نصف جهان چشم انتظار مدیر جدید
فرزانه احمدی در تمام جهان شهرت این شهر، بیشتر به دلیل وجود آثار تاریخی پرشماری است که جای جای آن نشسته‌اند و چشم‌نوازی می‌کنند. اصفهان فخر آثار خود را چنان به نگاه تشنه جهانیان فروخته است که نصف جهان می‌خوانندش و می‌دانند که در پیچ و خم کوچه‌ها و خیابان‌های اصفهان می‌توان بوی تاریخ را استشمام کرد، اما چندسالی است که از اصفهان خبرهای خوشی درباره آثار تاریخی‌اش به گوش نمی‌رسد.
یک روز خبر ترک خوردن سی وسه پل و روز دیگر ترس از تخریب فلان خانه تاریخی تن حامیان میراث فرهنگی استان و کشور را می‌لرزاند. همین است که فعالان میراث فرهنگی اصفهان از مدیریت سازمان مربوط در استان گله دارند و چشم انتظار تغییر او هستند. این فعالان حالا، چند ماه پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، انتقادات زیادی درباره اتفاقاتی که در این سال‌ها در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان رخ داده است، مطرح می‌کنند.
هنگامی که دکتر روحانی در مرداد 92 به نهاد ریاست جمهوری رفت، بسیاری به دلیل انتقاداتی که در حوزه‌های مختلف شنیده می‌شد، تغییرات مدیریتی در نهادهای دولتی را پیش‌بینی می‌کردند؛ تغییراتی که گرچه از همان روزهای اول کلید خورد، اما همین‌اندازه سرعت گرفت که طی چند ماه تنها استانداران تغییر کنند و همچنان نهادهایی که انتقادات زیادی درباره عملکرد آنها وجود داشت، تغییری به خود ندیده باشند. از جمله این نهادها، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان است که همچنان با مدیریت قبلی اداره می‌شود.
با این اوصاف، چرا فعالان میراث فرهنگی از تغییر مدیریت سازمان استان اصفهان سخن می‌گویند و آیا اصلا تغییری در مدیریت این سازمان به وجود خواهد آمد؟
از سوء مدیریت تا تخریب خانه‌های تاریخی
یکی از فعالان میراث فرهنگی اصفهان که سال‌ها در سازمان‌های مردم نهاد حامی میراث فرهنگی اصفهان بوده است، با بیان اینکه انتقادات وارد به اداره میراث فرهنگی استان اصفهان بخش‌های مختلف، از حوزه اداری تا اقدامات مربوط به حفظ آثار و مرمت‌ها را دربرمی‌گیرد، گفت: سوءمدیریت و عدم توجه به مسایل کارشناسی از مهم‌ترین مشکلاتی است که امروز سازمان میراث اصفهان با آن درگیر است. در حوزه اداری طی چند ماه گذشته، تعدادی از کارکنانی که منتقد سیاست‌های مدیران سازمان اصفهان و خواستار تغییر آنها بوده‌اند، حکم اخراج گرفته‌اند.
علی صالحی با اشاره به نمونه‌های دیگری از آنچه «سوء مدیریت» می‌خواند، بیان می‌کند: شرکت مشاور سازمان میراث فرهنگی در پروژه متروی اصفهان، همان شرکت مشاور سازمان قطار شهری بوده است؛ در حالی که طبق روال معمول، مشاور میراث فرهنگی باید طرحی را که مشاور سازمان قطار شهری ارایه می‌کند، بررسی کند تا اجرای آن آسیبی برای آثار تاریخی به همراه نداشته باشد. با یکی بودن هر دوی مشاوران، مشاور سازمان قطار شهری طرحی را ارایه می‌داده و سپس خودش از طرف سازمان میراث، آن را تایید می‌کرده است! چنین اتفاقی ناشی از سوءمدیریت در مجموعه است.
این عضو فعال در سازمان‌هاى غیردولتى حوزه میراث فرهنگى در ادامه به مجوزهای صادر شده برای تخریب خانه‌های تاریخی اشاره کرد و گفت: به طور مثال هرگونه تخریب، تفکیک و نوسازى در خانه حاج آقا شجاع در زمان مدیر پیشین سازمان میراث اصفهان یعنی در سال ۸۹، ممنوع اعلام شد؛ اما مدیریت کنونى که ۲ سال است در سازمان اصفهان مشغول به کار است و همچنین شوراى فنى سازمان میراث اصفهان، به طور ناگهانی پس از استقرار دولت یازدهم، راى به تخریب بنا و صدور پروانه ساختمانى دادند. این شوراى فنى کمتر از یک ماه پس از صدور این مجوز، توسط مهدى حجت، قایم‌مقام سازمان میراث فرهنگى کشور، به دلیل صدور مجوز مداخله در خانه ثبتى خاچیکیان فاقد صلاحیت ارائه چنین احکامی شناخته شد. در واقع با ورود حجت جلوی ادامه این روند گرفته شد.
صالحی تاکید کرد: ذکر این نمونه‌ها نشان می‌دهد تاخیر در انتصاب مدیریت جدید سازمان میراث اصفهان، می‌تواند ضربه‌های مهلک‌تری به آثار تاریخی، صنعت گردشگری و صنایع دستی استان وارد آورد. وی کمبود کارشناسان زبده و مدیران اجرایی توانمند در سازمان میراث‌فرهنگی را از دلایل تعلل این نهاد در انتصاب مدیران جدید دانست و ادامه داد: با توجه به این مشکل، لزوما نیاز نیست که مدیر میراث فرهنگی اصفهان یک کارشناس باستان شناسی، مرمت و مانند آن باشد؛ بلکه میراث اصفهان نیازمند یک مدیر توانمند با دید فرهنگی و آشنا به مسایل میراثی است، همانطور که در مورد رییس سازمان میراث کشور یعنی محمدعلی نجفی نیز اینگونه است.
این حامی میراث فرهنگی با انتقاد از بی‌توجهی سازمان به تشکل‌های مردم نهاد در سال‌های گذشته گفت: در این مدت نه تنها گوش شنوایی برای پیشنهادها و انتقادهای نهادهای مردمی وجود نداشت، بلکه برخورد تند و توهین آمیز با فعالان میراث فرهنگی در این دوره بی‌سابقه بوده است.
هنوز تصمیمی گرفته نشده است
معاون توسعه مدیریت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور درباره تغییر مدیریت سازمان استان اصفهان فقط گفت: هنوز تصمیمی گرفته نشده است و در هفته جاری مشخص می‌شود. وقتی علت تاخیر انتصابات تازه را از سمیع الله حسینی مکارم جویا شدیم به تکرار جمله «روزهای آتی مشخص می‌شود»، بسنده کرد و افزود: پاسخ همه این سوالات در روزهای آینده اعلام می‌شود.
وی با بیان اینکه تقویت، کمک دادن و کمک گرفتن از سازمان‌های غیردولتی، از برنامه‌های اصلی سازمان میراث فرهنگی در دولت یازدهم است، گفت: در هر زمینه‌ای که اهداف سازمان را محقق کند، از نظرها و ایده‌های این نهادها استفاده می‌کنیم و تشکل‌ها می‌توانند برای ما تصمیم‌ساز باشند. برای تغییر مدیریت هم اگر نظری دارند، می‌شنویم و می‌تواند بر تصمیم ما بسیار موثر باشد. اما نکته جالب توجه، اظهار بی‌اطلاعی معاون توسعه مدیریت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور از تعدیل نیرو در سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان بود که در نوع خود می‌تواند بی‌نظیر باشد.
این اظهار بی‌اطلاعی و نیز ادعای اینکه همچنان تصمیمی درباره مدیریت سازمان اصفهان گرفته نشده است، نشان می‌دهد فضا در سازمان میراث فرهنگی حداقل برای انعکاس رسانه‌ای مبهم است؛ گرچه از صحبت‌های حسینی مکارم، این‌طور برداشت می‌شود که ممکن است در روزهای آینده شاهد تغییراتی در سازمان استان اصفهان باشیم.
به هر روی با توجه به چالشی که سازمان میراث فرهنگی کشور در انتصاب مدیران دارد، می‌توان دو راه حل پیشنهاد کرد: یکی برنامه‌ریزی بلندمدت برای پرورش مدیران اجرایی در این حوزه و دیگری یاری گرفتن از تشکل‌های مردمی با توجه به شناخت آنها از کارشناسان حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی.