عباس محمدی* بیشتر ما، برای سفر یا چادر زنی در طبیعت شیوه‌ها‌ی آشنا را پیش می‌گیریم. یک جفت پوتین کهنه راحت می‌پوشیم، نگاهی به نقشه می‌اندازیم، و به سوی سربالایی‌ها‌ می‌رویم. در چادرگاه، محل را می‌روبیم، آشپزخانه‌ای برقرار می‌سازیم، و ستارگان که درآمدند آتشی می‌افروزیم.
این کارها تجربه طبیعت پیمایی ما را تعریف می‌کنند.
شیوه نامه «ردّی نگذارید» ما را به دگرگون سازی ِ اگرچه اندک تعریف‌ها‌یمان فرامی‌خواند؛ تامل برای گزینش کفشی با زیره کوتاه تر، خودداری از «آماده‌سازی» یک محل پیش از چادر زنی، و حتی شاید چشم پوشی از افروختن آتش غروبگاهی. می‌گویید: «اما، این برنامه چادر زنی من است، چرا به خودم زحمت تغییر عادت‌ها‌ را بدهم؟» پاسخ ساده است: اگر یاد نگیریم که ردی برجا نگذاریم، طبیعت را با عشق خواهیم کشت. زمین با کوبش لگدها بی گیاه و سخت خواهد شد، حیات وحش فرار خواهد کرد، و دیگران از راه‌ها‌ی فرسوده، سر و صدا، آشغال و زخم‌ها‌ی زمین شکوه خواهند کرد.
حیات وحش و گردشگران، هر دو ممکن است تحت تاثیرهای منفی قرار گیرند. هنگامی‌که مردم بیش از حد نزدیک می‌شوند، جانوران دچار تنش می‌شوند. پاره‌ای از جانوران -مانند خرس‌ها‌ - بر اثر ریخت و پاش زباله به آدم‌ها‌ عادت می‌کنند و یاد می‌گیرند که به دنبال ایشان بروند. این موضوع، به رویارویی‌ها‌ی خطرناک می‌انجامد، و منطقه به روی بازدیدکنندگان بسته می‌شود یا جانوران کشته می‌شوند.
هفت اصل در شیوه رفتاری «ردی نگذارید!»
هنگامی‌که گزینه‌ها‌ دشوار باشند، نیاز به یک اصول راهنما داریم؛ یک دستور عمل رفتاری ساده برای حفاظت زمین، آزادی‌ها‌ی خود، و فرصت طبیعت پیمایی‌ها‌ی دیگرمان.
۱- پیشاپیش برنامه‌ریزی کنید و آماده باشید
• گروه‌ها‌ی بزرگ را به دسته‌ها‌ی چهار تا شش نفره خرد کنید.
• از نقشه و قطب نما [و جی پی اس] استفاده کنید تا مجبور به علامت‌گذاری با رنگ، سنگ چین، یا پرچم نشوید.
۲- روی سطح‌ها‌ی سخت گام بگذارید و چادر بزنید
• سطح‌ها‌ی سخت شامل: راه‌ها‌ی پاکوب، چادرگاه‌ها‌ی پیشین، سنگ و صخره، علف‌ها‌ی خشک، و برف می‌شود
• چادرها را دست کم دویست متر دورتر از دریاچه‌ها‌ و رودها بزنید
• در یک ردیف و در وسط پاکوب راه بروید، حتی اگر گلی یا خیس است
• در منطقه‌ها‌ی دست نخورده، چادرگاه را کوچک بگیرید
• استفاده‌ها‌ی خود [از زمین] را پخش کنید تا چادرگاه و راه جدیدی درست نکنید
۳- پسماندها را درست دفع کنید
• تمام آشغال‌ها‌ و ته مانده‌ها‌ی خوراک را با خود ببرید
• دستمال توالت و اقلام بهداشتی مشابه را بسته بندی کنید و با خود ببرید
• برای شستن خودتان یا ظرف‌ها‌، آب را به فاصله دست‌کم هفتاد متری رودخانه یا دریاچه ببرید و مقدار کمی‌صابون «زیست تجزیه‌پذیر» به کار برید
۴- چیزهایی را که می‌بینید، باقی بگذارید
• گذشته را حفظ کنید: به بناهای تاریخی و آثار فرهنگی دقت کنید، اما به آنها‌ دست نزنید
• سنگ‌ها‌، گیاهان، و دیگر چیزهای طبیعی را به همان شکل که می‌یابید، باقی بگذارید
• از آوردن یا بردن گونه‌ها‌ [ی گیاهی یا جانوری] غیربومی‌خودداری کنید
• بنا یا میز و صندلی نسازید و گودال [جان پناه] حفر نکنید
۵- تاثیر آتش را به حداقل برسانید
• برای پخت و پز، از یک اجاق کوچک و برای روشنایی از شمع [یا لامپ‌ها‌ی ال‌ای دی] استفاده کنید
• از جایگاه‌ها‌ی نصب شده برای آتش استفاده کنید
• آتش را کوچک بگیرید
• چوب و زغال‌ها‌ را تا حدی که خاکستر شوند بسوزانید، آتش را کاملا خاموش و خاکسترها را پخش کنید
۶- حیات وحش را پاس بدارید
• جانوران وحشی را از دور نگاه کنید
• هیچگاه به جانوران غذا ندهید
• حیوان‌ها‌ی اهلی خود را در همه حال کنترل کنید یا آنها‌ را در خانه بگذارید
• در دوره‌ها‌ی حساس مانند زمان جفت گیری، آشیانه‌سازی، پرورش بچه‌ها‌ و در زمستان، از جانوران وحشی دوری بجویید
۷- نسبت به دیگران ملاحظه کار باشید
• به دیگران راه بدهید
• اگر به کوله پشتی [دیگران] برخورد می‌کنید، یک گام به عقب بگذارید
• برای تنفس و چادرزنی، از مسیر و دیگران فاصله بگیرید
• بگذارید صدای طبیعت چیره باشد
پیشاپیش هم حواسمان باشد که روزی مثل ۱۳فروردین، باید روز آشتی ما با طبیعت باشد؛ نه روزی که به آن اعلان جنگ کنیم.
*عضو گروه دیده بان کوهستان
انجمن کوهنوردان ایران