دست‌انداز «خوراکی» توریسم ایران

دنیای اقتصاد- شیما رئیسی: به گفته مدیرکل بازاریابی و تبلیغات گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، میزان هزینه‌کرد هر گردشگر خارجی در کشور برای خوراک و غذا ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار است که با توجه به میانگین ۹۰۰ دلاری هزینه‌کرد هر گردشگر خارجی در مقاصد خاورمیانه‌ای بنا بر اعلام منابع رسمی جهانی، درصدی قابل توجه است. گرچه با در نظر گرفتن این نکته که ایران صاحب یکی از سه مکتب غذایی در دنیا است، باید تاکید کرد این سهم تقریبا ۲۰ درصدی با برنامه‌ریزی صحیح و نظام‌مند در زمینه تبلیغات و معرفی غذاهای ایرانی به گردشگران خارجی و همچنین افزایش کیفیت و تنوع غذاهای ایرانی در رستوران‌ها قابل افزایش است.

چرا منوها محدودند؟

در همین حال، یکی از تورگردانان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با تاکید بر ظرفیت‌های غذایی ایران در پذیرایی از گردشگران خارجی، عدم سرو غذاهای متنوع در رستوران‌های کشور را یکی از کاستی‌های عمده در مسیر معرفی فرهنگ غذای ایرانی به گردشگران خارجی عنوان می‌کند و می‌گوید: «منوی غذا در رستوران‌ها محدود و تکراری است و تنها در صورتی‌که قرار باشد از گردشگران به صورت گروهی و در تعداد بالا پذیرایی شود، می‌توان غذاهای مورد نظر را از قبل سفارش داد.» محمدعلی واقفی در توضیح چرایی وارد نشدن غذاهای محلی در فهرست غذایی رستوران‌ها و غذاخوری‌ها اظهار می‌کند: «ویژگی غالب غذاهای ایرانی و همچنین فرهنگ غذاخوردن مردم ما، دلایل اصلی عدم تنوع غذاهای طبخ شده در رستوران‌های کشور است.» او در این‌باره می‌افزاید: «ترجیح خانواده‌های ایرانی برای طبخ و صرف غذا و به‌ویژه غذاهای سنتی و محلی در خانه یکی از دلایلی است که دست رستوران‌داران را برای ایجاد تنوع در پخت و سرو غذاهای متنوع بسته نگه می‌دارد.»

به گفته واقفی، غذا خوردن بیرون از خانه نه یک عادت هر روزه بلکه در زمره یکی از صورت‌های تفریحی برای خانواده‌های ایرانی به شمار می‌رود و از آنجا که در طول هفته غذاهای سنتی در خانه پخت می‌شود، فست‌فود و کباب‌ها در فهرست غذاهای ایرانی، با تقاضای بیشتری در ایام تعطیل و آخر هفته‌ها روبه‌رو است؛ از این‌رو رستوران‌ها نیز بر اساس جنس تقاضای مشتریان خود، منوی غذایی خود را تنظیم می‌کنند. این فعال گردشگری همچنین، حفظ تازگی در طبخ غذاهای ایرانی به‌عنوان مشخصه اصلی این خوراک‌ها و یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ کیفیت‌ آنها را از دیگر دلایلی عنوان می‌کند که رستوران‌ها را در ارائه غذاهای متنوع دچار محدودیت می‌کند. واقفی تصریح می‌کند: «رستوران‌ها با توجه به عمده تقاضای موجود، برنامه طبخ خود را انتخاب می‌کنند و این امکان که به محض دریافت سفارش، غذایی را که در منوی خود ندارند تهیه کنند، با توجه به اینکه پخت غذاهای ایرانی نیازمند اختصاص زمانی بیشتر است عملا انجام‌پذیر نیست. از سوی دیگر به این خاطر که تازگی یکی از مشخصه‌های بارز غذاهای ایرانی است، اینکه بتوان غذاها را به صورت نیمه‌آماده در آشپزخانه نگه داشت و در صورت دریافت سفارش طبخ کرد، به آسانی شدنی نیست.» او این عوامل را موجب یکسانی منوی غذایی رستوران‌ها در نقاط مختلف کشور می‌داند و پایین بودن درجه کیفیت ارائه خدمات در رستوران‌های محلی را نیز یکی دیگر از کاستی‌های موجود در حیطه پذیرایی از گردشگران خارجی با هدف آشنایی با تنوع غذایی کشور توصیف می‌کند.

خارجی‌ها آشنا نیستند

واقفی در ادامه سخنان خود می‌گوید: «خارجی‌هایی که به ایران سفر می‌کنند، کمتر در خصوص غذاهای ایرانی اطلاع دارند و آن را به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری کشور ما نمی‌شناسند؛ تصوری که در طول اقامتشان اصلاح می‌شود و عموما از غذاهای ایرانی استقبال می‌کنند.» این آژانس‌دار تاکید می‌کند: «در صورتی‌که تعداد گردشگران ورودی به کشور افزایش یابد، رستوران‌ها با توجه به تقاضای به وجود آمده برای غذاهای محلی به این سمت حرکت خواهند کرد.»

او همچنین ابتکار سازمان گردشگری کشور برای برگزاری سلسله جشنواره‌های غذاهای ایرانی و الزام رستوران‌ها برای ورود سه غذای محلی به فهرست غذاهایشان را مثبت ارزیابی می‌کند و البته یادآور می‌شود: «در عمل نمی‌توان بخش خصوصی را در این سطح به انجام کاری ملزم کرد؛ چرا که فعالان این بخش خود با در نظر گرفتن میزان تقاضا و سود کسب و کارشان قادر خواهند بود برای کارشان برنامه‌ریزی کنند.»

به گزارش «دنیای اقتصاد»، هزینه‌های مربوط به اقامت؛‌ حمل‌و‌نقل و غذا، عمده مخارج گردشگران در سفر را شامل می‌شوند و در صورتی‌که غذا در یک مقصد به عنوان جاذبه گردشگری مطرح شده باشد، این سهم می‌تواند افزایش یابد. در واقع، چشیدن طعم و مزه غذاهای محلی، یکی از لذت‌های سفر برای هر گردشگری است و نحوه ارائه و دسترسی به خوراکی‌های خاص هر منطقه در کنار تنوع فهرست غذاهای سرو شده، می‌تواند به‌عنوان یکی از فاکتورهای تعریف‌کننده برند گردشکری در نظر گرفته شود. از این حیث، ایران به‌دلیل گستردگی جغرافیایی؛ تنوع آب و هوایی؛ وفور و گوناگونی مواد غذایی در دسترس و قرار گرفتن در مسیر شرق به غرب، با داشتن ۲۵۰۰ غذا، در زمره کشورهایی است که می‌تواند به‌عنوان یکی از مقاصد گردشگری غذا مطرح شود. از این‌رو تعریف بسته‌های سفر با تاکید بر تجربه غذاهای سنتی در محیط‌های محلی و همچنین برگزاری تورهای آموزشی برای مشتاقان یادگیری غذاهای ایرانی، از جمله راهکارهایی است که در عمل به استفاده از این فرصت کمک خواهد کرد.