در حالی است که استانداردسازی هتل‌ها همچنان محل بحث و نگرانی است.‌ در شرایطی که معاونت گردشگری از استانداردسازی هتل‌ها تا پایان سال‌جاری خبر می‌دهد اعضای جامعه هتلداران در بخش‌های مختلف کشور ضمن برآورد هزینه‌های استانداردسازی برای هتل‌هایی که با حداقل ظرفیت خود در طول سال فعالیت‌ می‌کنند انجام این امر در بازه زمانی محدود را غیرممکن می‌دانند. در همین رابطه «جواد عباسی» مدیر جامعه هتلداران گیلان در گفت‌وگو با خبرگزاری میراث فرهنگی اظهار کرده است استانداردسازی امری نیست که یک‌شبه یا چند ماهه بتوان آن را به نتیجه رساند زیرا در امر استانداردسازی بیش از هر چیز بخش فرهنگسازی آن اهمیت دارد و فرهنگ یک‌شبه همه‌گیر نمی‌شود. وی در فازبندی استانداردسازی، فاز اول را تنها برای هتل‌های در حال تاسیس و هتل‌های دارای پروانه موقت عملیاتی دانسته، فاز دوم را مختص هتل‌های متقاضی و داوطلب و پس از آن از اجباری شدن استانداردسازی را در فاز سوم عنوان کرده است. وی تنها فاز اول را در سال‌جاری قابل تحقق دانسته و تاکید کرده است: با توجه به شرایط موجود توان اجرای تمام فازها را در سال‌جاری نداریم.

وعده‌هایی که عملی نمی‌شوند

اما شرایطی که عباسی و سایر فعالان هتلداری و علاقه‌مندان سرمایه‌گذاری به این عرصه را اندکی از خوش‌بینی اول دور کرده است، چیست؟

فارغ از بحث و جدل درباره رویه معاونت سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی که در آن ارائه تسهیلات به سرمایه‌گذاران گردشگری وعده داده شده است و اقتصاددانان بازار آزاد با آن مخالفت کرده‌اند؛ این معاونت تاکنون نتوانسته است به وعده‌های خود به شکل جدی جامه عمل بپوشاند. این امر از خلال گفته‌های سعید شیرکوند در گفت‌وگوهای اخیرش پیداست که در آن از سرمایه‌گذاران خواسته شده است فارغ از منابع بانکی، سایر بخش‌های مالی و سرمایه‌ای را نیز مورد توجه قرار دهند. البته این گفته‌ها چندان جدید نیست و چندی پیش نیز ولی‌الله سیف مدیرکل بانک مرکزی در همایش سرمایه‌گذاران گردشگری از فعالان و علاقه‌مندان این عرصه خواسته بود چندان به منابع مالی بانکی متکی نباشند زیرا بدهی‌های معوقه و رکود حاکم بر فضای اقتصادی قدرت تحرک و پویایی را از این نهاد مالی سلب کرده است. با این حال شیرکوند و همکارانش همچنان امیدوار بودند راهی برای گشودن درهای بانک برای سرمایه‌گذاران صنعت گردشگری همانند سایر صنایع بیابند و مسوولان بانکی را مجاب کنند گردشگری توان آن را دارد حتی در شرایط تحریم و رکود، اقتصاد کشور را اندکی رونق بخشد؛ امیدی که این روزها از این حوزه رخت بربسته و مسوولان را متوجه بورس به عنوان گزینه جایگزین کرده است. در کنار آن برخی نیز تنها رفع تحریم‌ها را راه چاره می‌دانند و از هجوم سرمایه‌گذاران خارجی با رفع تحریم‌ها خبر می‌دهند. فارغ از رویه‌‌هایی که از سوی مسوولان در پیش گرفته خواهد شد آنچه در عرصه گردشگری این روزها احساس می‌شود تعامل گسترده‌تر معاونت‌های سرمایه‌گذاری و گردشگری سازمان میراث فرهنگی با رسانه‌هاست. زمانی که اخبار به ندرت و به شکل قطره چکانی منتشر می‌شوند احتمال خطاها بیشتر شده و امکان پیگیری مطالب منتشر شده نیز از دست می‌رود. به این ترتیب انتشار آمارهای متناقض نیز به ابهام عرصه گردشگری افزوده و فعالان و علاقه‌مندان این عرصه را نیز با شک‌ و تردیدهای فراوان روبه‌رو خواهد کرد و سرانجام مشخص نخواهد شد، چالش هتل چگونه حل می‌شود؟!