استقبال آژانس‌ها از آموزش راهنمایان
گروه گردشگری- فاطمه باباخانی*: روی کار آمدن دولت یازدهم تحولاتی را در عرصه‌های گوناگون ایجاد کرد که برخی از آنها نظیر پایین رفتن نرخ طلا و ارز در همان روزهای اول بسیار مشهود بود و برخی دیگر در طول زمان و به‌ویژه با مذاکرات موفق هسته‌ای ایجاد شدند. رونق گردشگری ورودی و تمایل اروپاییان به بازدید از ایران یکی از این حوزه‌ها بود که در همان آغاز به‌کار دولت روحانی نشانه‌های آن نزد صاحب‌نظران این عرصه آشکار شد و به مرور زمان نیز قوت بیشتری یافت.
اما آیا بدنه صنعت گردشگری توان این حجم از گردشگران ورودی را دارد و ما می‌‌توانیم پاسخگوی نیازهای این گردشگران که تصویرشان از ایران طی این سفرها شکل می‌گیرد باشیم؟ اولین مشکل درباره این نمونه گردشگری در ایام نوروز خود را نشان داد و به کمبود اقامتگاه‌های استاندارد در کشورمان مربوط می‌شد. در این دوره به واسطه ایام شلوغ گردشگری در ایران هتل‌ها نمی‌توانستند پاسخگوی نیاز تورها برای تهیه محل‌ اقامت گردشگران ورودی باشند، لذا به تورها توصیه شد برنامه‌های بازدید از ایران به ایام خارج از تعطیلات رسمی موکول شود. این روزها اما با گذشت ایام تعطیل مشکل دیگری پیش روی گردشگری ورودی در ایران است و آن کمبود راهنمای تور است. این در حالی است که طبق آمار اعلام شده در کشورمان ۶ هزار نفر دارای مدرک راهنمایی تور هستند. پرسش این است که چرا با وجود این تعداد راهنما صنعت گردشگری ما با چنین معضلی مواجه است؟
تورهای ورودی ملزم به همراهی با راهنمای محلی باشند
آرش نورآقایی، رئیس هیات‌مدیره کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان تور سراسر کشور، در این باره به «دنیای اقتصاد» گفت: ما در ایران مشکل تعداد راهنمای تور نداریم، بلکه مشکل ما راهنمایان توریستی است که توان و مهارت کافی را برای برگزاری یک تور داشته باشند.
وی با اعلام این مطلب که این امر به نوع آموزش ارائه شده در آموزشگاه‌ها بازمی‌گردد، افزود: به عنوان مثال ما شاهد هستیم که در ترکیه که کشوری کوچک‌تر از ایران است و به همان نسبت هم جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی کمتری دارد برای گرفتن مدرک راهنمای تور، کارآموز باید یک دوره ۹ ماهه آموزشی و یک دوره ۴۵ روزه سفر در نقاط مختلف کشورش را بگذراند؛ این در حالی است که در ایران دوره آموزشی به ۵/۴ تا ۶ماه و بازدید فرهنگی به نیم روز و طبیعت‌گردی به سه روز محدود می‌شود.
این فعال حوزه گردشگری عدم مطالعه و تسلط به زبان‌های دیگر را ازجمله مشکلات جامعه راهنمایان تور ایران دانست و اظهار کرد: به گمان من برای رفع این مسائل و عدم متضرر شدن آموزشگاه‌ها باید تعداد ورودی‌های این عرصه کم و در مقابل سطح کیفی آموز‌ش‌ها ارتقا یابد، به این ترتیب که ما یک دوره یکساله آموزشی و یک ماه سفر را برای علاقه‌مندان فعالیت در این عرصه در نظر بگیریم. وی همچنین برگزاری کارگاه‌های بازآموزی را از دیگر راهکارهای تقویت بدنه جامعه راهنمایان تور عنوان واضافه کرد: در حال حاضر برخی آژانس‌ها این دوره‌ها را برگزار می‌کنند که می‌توان با مشارکت بیشتر آژانس‌ها و بخش خصوصی تلاش برای دستیابی به این هدف را توسعه داد.
رئیس هیات‌مدیره کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان تور سراسر کشور همچنین با انتقاد از عملکرد برخی آژانس‌ها در زمینه کاهش هزینه‌های تورهای ورودی گفت: زمانی که ما تور خروجی به کشوری نظیر ایتالیا می‌فرستیم، ناچاریم هزینه‌های مترجم را بپردازیم، اما در ایران آژانس‌ها با استخدام افرادی که به زبان‌های غیرانگلیسی مسلط باشند، تلاش می‌کنند هزینه‌های تور را برای مشتریان‌شان کاهش دهند و یک رویه غلط را ایجاد کنند.
وی عدم استفاده از راهنمایان تور محلی را از دیگر انتقادات وارد شده به تورهای ورودی دانست و تصریح کرد: من در نامه‌ای به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به این مشکل پرداختم که چرا وقتی ما تور به کشوری می‌فرستیم باید حتما از راهنمای محلی استفاده کنیم، اما تورهای ورودی خود را ملزم به همراهی راهنمای محلی ایرانی نمی‌بینند. نورآقایی اضافه کرد: باید رویه‌ای به تصویب برسد تا گروه‌های بالای پنج نفری که از کشورهای دیگر به ایران سفر می‌کنند ملزم باشند از راهنمای تور ایرانی برای سفرشان کمک بگیرند تا به این ترتیب بتوانیم بدنه جامعه راهنمایان خود را نیز پویا نگه داریم.
وی همچنین استفاده از راهنمایان توانمند شهرستانی را از دیگر راهکارهایی دانست که می‌تواند مشکلات عرصه گردشگری در حوزه راهنمایان تور را برطرف کند و گفت: ما راهنمایانی داریم که در شهرهایی زندگی می‌کنند که گردشگری ورودی کمتری دارند و می‌توان با فعال کردن آنها برای راهنمایی تورهای ورودی مشکلات این حوزه را برطرف کرد.
سفرهای آموزشی برای راهنمایان تور تدارک دیده شود
عباس پیرمرادیان، رئیس هیات‌مدیره جامعه راهنمایان تور نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درباره مشکل کمبود راهنمایان تور در ایران گفت: با روی کار آمدن دولت دکتر روحانی سیل تورها به سمت ایران از تابستان سال گذشته سرازیر و موجب آشکار شدن مشکلات ما در عرصه گردشگری شده است. وی افزود: راهنمایان توری که ما تا تابستان سال پیش داشتیم جوابگوی نیازهای ما در این عرصه بودند اما با افزایش گردشگران در ایران ما به صورت عمده به مشکلاتی برخوردیم که یکی از عمده‌ترین آنها راهنمایان تور کارآزموده است.
این فعال حوزه راهنمایان تور تصریح کرد: ما در حال حاضر ۶ هزار راهنمای تور داریم اما راهنمایانی که یک آژانس گردشگری حاضر باشد حاصل فعالیتش را به دست او بسپارد به ۱۰۰۰ نفر هم نمی‌رسد. وی اضافه کرد: یک آژانس برای جذب مشتریان و نگه داشتن آنها زحمات زیادی می‌کشد و نمی‌تواند راهنمای ناوارد و مبتدی را برای برگزاری تورهای ورودی‌اش به‌کار گیرد. پیرمرادیان دلیل این کاستی را عدم توجه به مقوله راهنمایی تور در ایران عنوان کرد و گفت: تاکنون اهمیت راهنمای تور در ایران تعریف نشده است و حوزه مسوولیت‌هایش هم مشخص نشده که این امر موجب ناشناخته ماندن شغل راهنمای تور در ایران شده است.
وی اضافه کرد: این در حالی است که گردشگری در دست راهنما است، زیرا مدیریت سفر و نحوه اداره برنامه را به عهده دارد و می‌تواند با انتخاب‌های درست و منطقی مشتریان یک آژانس را افزایش و مخاطبان قدیمی را نیز نگه‌دارد. این فعال حوزه گردشگری و سفر برای مشکل یاد شده در زمینه کمبود راهنما به «دنیای اقتصاد» گفت: ما نامه‌ای را به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نوشتیم و از آنها خواستیم که در ایام غیرشلوغ گردشگری ورودی که از خرداد تا شهریور و از آذر تا اسفند را شامل می‌شود بتوانیم سفرهای آموزشی را برای راهنمایان تور ترتیب دهیم. وی افزود: در این سفرها راهنمایان همانند یک توریست سفر کرده و راهنمایان کارآزموده آنها را به مکان‌های تاریخی و طبیعی می‌برند تا شرکت‌کنندگان بتوانند با نحوه معرفی، شیوه ورود به مناطق، انتخاب مسیر و نحوه پذیرایی و سایر مسائل این حرفه آشنا شوند.
رئیس هیات‌مدیره جامعه راهنمایان تور همچنین از استقبال آژانس‌های گردشگری برای ورود به حوزه آموزش راهنمایان تور خبر داد و گفت: خوشبختانه با ورود آژانس‌ها می‌‌توان امیدوار بود که برای مهر امسال ما گروه جدیدی از راهنمایان تور را بتوانیم به جمع راهنمایان کارآزموده وارد و مسوولیت تورهای ورودی و خروجی را به آنها بسپاریم.
گفته‌های دو فعال عرصه راهنمایی تور ایران نشان می‌دهد که با صرف هزینه‌های اندک می‌توان بدنه جامعه راهنمایان تور در ایران را به تحرک و پویایی واداشت؛ به گونه‌ای که گردشگران ورودی با مدیریت مناسب سفرها برای بازدید از سایر مناطق نیز مشتاق باشند و همچنین به جمع مخاطبان علاقه‌مند به فرهنگ و تمدن این سرزمین نیز بیفزایند. اما این مهم به همت موسسات آموزشی در این زمینه و آژانس‌هایی حاصل خواهد شد که این روزها بیش از هر زمان دیگری با کمبود لیدرهای گردشگری مواجه هستند و این همه، نیازمند نظارت دقیق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بر روند آموزش است.
Fateme.babakhani۶۰@gmail.com*