«تکتکو»ی تودشک
حسنا حاجیان* در ابتدا خانه پدربزرگ محمد جلالی، مامن دوچرخه‌سوارانی بود که از اصفهان به یزد یا نایین رکاب می‌زدند و پس از طی۱۰۰ کیلومتر از اصفهان به تودشک می‌رسیدند؛ از آنجایی که اقامتگاهی در تودشک وجود نداشت، او از آنها به‌طور رایگان پذیرایی می‌کرد.
بعدها به لطف این دوچرخه‌سواران، نام خانه او به عنوان یک اقامتگاه در کتاب لونلی پلنت ثبت شد و کار محمد جلالی نیز از همان موقع یعنی در سال ۲۰۰۶ به‌طور رسمی آغاز شد. مکان او یک اقامتگاه خانگی (home stay) است، یعنی جایی که در آن گردشگران با افراد خانواده در یکجا اقامت دارند، در صورت تمایل در کارهای خانه مشارکت می‌کنند و در یک کلام احساس در خانه بودن می‌کنند. جلالی نام خانه خود را «تکتکو» گذاشت که در زبان محلی به معنی کوبه زنانه - مردانه در است.
از سالیان پیش شهر تودشک به‌دلیل قرار گرفتن در مسیر دوچرخه‌سوارانی که از اصفهان به سمت یزد یا نایین می‌رفتند، برای اقامت مورد استقبال قرار می‌گرفت، اما پس از ثبت نام تکتکو - نام خانه سنتی درکتاب لونلی پلنت - در سال ۲۰۰۶، بر شمار اقامت‌کنندگان در این خانه افزوده شد. اکثر مسافران این خانه را توریست‌های خارجی تشکیل می‌دهند. عموما گردشگرانی که به این اقامتگاه می‌آیند، جوانانی با کوله‌پشتی هستند، که دهه دوم و سوم زندگی خود را می‌گذرانند. این جوانان معمولا تحصیلات خود را تازه به پایان رسانده، پول چندانی در بساط ندارند و سبک سفر می‌کنند؛ از این رو ارزان بودن هزینه این اقامتگاه نسبت به سایر جاها، یکی از عوامل جذب این مسافران به این خانه‌ است. آقای جلالی تعداد گردشگرانی را که در طول یک‌سال از اقامتگاه او استفاده می‌کنند به‌طور میانگین ۶۰۰ نفر برآورد می‌کند. او به غیر از کار اسکان مسافران، مشاوره سفر نیز به آنها می‌دهد و در چیدن برنامه سفر به آنها کمک می‌کند. او همچنین برای مسافران؛ تور کویر، تور دوچرخه سواری و تور روستا برگزار کرده و برای اینکه نفع بیشتری به جامعه محلی برسد، از تاکسی محلی، راهنمای محلی و همچنین مواد اولیه محلی برای تهیه غذا استفاده می‌کند. با اینکه گردشگران تودشک فصلی نیستند و در تمام فصول سال تکتکو مسافر دارد، آقای جلالی درآمد این شغل را برای تامین زندگی خانواده خود کافی نمی‌داند و خانواده‌اش از راه‌های دیگر امرار معاش می‌کنند. او عشق و علاقه را دلیل شروع و ماندن در این کار می‌داند. گردشگران معمولا یکی دو شب در این خانه سه اتاقه می‌مانند. گاهی که گردشگران متمول‌تر در این خانه اقامت می‌کنند سری هم به فرش‌های نایین بافته شده توسط زنان این شهرمی‌زنند و از آنها نیز خرید می‌کنند.
شهر تودشک در سال ۱۳۸۰ از تلفیق محله تودشک چوئیه با چند آبادی دیگر به‌وجود آمده است. این شهر دو محله جدید و قدیم دارد. جلالی معتقد است به شرطی که بافت قدیمی به ثبت ملی برسد، هنوز می‌توان این قسمت شهر را از دست ساخت و سازهای ناهمگون و غیربومی نجات داد. او بنیان‌گذار انجمن دوست‌داران میراث فرهنگی به نام «انجمن میراث یاران جاده ابریشم» است و اکنون برای ثبت بافت بخش قدیم تودشک به عنوان اثر ملی تلاش می‌کند. او و همکارانش توانسته‌اند طی مکاتباتی که با سازمان میراث فرهنگی داشته اند، تاکنون خانه نهنگی‌ها، خانه جلالی، حمام عمومی و آب انبار را به ثبت ملی برسانند. از جاذبه‌های دیگر تودشک، می‌توان به برج‌های دیده بانی، قنات و بادگیرها اشاره کرد.
*کارشناس ارشد مدیریت بازاریابی توریسم