حسنا حاجیان* گفته می‌شود میانکاله مهمترین تالاب ایران است، زیرا بیش از نیمی از پرندگان فصلی و ساکن دائم ایران در این تالاب به چشم می‌خورند. با سرد شدن هوا در فصول پاییز و زمستان که پرندگان مهاجر از مناطق سردسیر شمالی به این مکان معتدل سفر می‌کنند، بساط پرنده‌نگری بیش از پیش مهیا می‌شود. در این حال، برای اقامت پرنده نگران، خانه بومی میانکاله نزدیک‌ترین گزینه به پناهگاه حیات وحش میانکاله با فلامینگوهای صورتی خواهد بود.
داستان تاسیس این اقامتگاه به زمانی برمی‌گردد که حر منصوری، یک فعال محیط‌زیست از بومیان میانکاله، در وبلاگ خود درباره این منطقه می‌نوشت و عکس‌های آن را به نمایش می‌گذاشت. او در آن زمان راهنمای گردشگری نبود، اما مخاطبین وبلاگ به تدریج برای دیدن میانکاله تشویق شدند و از او خواستند تا راهنمای سفر آنان باشد. به این ترتیب او به راهنمای طبیعت‌گردی، برگزارکننده تور و بنیان‌گذار تورهای پرنده نگری در شرق مازندران تبدیل شد، اما در سال 1381، به‌دلیل فقدان اقامتگاه مناسب در آن حوالی، تصمیم گرفت اقامتگاهی را نیز راه‌اندازی کند. به این ترتیب خانه خود را - با گنجایش 20 نفر- در محله زینوند (زاغمرز) واقع در دهستان میانکاله تجهیز کرد و در اختیار گردشگرانی که عموما برای پرنده‌نگری می‌آمدند، قرار داد.
او سالانه بیش از ۷۵ تور گردشگری را با جمعیتی بالغ بر ۴۵۰۰ نفر ساماندهی می‌کند. با یک حساب سر انگشتی از مخارجی که مسافران در این منطقه می‌پردازند می‌توان تخمین زد، سالانه به‌طور میانگین ۲۰۰ میلیون تومان از این طریق به منطقه تزریق می‌شود. مردم محلی از بازار به وجود آمده در قالب فعالیت‌های راهنمایی گردشگران، آشپزی، خرده‌فروشی - به‌خصوص چکمه‌فروشی و حمل و نقل- منتفع می‌شوند.
توسعه طبیعت‌گردی و حذف شکار
انگیزه اصلی حر منصوری برای پرداختن به‌کار گردشگری، حفاظت ازمحیط زیست و فرهنگ بومی بوده و گردشگری شغل دوم او است. او به همراه دوستان خود در جمعیت دیده‌بان میانکاله برای حذف مقوله شکار از شیوه‌های تامین معاش افراد بومی نیز تلاش می‌کند و یکی از حرکت‌های جالبی که در این زمینه شکل داده‌اند، تشویق و فروش محصولات خانگی (مربا، ترشی و غیره) زنانی با همسران شکارچی، در نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های تهران و سایر نقاط است؛ مشروط بر آنکه همسرانشان شکار را ترک کنند. فعالیت‌های حر منصوری در زمینه محیط زیست خزر موارد گسترده‌ای را در بر می‌گیرد و بحث درباره محیط زیست لاجرم جزئی از روند پذیرایی از میهمانان خانه بومی میانکاله است. او همیشه شب قبل از گشت میانکاله را به آموزش اختصاص می‌دهد و با کمک فیلم و عکس گردشگران را با اکوسیستم منطقه و فرهنگ بومی آشنا می‌کند.
چطور به میانکاله برسیم؟
گردشگران برای دسترسی به میانکاله باید وارد استان مازندران شده و درصورتی که از سمت شرق می‌آیند باید به بهشهر و اگر از سمت ساری و تهران می‌آیند باید به نکا برسند. سپس به طرف منطقه «زاغمرز» حرکت کرده و با عبور از محله «لپوی» زاغمرز به یک سه راهی می‌رسند. سپس با پیمودن مسیر سمت راست به میانکاله خواهند رسید، البته باید به خاطر داشت که برای بازدید از پناهگاه حیات وحش میانکاله باید حداقل پنج روز قبل از سفر با اداره کل محیط زیست استان مازندران مکاتبه کرده و مجوز ورود به این پناهگاه را اخذ کنند. پناهگاه حیات وحش میانکاله یکی از ۹ ذخیره‌گاه زیست کره موجود در ایران بوده و امید است تا با فعالیت‌های حفاظتی به پارک ملی ارتقا یابد.
*کارشناس ارشد مدیریت بازاریابی توریسم
hosnair@yahoo.com