مترجم: مهدی نیکوئی* رویدادهایی مثل المپیک، فستیوال‌ها، کنفرانس‌ها، اجلاس‌ها، کنسرت‌ها تاثیرات عمده‌ای بر روی نواحی و کشورهای میزبان دارند. این اثرات را می‌توان به اثرات اجتماعی و فرهنگی، سیاسی، زیست‌محیطی و اقتصادی تقسیم کرد، اما هدف ما در این بخش آن است که به اثرات اقتصادی رویدادها بپردازیم. برای مطالعه رویدادها بهتر است که از تحلیل هزینه- منفعت استفاده شود. در این مورد مخارج یک عامل کلیدی است. از این رو، به خصوص در رویدادهای عمده نیاز است که مخارج در مسیر درستی به کار گرفته شوند. به علاوه، لازم است که بین منافع برگزار کننده رویداد و همچنین منافع عایدی برای ناحیه یا کشور میزبان تمایز ایجاد شود.
رویدادهای عمده همواره همراه با مخارج تراکم بیش از اندازه جمعیت، مخارج جابه‌جایی و مخارج نگهداری است. در رویدادهای بزرگ همیشه با تراکم بیش از اندازه جمعیت روبه‌رو هستیم و بسیاری از بازدیدکنندگان سنتی ترجیح می‌دهند که به دلایلی نظیر ترافیک و قیمت‌های بالاتر از ناحیه میزبان بازدید نکنند. این اثرات می‌توانند به اشکال مختلفی اتفاق بیفتند:
• انحراف جغرافیایی - مردم از مکان رویداد اجتناب کرده و از نواحی دیگر بازدید می‌کنند.
• جایگزینی موقت - گردشگران سنتی قبل یا بعد از رویداد از ناحیه بازدید می‌کنند.
• جایگزینی مالی - گردشگران از آمدن به ناحیه و خرج پول روی سایر محصولات و خدمات خودداری می‌کنند.
در تحلیل هزینه-منفعت این تاثیرات ناشی از تراکم را مدنظر قرار می‌دهند و از قانون «با و بدون» استفاده می‌کنند و نه قانون «قبل و بعد».
صاحبنظران مثال‌های مختلفی برای اثر جابه‌جایی آورده‌اند:
• ساکنان محلی ممکن است که در رویداد مشارکت کرده و مخارج خود را برای محصولات و خدمات دیگر کاهش دهند. این یکی از موارد معمول اثر جابه‌جایی است. گاهی اوقات از این مورد با نام «هزینه جابه‌جا شده» یاد می‌شود.
• گردشگران ممکن است که زودتر یا دیرتر از برنامه خود، از مقصد بازدید کنند تا حضور آنها همزمان با رویداد شود. از این رو مخارج آنها را تنها نمی‌توان به مدت زمان برگزاری رویداد منحصر دانست.
• گردشگران ممکن است که میزان مخارج خود را در داخل یک کشور، با توجه به ناحیه برگزاری رویداد تغییر دهند.
• دولت ملی یا محلی ممکن است که مخارج عمومی را در جهت ایجاد زیرساخت‌ها به ناحیه برگزاری جابه‌جا کند.
اثرات اقتصادی رویدادها روی مقاصد
می‌توان گفت که مهم‌ترین دلیل برگزاری و برنامه‌ریزی یک رویداد به صورت خرد و توسعه گردشگری به صورت کلی، منافع اقتصادی ناشی از آن است، هرچند که معمولا اندازه‌گیری یک فعالیت گردشگری بین‌المللی از یک فعالیت گردشگری محلی آسان‌تر است، اما به طور کلی منافع حاصل از این دو گروه فعالیت بستگی به بزرگی و ماهیت رویدادی دارد که برگزار می‌شود. رویدادها می‌توانند به طرق مختلفی مانند مبادله پول ملی با ارز، درآمدزایی و ایجاد اشتغال روی جامعه میزبان تاثیر بگذارند. مخارجی که توسط گردشگران انجام می‌شود، دقیقا مانند سایر مخارج است و مخارج گردشگران بین‌المللی را می‌توان به عنوان صادرات کالا از کشور میزبان به حساب آورد، در صورتی که رویدادهای محلی را می‌توان به عنوان صادرات کالا از ناحیه میزبان به سایر نواحی کشور قلمداد کرد.
به نحوی می‌توان گفت که این مورد مهم‌ترین اثر مثبت رویدادها روی جوامع میزبان و همچنین سازمان‌دهندگان رویداد است. چه قبول داشته باشیم و چه نداشته باشیم، در هر صورت مهم‌ترین دغدغه سازمان‌دهندگان یک رویداد و همچنین جامعه این است که پس از اتمام کار آیا مازاد یا سودی نصیب میزبان می‌شود یا نه. درآمد حاصله از گردشگران برای جوامع میزبان معمولا درصد زیادی از درآمد کل آنها را تشکیل می‌دهد و شامل درآمدهای ناشی از مسافرت، اقامت، کالاها و خدمات مصرفی گردشگران و به خصوص گردشگران
خارجی می‌شود.
یکی دیگر از مهم‌ترین اثرات اقتصادی ناشی از رویدادها روی جوامع میزبان، امکان ایجاد فرصت‌ برای کسب‌وکارهای بیشتر است. رویدادها وسیله‌ای هستند تا به واسطه آن جوامع توانایی و تخصص خود، ظرفیت میزبانی سرمایه‌گذاران و پیشبرد فرصت‌ برای کسب‌وکارهای جدید را نشان دهند. رویدادها همچنین باعث سود رساندن به بنگاه‌ها در سطح خرد می‌شوند و این درآمد و منفعت به دلیل گردش پول به سایر بخش‌های جامعه نیز سود می‌رساند. اثر اقتصادی دیگر اشتغال‌زایی است و مخارج گردشگران باعث به وجود آمدن فرصت‌های شغلی بیشتری برای ساکنان محلی می‌شود. هر چند که بسیاری بر این موضوع پافشاری می‌کنند که شغل‌های ایجاد شده ناشی از رویدادها کوتاه‌مدت بوده و کارفرمایان تمایل دارند از کارکنان موجود خود استفاده کرده و کمتر اقدام به استخدام نیروی کار جدید می‌کنند، اما غیرممکن است که بتوان با سطح اشتغال قبلی تقاضای به وجود آمده را به خصوص اگر رویداد متوسط یا بزرگ باشد تامین کرد.
از طرف دیگر مطلبی که در بسیاری از موارد به آن توجه نمی‌شود این است که بسیاری از مخارج صرف شده برای رویدادها مصرف بلندمدت یا عمومی داشته و پس از اتمام رویداد و همچنین توسط سایر بخش‌های اقتصادی نیز قابل استفاده خواهد بود. به عنوان مثال هزینه‌های زیرساخت‌هایی را که برای برگزاری بهتر یک رویداد ایجاد می‌شوند، نمی‌توان تنها در حساب مخارج این رویداد
به شمار آورد.
*nikoueimahdi@gmail.com