ثبت ملی اضطراری کاخ ثابت پاسال

دنیای اقتصاد: مدیرکل ثبت آثار و اشیای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از ثبت ‌اضطراری خانه «ثابت پاسال» در فهرست میراث ملی کشور خبر داد. سرنوشت «ثابت پاسال» تنها خانه-باغ باقیمانده در منطقه خیابان جردن تهران با وسعت ۱۲ هزار مترمربعی، همچنان در هاله‌ای از ابهام است. اما دو خبر طی دو هفته اخیر نام قصر سنگی را دوباره بر سر زبان‌ها انداخت؛ ساخت مسجد، خبر نگران‌کننده‌ای بود که یک عضو شورای شهر تهران اعلام کرد و ثبت ملی اضطراری کاخ که خبر خوش مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی بود.

در این باره، مدیرکل ثبت آثار و اشیای سازمان میراث فرهنگی با تاکید بر اینکه خانه ثابت پاسال به عنوان یک بنای شاخص، از جمله آثار منحصربه‌فرد در معماری تهران و کشور محسوب می‌شود، اظهار کرد: «ثبت اضطراری این بنا در میراث ملی کشور موجب حفظ و ماندگاری این سبک معماری می‌شود، بنابراین سازمان میراث فرهنگی، مراحل ثبت ملی این خانه را انجام می‌دهد.» به گزارش «ایرنا»، فرهاد نظری درباره حقوق مادی و معنوی مالک خانه ثابت پاسال نیز گفت: «به هر حال حق مالکیت اشخاص در آثار و املاک محترم است ولی ارزش ملی و قانونی آثار نباید قربانی و تحت الشعاع مالکیت‌ها قرار گیرد. وضعیت مالکیت و حقوق مادی و معنوی خانه ثابت پاسال، پس از ثبت نهایی اثر با مالک بنا مطرح شده و مورد بررسی قرار می‌گیرد.» معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نیز در خصوص این بنا گفت: «پرونده ثبت ملی بنای خانه ثابت پاسال به‌منظور پیشگیری از تخریب احتمالی به دفتر ثبت آثار و اشیای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارسال شده است». سپیده سیروس‌نیا افزود: «موضوع حفظ اثر ارزشمند خانه ثابت پاسال در کمیته ثبت و جرائم اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران بررسی و این بنا واجد ارزش حفاظت معرفی شد.»

طرحی جدید برای قصر سنگی

در همین حال، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نیز با تاکید بر اینکه خانه ثابت پاسال تخریب نمی‌شود، افزود: «قرار است طرحی مبتنی بر حفظ بنا در ۲۰ درصد از زمین ضلع غربی شامل مجموعه‌ای مکمل با عنوان هتل و مرکز فرهنگی در این خانه اجرا شود.» رجبعلی خسروآبادی افزود: «به ‌هیچ عنوان موضوع تخریب خانه ثابت پاسال مطرح نیست، بلکه با تعهد مالک قرار است یک مکان فرهنگی و اقامتی در قسمتی از این بنا احداث شود.»

تخریب یک میراث به بهانه ساختن «مسجد»

طرح جدیدی که خسروآبادی از آن خبر داده، در حالی مطرح شد که مهدی چمران در آخرین روزهای حضورش در ریاست شورای شهر تهران به «ایسنا» گفت: «می‌خواستند در این عمارت مجتمع تجاری بسازند و بلندمرتبه‌سازی کنند، اما پیشنهاد دادیم در آنجا مرکز فرهنگی و مذهبی ساخته شود؛ یعنی مسجد بسازند. البته باید در این مکان، بخش تجاری هم فعال شود تا بتواند هزینه‌های خود را دربیاورد.» هرچند خبرهایی مبنی بر رد این صحبت‌ها از سوی وی شنیده شده، اما به‌طور قطعی تایید نشده‌اند. بنا به گفته‌های او، برنامه ساخت مسجد تا جایی پیش رفته که حتی «طرح ساختن مسجد به جای خانه ثابت پاسال» به یکی از استادان دانشکده معماری تهران سپرده شده است! طی چهار سال اخیر اظهارنظرهای ضد و نقیضی درباره کاخ ثابت پاسال مطرح شده است. پیش از این اظهار نظر جنجالی مبنی بر اینکه «این بنا ارزشمند و قابل ثبت در فهرست آثار ملی نیست» از خسروآبادی منتشر شده بود که با واکنش منفی معاون میراث فرهنگی کشور رو به رو شد.

خانه ثابت پاسال امروز یکی از چند نقطه‌ انگشت شمار سبز منطقه خیابان جردن و بزرگ‌ترین خانه تهران لقب گرفته است؛ خانه‌ای که صاحبش «حبیب‌الله ثابت» (معروف به ثابت پاسال) سرمایه‌دار ایرانی در پیش از انقلاب تلویزیون ملی را به ایران آورد. معماری آن را با قصر «لو پتی تریانون» یکی از کاخ‌های جانبی ورسای در فرانسه، اقامتگاه قرن هجدهمی مادام دو باری و بعدها ماری آنتوانت، مشابه می‌دانند. اشیای به‌کار رفته در آن هم بسیار ارزشمند است؛ به حدی که قبل از انقلاب اسلامی به روایتی این بنا حدود «۱۵ میلیون دلار» قیمت‌گذاری شد. بنیاد مستضعفان این خانه تاریخی را بعد از انقلاب مصادره کرد و اکنون علی انصاری مدیر‌عامل بانک آینده مالک این بنای تاریخی است.