از توریسم ادبی چه می‌دانیم؟
سفر به مقصد جاذبه‌های ادبی
فرشید کریمی/ کارشناس ارشد گردشگری و هتلداری
سال‌های زیادی است که گردشگری فرهنگی به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین و رایج‌‌ترین شاخه‌های گردشگری مطرح شده و حوزه‌های گوناگونی را دربرمی‌گیرد که یکی از آنها گردشگری ادبی است. گردشگری ادبی شکلی از گردشگری و برخاسته از جاذبه‌های وابسته به حوزه ادبیات است. در این شاخه از گردشگری، توجه به ادبیات، به‌ویژه ادبیات کلاسیک که می‌تواند برانگیزاننده حس نوستالژیک بسیاری از علاقه‌مندان به این حوزه باشد، مورد توجه است. در این شکل از گردشگری، گردشگران با مطالعه آثار شاخص ادبی در هر دو حوزه شعر و داستان، مقاصد سفر خود را انتخاب می‌کنند.
فرشید کریمی/ کارشناس ارشد گردشگری و هتلداری
سال‌های زیادی است که گردشگری فرهنگی به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین و رایج‌‌ترین شاخه‌های گردشگری مطرح شده و حوزه‌های گوناگونی را دربرمی‌گیرد که یکی از آنها گردشگری ادبی است. گردشگری ادبی شکلی از گردشگری و برخاسته از جاذبه‌های وابسته به حوزه ادبیات است. در این شاخه از گردشگری، توجه به ادبیات، به‌ویژه ادبیات کلاسیک که می‌تواند برانگیزاننده حس نوستالژیک بسیاری از علاقه‌مندان به این حوزه باشد، مورد توجه است. در این شکل از گردشگری، گردشگران با مطالعه آثار شاخص ادبی در هر دو حوزه شعر و داستان، مقاصد سفر خود را انتخاب می‌کنند.
چه مکان‌هایی می‌توانند مقصد گردشگری ادبی باشند؟
مقاصد گردشگری ادبی در سراسر جهان که مرتبط با زندگی نویسندگان و شاعران سرشناس یا یادآور رویدادهای ادبی خاص بوده، بسیار است. برای نمونه می‌توان به خانه‌موزه شکسپیر در استراتفورد لندن، خانه‌موزه گوته در فرانکفورت آلمان، خانه‌موزه داستایوفسکی در روسیه، موزه جین‌آستن در انگلستان یا شهر لندن که یادآور رمان‌های چارلز دیکنز است، اشاره کرد. مقاصد گردشگری ادبی در قالب‌های گوناگونی تعریف می‌شوند که دربرگیرنده مکان تولد یا زندگی یک شاعر یا نویسنده، مکان الهام‌بخش برای نوشتن داستان یا شعر او، مکان دفن شاعر یا نویسنده و همچنین منطقه ترسیم شده از طرف یک نویسنده است. عناصر سازنده مناطق ادبی هم موزه‌های کوچک مربوط به نویسندگان و شاعران، رویدادها و جشنواره‌های ادبی و حتی آثار ادبی را شامل می‌شوند.
ایران و گردشگری ادبی
ایران از کشورهای صاحب‌نام در حوزه ادبیات فارسی است و زبان و ادب فارسی بخش مهمی از ادبیات مشرق زمین به شمار می‌رود. زبان و ادبیات فارسی در تاریخ طولانی خود شاعران و نویسندگان بی‌شماری را به خود دیده است که نقش تاثیرگذاری در زنده نگه داشتن و ترویج آن به‌ویژه در منطقه داشته‌اند؛ به‌طوری‌که امروزه یکی از مولفه‌های تشخیص مرزهای ایران فرهنگی علاوه‌بر جشن نوروز، حوزه نفوذ و گسترش زبان فارسی است که از سمت مشرق، مرزهای کشور چین را نیز رد کرده و این خود موجب شده است که در دوره کنونی، میراث ادبی ایران، اشتراکات گوناگون زبانی و فرهنگی بسیاری با سایر کشورهای منطقه داشته باشد و ظرفیت‌های بسیاری را برای جذب گردشگر در حوزه‌های ملی و بین‌المللی فراهم کند.
با این حال گردشگری ادبی و تمامی مباحث مرتبط با آن، شاخه نوظهوری در گردشگری کشورمان است و به‌رغم برخورداری از پتانسیل‌هایی چون دیرینه بودن خط و زبان فارسی، وجود ادبا و شعرای نام‌آشنا در دوره‌های گذشته و حال و همین‌طور یادگارهای به جای مانده از آنها، این شاخه از گردشگری هنوز در ابتدای راه قرار دارد و آنگونه که باید تورهای فرهنگی با رویکرد گردشگری ادبی در کشور برگزار نمی‌شوند. نکته‌ای که توجه به آن ضروری است، اینکه در حوزه گردشگری ادبی نیز همانند سایر حوزه‌های گردشگری، فقط وجود منابع به‌عنوان ظرفیت‌های گردشگری نمی‌تواند تضمینی برای رونق این شاخه از گردشگری باشد؛ بلکه آنچه در این میان حائز اهمیت است، شناخت مبانی گردشگری ادبی است تا از طریق آن بتوان نسبت به شناسایی بازار گردشگری و تعریف تورهای ادبی با توجه به نیازسنجی صورت گرفته و تقسیم‌بندی بازار اقدام کرد. بازار گردشگری ادبی را بر اساس ظرفیت‌های موجود که همان چهره‌های ادبی و یادگارهای آنان است، می‌توان در یک تقسیم‌بندی کلی به سه بازار ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی تقسیم کرد.
بازار ملی، شاعران و ادیبانی را شامل می‌شود که تنها در داخل کشور شناخته‌شده هستند و بازار منطقه‌ای نیز در برگیرنده شاعران و نویسندگانی است که در سطح منطقه شناخته شده‌اند. مولانا، حافظ، سعدی، فردوسی و خیام و... نیز از چهره‌های بین‌المللی به شمار می‌روند که علاوه‌بر شهرت ملی و منطقه‌ای، در سطح جهانی نیز شناخته شده و آثار آنها مورد توجه قرار گرفته است. آماده‌سازی و معرفی این بازارها در سطح وسیع نیازمند برنامه‌ریزی به‌منظور ایجاد زیرساخت‌ها و تبلیغات و اطلاع‌رسانی با هدف توسعه داخلی و منطقه‌ای و جذب گردشگر بین‌المللی است. ایجاد زیرساخت‌ها در مناطق ادبی، برنامه‌ریزی به‌منظور برگزاری جشنواره‌های ادبی‌فرهنگی مناسبتی، تهیه بسته‌های سفر، تهیه نقشه‌های راهنمای گردشگری ادبی به صورت استانی یا منطقه‌ای، ساخت مستندهای ادبی و در نهایت تربیت راهنمایان تخصصی در زمینه تورهای ادبی در مسیر تحقق این هدف راهگشا خواهد بود تا از این طریق ایران بتواند از پتانسیل ادبی موجود در مسیر تقویت و توسعه توریسم فرهنگی بهره‌مند شود.
ارسال نظر