معصومه عیقرلو/ کارشناسی‌ارشد مدیریت گردشگری
اردوان بهزاد/ استادیار گروه جغرافیای دانشگاه آزاد تهران مرکز

برای یک بازاریابی موفق، برنامه‌ریزان بازاریابی باید دو تصمیم اساسی اتخاذ کنند، انتخاب تصویر مناسب و انتخاب موثرترین ابزار برای ایجاد مفهوم نوینی از بازاریابی با عنوان «بازاریابی اینترنتی» تحت لوای فلسفه بازاریابی است و محور خود را تامین نیازهای گردشگران به صورت انفرادی، ایجاد ارزش برای گردشگر و توسعه شبکه ارتباطات و تعاملات بین شرکت‌ها و افراد قرار داده ناشی از همین دیدگاه است. تاثیر اینترنت، ابزار بازاریابی کارآ در صنعت گردشگری به‌طور گسترده‌ای پذیرفته شده است. ارزش و اهمیتی که فناوری اطلاعاتی و ارتباطی روز برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری در دنیا ایجاد کرده است، بسیار جالب و قابل تأمل است. وقتی یک گردشگر بتواند اطلاعات گردشگری مربوط به بناهای تاریخی یک کشور را در پهنه جهانی وب ملاحظه کند و درباره آنها اطلاعات صوتی، تصویری و متنی خوبی به دست آورد، نسبت به آن مشتاق می‌شود. گردشگری مجازی نیز نوعی فعالیت مبتنی بر فناوری‌های نوین در امتداد ساختار و روش‌های سنتی گردشگری است.

نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد بازاریابی اینترنتی در معرفی بازارهای جدید نقش موثر و معناداری دارد و استفاده از ویدئوهای آموزشی در محیط وب دارای بیشترین اهمیت در روش‌های بازاریابی اینترنتی در معرفی بازارهای جدید گردشگری است. سایر نتایج نیز نشان می‌دهد گردشگری مجازی در معرفی بازارهای جدید گردشگری نقش موثر و معناداری دارد و ارائه تصاویر پانوراما در خصوص بازارهای جدید گردشگری دارای بیشترین اهمیت در انواع گردشگری مجازی در معرفی بازارهای جدید گردشگری است. با توجه به تحقیقات انجام شده و براساس نظر استادان و کارشناسان صنعت گردشگری و فناوری اطلاعات، می‌توان به این نتیجه رسید که با ایجاد بسترهای مناسب در جامعه برای به‌کاربردن فناوری اطلاعات در صنعت گردشگری می‌توان گامی بزرگ به سوی جذب بازارها برداشت. چنانچه اشاره شد بازاریابی اینترنتی در معرفی بازارهای جدید نقش موثر و معناداری دارد. بر این اساس میزان تاثیرگذاری بازاریابی اینترنتی یعنی، «موتورهای جست‌وجو»، «اطلاع‌رسانی از طریق شبکه‌های اجتماعی»، «محتوای مناسب وب سایت‌ها»، «ویدئو مارکتینگ»، «تبلیغات در دیگر وب‌سایت‌ها» بر معرفی بازارهای جدید موثر ارزیابی می‌شود اما در خصوص تبلیغات ایمیلی، این تاثیر درحد متوسط است.

از سوی دیگر، اهمیت روش‌های بازاریابی اینترنتی در معرفی بازارهای جدید گردشگری متفاوت است. طبق نظر کاربران اولویت‌ها در این خصوص به این ترتیب است؛ نخست استفاده از ویدئوهای آموزشی در محیط وب، دوم ارائه تبلیغات برای شناساندن بازارهای جدید گردشگری در دیگر وب‌سایت‌ها، سوم طراحی وب‌سایت‌ها و وبلاگ‌ها با محتوای مناسب، چهارم اطلاع‌رسانی در خصوص مناطق جدید گردشگری از طریق شبکه‌های اجتماعی و پنجم وجود موتورهای جست‌وجو. در پژوهش مذکور، میزان تاثیر انواع گردشگری مجازی از قبیل، «ارائه متون توصیفی»، «ارائه تصاویر سه‌بعدی»، «ارائه فیلم‌های تبلیغاتی»، «محتوای مناسب وب‌سایت‌ها» و «ارائه تصاویر پانوراما» موثر ارزیابی شد. همچنین اهمیت انواع گردشگری مجازی در معرفی بازارهای جدید گردشگری متفاوت است.

اولویت‌بندی نقش روش‌های گردشگری مجازی از نظر کاربران سایت‌های آژانس‌های گردشگری، به ترتیب عبارت است از: ارائه تصاویر پانوراما در خصوص بازارهای جدید گردشگری، ارائه فیلم‌های تبلیغاتی در خصوص بازارهای جدید گردشگری، ارائه متون توصیفی از طریق وب سایت درخصوص بازارهای جدید گردشگری، ارائه تصاویر سه‌بعدی در خصوص بازارهای جدید گردشگری و در نهایت ارائه فیلم‌های تبلیغاتی در خصوص بازارهای جدید گردشگری. با این‌همه اما نتایج این پژوهش نشان می‌دهد بستر گردشگری مجازی کشور در وضعیت مناسبی ندارد. اگرچه یافته‌ها نشان‌دهنده وجود افراد متخصص و آشنا با فناوری‌های اطلاعات در کشور است اما نتایج حاکی از نبود امکانات نرم‌افزاری، پهنای باند مناسب، قوانین و مقررات حقوقی لازم در کشور، شفافیت در سیاست‌گذاری و نبود حمایت مدیران از فناوری‌های جدید و فرهنگ‌سازی نشدن استفاده صحیح از فناوری‌های اطلاعات و همین‌طور آشنا نبودن گردشگران با عملکرد فناوری از اطلاعات بود.

پیشنهادها

براساس نتایج این تحقیق برای توسعه گردشگری مجازی پیشنهاد می‌شود ارائه تصاویر با کیفیت از مناطق گردشگری به‌منظور ترغیب گردشگران برای بازدید از آنها، ارائه بسته‌های آموزشی نحوه کار با Google Map وGoogle Earth، ایجاد شبکه گسترده گردشگری مجازی، تولید نرم‌افزارهای مورد نیاز در زمینه گردشگری مجازی، طراحی سایت جامع گردشگری مجازی ایران با همکاری سازمان‌های گردشگری استان‌ها، ترغیب عکاسان به تهیه عکس‌های 360 درجه و با کیفیت از مقاصد گردشگری برای قرار گرفتن در سایت‌های گردشگری مجازی، طراحی سایت جامع و دو زبانه گردشگری مجازی، برای آشنایی گردشگران خارجی با جذابیت‌های مقصد، امکان برنامه‌ریزی سفر، با توجه به اطلاعات ارائه شده در وب سایت باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین برای توسعه بازاریابی اینترنتی پیشنهاد می‌شود توسعه زیرساخت‌های لازم برای به‌کارگیری فناوری اطلاعات در صنعت گردشگری، توجه به اهمیت نقش بازاریابی اینترنتی در صنعت گردشگری، بالا بردن استفاده از وب‌سایت‌های تبلیغاتی با طراحی جذاب و به روز سایت، ارائه اطلاعات جامع درباره مقاصد گردشگری در وب‌سایت، برگزاری نمایشگاه‌های بازاریابی اینترنتی صنعت گردشگری و معرفی وب‌سایت‌های برتر برای ایجاد انگیزه و برقراری ارتباط بین فعالان صنعت گردشگری و متخصصانIT، طراحی سایت‌های دوزبانه و ارائه اطلاعات به روز شده وتهیه فیلم‌های تبلیغاتی از مقاصد گردشگری انجام گیرد.