«پیرازمیان» باستانی در معرض نابودی

میثم قهوه‌چیان منطقه‌ باستانی «پیرازمیان» در استان اردبیل در حال نابودی است. هرچند موسس سلسله صفوی، دومین حکومت بزرگ شیعه ایران، در این استان چهره در خاک کشیده، بی‌توجهی دولت حیات این اثر باستانی را در معرض تهدید قرار داده است. استان اردبیل خاستگاه سلسله صفویه است، اما تنها جاذبه تاریخی این استان به دوران صفویه باز نمی‌گردد. شهر اردبیل ۵۰۰۰ سال قدمت داشته و آثار باستانی و تاریخی زیادی در استان وجود دارد. نگاهی گذرا به وضعیت میراث فرهنگی موجود در استان اردبیل نشان می‌دهد که بسیاری از این آثار در حال نابودی هستند. منطقه‌ باستانی «پیرازمیان» یا «شهریری» در میان شهر اردبیل و مشکین شهر و در کنار روستایی به همین نام به حال خود رها شده است و عوارض طبیعی از جمله طوفان، سرما و غارت‌گران آثار باستانی، آن را هر روز بیشتر و بیشتر به سوی مرگ پیش می‌برد. با توجه به طبیعت خشن منطقه، صد مجسمه‌ از چهل سانتی‌متر تا دو متری پیرازمیان دائما فرسایش می‌یابد و شاید چند سال بعد، اثری از آنان بر جای نماند. عده‌ای از باستان‌شناسان عمر پیرازمیان را تا ۹ هزار سال برآورد کرده‌اند. این محوطه در منتهی الیه دشت مشکین شهر و به فاصله ۶۵ کیلومتری شمالغربی مرکز استان و در ۳۵ کیلومتری شرق شهرستان مشکین شهر و در ۲ کیلومتری شمال روستای پیرازمیان و از توابع بخش مشکین شرقی واقع شده و تمام تلاش سازمان میراث فرهنگی برای معرفی آن تنها نصب تابلویی در جاده اصلی اردبیل- مشکین است. رفت و آمد به این منطقه دشوار و مسیر تا این منطقه باستانی تنها تا روستا هموار است و برای رسیدن به پیرازمیان باید از جاده‌های ناهمواری گذشت .هیچ تابلوی اطلاعات، راهنما یا محافظی در این منطقه تاریخی دیده نمی‌شود. این منطقه باستانی از یک قلعه وسیع با دیوار دفاعی سنگی از نوع خشکه چین محلی برای برگزاری آیین‌های مذهبی و گورهای باستانی تشکیل می‌شود. دیواره بتنی که دور این قلعه کشیده شده است، نشان از آن دارد که برخی از اقدامات محافظتی نیمه کاره صورت گرفته، اما گویی بودجه‌ای برای پایان کار تخصیص داده نشده و پروژه نیمه کاره رها شد. محوطه شهریری برای اولین بار سی و پنج سال پیش توسط هیات باستان شناسی انگلیسی با ریاست چارلز برنی کشف شد. وی معتقد بود که عمر برخی از آثار تا هزاره سوم قبل از میلاد یا عصر آهن نیز می‌رسد. جدیدترین کاوش‌ها در سال ۱۳۸۲ شمسی و توسط دکتر نوبری انجام شد و مجسمه‌های سنگی را از این منطقه بیرون کشید. در کاوش‌های نوبری آثار سفالی، پیاله، فنجان، کاسه، آبریز شانه‌دار، آویزهای طلایی، خنجرهای آهنی و مفرغی و آئینه‌های برنزی و مهره‌های عقیق و فیروزه کشف شد. برخی از این آثار به موزه خلخال منتقل شده است، اما هیچ برآوردی از آثاری که در این سال‌ها توسط قاچاقچیان میراث فرهنگی به سرقت رفته، در دست نیست.