ابهام در آمار گردشگران ورودی

گروه گردشگری، فاطمه باباخانی: مقوله آمارگیری یکی از معضلاتی است که جامعه ایرانی همواره با آن مواجه بوده است. نمونه ملموس و شاخص این امر را به‌ویژه در دولت قبل شاهد بودیم که با واکنش کارشناسان در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی در زمینه ارائه آمار بیکاری، تورم، رشد اقتصادی و... روبه‌رو شد. اما این مشکل تنها منحصر به دولت قبل نبود و نظام جامع آماری و اقتصادی کارآمد، معضلی بوده است که دولت‌های گوناگون کمابیش با آن دست به گریبان بودند.

صنعت گردشگری نیز از این قاعده مستثنی نیست و ما هم‌اکنون نیز شاهدیم مسوولان و سیاست‌گذاران این عرصه در سخنرانی‌های خود از آمارهای متعدد و متفاوت درباره اقدامات صورت گرفته در این عرصه سخن می‌گویند. شاهد آن در ماه‌های اخیر آمار مرتبط با رشد گردشگری ورودی بود که از عدد ۲۴۰ درصد آغاز و نهایتا در عدد ۲۱۵ درصد متوقف شد و همگی به این اتفاق نظر رسیدند که حضور گردشگران خارجی در ایران به نسبت سال گذشته ۲۱۵ درصد رشد داشته است. در آن زمان برخی نمایندگان مجلس خواستار ارائه آمار دقیق از تعداد گردشگران شدند و به این مساله اشاره کردند که با رکود و رخوت این عرصه طی چند دهه، ممکن است این آمار ۲۱۵ درصدی هم چندان چشمگیر نباشد. به گفته این افراد ممکن است مصداق مسوولان از رشد ۲۱۵ درصدی رسیدن از عدد ۲ به عدد ۴ باشد و تا زمانی که آمارهای مشخصی در این باره ارائه نشود نمی‌توان به اظهارنظر درباره رشد این صنعت دلخوش بود.

آمارها از چه حکایت می‌کنند؟

در راستای این شفاف‌سازی و در آستانه موج دوم ورود گردشگران خارجی برخی دست‌اندرکاران به ارائه آمار و ارقام از تعداد گردشگران ورودی به ایران در ۶ ماه اخیر پرداختند. آنها عنوان کرده‌اند که در این مدت دو میلیون گردشگر وارد ایران شده و از مناطق مختلف کشورمان دیدن کرده‌اند.

به گزارش «خبرگزاری میراث فرهنگی» اما ممکن است با توجه به تفکیک آمار گردشگران در چهار شهر گردشگر‌پذیر شیراز، اصفهان، یزد و کرمان این آمارها درست نباشد. بر همین اساس به گفته محسن مصلحی، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان در نیمه اول سال ۱۳۹۳ بین ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار گردشگر از اماکن تاریخی این شهر دیدن کرده‌اند که آمار دقیق آن با پایان یافتن شهریور ماه مشخص خواهد

شد. مصیب امیری، دبیر ستاد اجرایی خدمات سفرهای استان فارس، نیز عدد ۱۳۸ هزار نفر را درباره تعداد گردشگران خارجی وارد شده به این استان در ۵ ماه نخست این سال اعلام کرد و مصطفی فاطمی معاون گردشگری یزد نیز از ورود ۱۸ هزار گردشگر در ۶ ماهه اول سال خبر داد. به گفته این مقام مسوول از این تعداد ۱۰ هزار نفر در فصل بهار و ۸ هزار نفر در فصل تابستان این شهر را به عنوان مقصد سفر خود برگزیده‌اند.

این گزارش از داده‌های جمع‌آوری‌شده چنین نتیجه گرفته است از آنجا که سال گذشته کل تعداد گردشگران زیارتی سال ایران بالغ بر یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر بوده است و عمده این افراد نیز ماه‌هایی برای محرم و صفر و دو جشن عید قربان و سعید را برای سفر به ایران انتخاب می‌کنند، بنابراین رقم ارائه شده در شش ماهه اول سال جاری با واقعیت فاصله بسیار خواهد داشت و نیاز است باتوجه به آمار ارائه شده به تفکیک شهرها، آمار کلی بار دیگر اعلام شود.

از سوی دیگر به گزارش «ایرنا» مسافران واردشده به کشور، نسبت به مسافران خروجی در سال جاری بیشتر شده شده است. بر اساس آمارهای ارائه شده طی چهار ماه نخست سال جاری، ۵ میلیون و ۶۶۵ هزار و ۴۷۱ مسافر به کشور وارد و در مقابل پنج میلیون و ۴۸۵ هزار و ۴۹۱ مسافر از کشور خارج شده‌اند که نشان می‌دهد مسافران ورودی نسبت به مسافران خروجی، ۱۷۹ هزار و ۸۰ نفر بیشتر هستند. این آمار به شکل تلویحی بیانگر این نکته است که گردشگری ورودی رشد قابل توجهی داشته بدون اینکه آماری در این خصوص ذکر کرده باشد.

فقدان حساب اقماری، عامل آمارهای ضد و نقیض

اما این تفاوت‌ها در آمارهای ارائه شده از کجا ناشی می‌شود و چه پیامدهایی خواهد داشت؟ از آنجا که در حسن‌نیت دولت تدبیر و امید در رونق گردشگری به عنوان گزینه‌ای برای رشد پایدار اقتصادی و اشتغال تردیدی نیست و شاهد آن حجم بالای فعالیت‌های صورت گرفته در این عرصه از زمان آغاز به‌کار دولت تاکنون است، می‌‌توان ریشه چنین آمارهای ضد و نقیضی را به فقدان یک نظام جامع آماری و حساب‌های اقماری گردشگری در گردشگری نسبت

داد. در صورت ایجاد و بهره‌گیری از این حساب‌ها علاوه‌بر محاسبه دقیق تعداد گردشگران می‌توان مخارج گردشگری اعم از گردشگری درون‌مرزی، محلی و برون‌مرزی را در کنار ارزش افزوده ناخالص گردشگری و اشتغال در صنایع‌ گردشگری و صنایع‌ مرتبط را نیز محاسبه کرد و به این ترتیب با ارائه وضعیت کنونی چشم‌اندازی از صنعت گردشگری در آینده را نیز برای سرمایه‌گذاران و فعالان این عرصه ایجاد کرد. به گفته دکتر محمدرضا فرزین، معاونت سابق وزارت اقتصاد نیز تنها در صورت شناخت اولیه صحیح از وضعیت بخش‌های اقتصادی براساس آمار و اطلاعات صحیح می‌‌توان مدیریت و برنامه‌ریزی کارآمد را به انجام رساند و قبل از وقوع پدیده‌های اقتصادی مانند رکود و رونق از احتمال وقوع آنها مطلع شد. این شاخص‌ها و آمارها همچنین امکان ایجاد تجزیه و تحلیل کارشناسی را مهیا می‌کند و به گروه ذینفع و رسانه‌ها نیز قدرت ارزیابی می‌دهد.

فضای مه‌آلود، مانع ورود سرمایه‌گذاران

زمانی که سرمایه‌گذار علاقه‌مند، قصد ورود به صنعت گردشگری را داشته باشد، بدون شک نیازمند آمار و ارقام صحیح از میزان بازار مخاطبان این صنعت به تفکیک حوزه‌های گوناگون گردشگری و شهرهای مختلف است تا بتواند سرمایه خود را در مناسب‌ترین بازار به‌کار اندازد و از بازگشت سرمایه‌اش با اشراف کامل به بازار، اطمینان داشته باشد. ارائه گزارش عملکرد صحیح و بررسی نقاط ضعف و قوت در سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی، گردشگری و زیرشاخه‌های هر یک از آنها از دیگر مزیت‌های تهیه آمار و ارقام دقیق است که در یک فضای مبهم و مه‌آلود حاصل نمی‌شود. از این رو به همان نسبت که مدیریت سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بر تهیه نظام جامع گردشگری برای رونق‌بخشی به گردشگری استان‌ها، حفظ و بهره‌گیری از فضای خانه‌های قدیمی به‌منظور کاربری‌های فرهنگی و گردشگری، ثبت میراث ملی و معنوی و احیای صنایع‌‌دستی به عنوان عاملی برای توسعه روستایی و اشتغال‌زایی پای می‌فشارد، بایسته است که نسبت به احیای حساب‌های اقماری گردشگری و نظام آماری دقیق برای ایجاد انگیزه بیشتر در میان سرمایه‌گذاران برای ورود به یک حوزه شفاف و شکل‌گیری فضایی برای امکان ارزیابی فعالیت‌های صورت گرفته اهتمام داشته باشد.