گروه گردشگری، شیما رئیسی: انعقاد تفاهم‏نامه‏های همکاری‏های مشترک در حوزه گردشگری با ۵۰ کشور از جمله آلمان، فرانسه، ترکیه، چین، صربستان، کرواسی، عراق، افغانستان و ‏تونس ماحصل تلاش دولت یازدهم در زمینه جلب سرمایه، تبادل گردشگر و همچنین بهره گرفتن از تجربیات کشورهای دیگر در حوزه گردشگری برای ارتقای جایگاه این صنعت در کشور طی سه سال گذشته بوده است.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بارها اعلام کرده که قرار است طی ۱۰ سال آینده، سالانه ۲۵ هتل ۴ و ۵ ستاره به مراکز اقامتی کشور اضافه شود. در این راستا، ۱۷۰ هتل ۴ و ۵ ستاره توسط بخش خصوصی داخلی در دست ساخت است و سرمایه‏گذاران ترکیه‏ای نیز به‌زودی ساخت ۱۰ هتل ۵ ستاره در شهرهای مختلف ایران را آغاز خواهند کرد. علاوه‌بر این، در حال حاضر ۳ هتل توسط سرمایه‏گذاران عرب در شهر مشهد در دست احداث است. احداث ۳ تا ۵ هتل توسط سرمایه‌گذاران جمهوری آذربایجان در مناطقی از ایران که مقصد سفر گردشگران این کشور است نیز از پروژه‏هایی است که به گفته مقام اول گردشگری کشور به‏زودی آغاز خواهد شد.

به باور کارشناسان، بازار ایران به‌دلیل تنوع و گستردگی و همچنین برخورداری از امکانات و امتیازات انسانی، طبیعی و‏ معدنی بسیار، همواره مورد توجه سرمایه‏گذاران خارجی بوده است. با این‌همه به دلایلی که غالبا منشأ سیاسی داشته، نتوانسته از این فرصت بهره‏مند شود. قوانین دست و پا گیر و در برخی موارد عدم پایبندی به اجرای تمام و کمال مبانی قانونی تسهیلگر موجود، در کنار شاخص‏های نامطلوب کسب و کار در ایران که ریسک ورود به بازار تجارت را در کشور دوچندان می‏کند، از جمله دلایل عدم موفقیت در جذب سرمایه‏های کافی برای توسعه زیرساخت‏های مورد نیاز در کشور به شمار می‏روند. همچنین در کنار عدم توفیقات کافی در جذب سرمایه‏گذاران خارجی، جلب اعتماد سرمایه‏‏گذاران ایرانی مقیم یا غیرمقیم نیز نتوانسته نیازهای پولی پروژه‏های عمرانی و خدماتی را به قدر کافی فراهم کند. با این‌همه در مقطع کنونی و به‌دلیل شکل‏گیری نگاه مثبت در داخل و خارج نسبت به سیاست‌های خارجی و اقتصادی دولت، رفت و آمد هیات‏های تجاری و صاحبان سرمایه برای بررسی موقعیت‏های سرمایه‏گذاری در صنعت گردشگری در پی حصول توافق هسته‏ای میان ایران و کشورهای ۱+۵ رونق گرفته و گفت‌وگو در زمینه گردشگری و مراودات مربوط به این صنعت به یکی از اجزای اصلی دیدارهای هیات‌های سیاسی و تجاری میان ایران و کشورهای علاقه‏مند به از سرگیری یا گسترش تعاملات فی ما بین بدل شده است.

در راستای همین تغییرات و در کنار امضای تفاهم‏نامه‏ها با کشورهای مذکور، باید به دیدار سفرای بسیاری از دیگر کشورها از استان‏های کمتر توسعه‏یافته اما دارای پتانسیل برای توسعه گردشگری با هدف بررسی فرصت‏‏های توریستی آنها ، معرفی بسته فرصت‏های سرمایه‏گذاری صنعت گردشگری ایران و انتشار آن به ۴ زبان زنده دنیا با هدف دسترسی آسان‏تر سرمایه‏گذاران خارجی، دیدار اتحادیه‏ها و پارلمان‏های بخش خصوصی ایران با همتایان خود از کشورهای مختلف و تلاش استان‏های مرزی برای جذب گردشگران و سرمایه‏گذاران کشورهای همسایه به‌ویژه در زمینه گردشگری سلامت اشاره کرد. علاوه‌بر اینها، رایزنی مقامات گردشگری و وزارت خارجه ایران با کشورهایی همچون سنگاپور، جمهوری آذربایجان، اسپانیا، تاجیکستان، سنگال، کومور و قبرس برای تسهیل صدور روادید، افزایش تعداد یا ایجاد پروازهای مستقیم، ساخت هتل و تعاملات علمی، پژوهشی و آموزشی در زمینه هتلداری و نیز میراث فرهنگی از جمله دیگر اتفاقات مثبتی است که در صدر اخبار این حوزه طی دو سال اخیر قرار گرفته‏اند.

همچنین ابراز علاقه سوئیسی‏ها برای افتتاح شعبه‏ای از دانشکده هتلداری لوزان در ایران، ابراز تمایل سرمایه‏گذاران کشورهای ترکیه، جمهوری آذربایجان و ایتالیا به عنوان شرکای جدی هتلسازی ایران، درخواست وزارت تجارت کره‌جنوبی از دست‏اندرکاران صنایع مختلف از جمله گردشگرى برای بررسی بازار ایران براى ارتقاى گردشگرى و توسعه این عرصه و فراهم‏سازی شرایط براى حضورگردشگران خود در ایران، ابراز تمایل دبیر کل سازمان ملى گردشگرى یونان برای امضاى تفاهمنامه همکارى مشترک و برنامه‏ریزی جدى به‌منظور ایجاد ارتباط میان بخش خصوصى دو کشور و نیز اعلام آمادگی مقامات ایرانی برای میزبانى از کروزهاى گردشگرى یونانى در جزایر کیش و قشم، پیشنهاد تهیه یادداشت تفاهم همکارى در زمینه گردشگرى و صنایع دستى میان ایران و الجزایر، آمادگى اتریشی‏ها براى ارائه خدماتى در زمینه مشاوره در کترینگ هتل‏‏ها، مشاوره در هتلداری، راه‌اندازى پروژه‏هاى املاک، مستغلات و مراکز خرید، طراحى استراتژى‏هاى مدیریت گردشگرى و نیز برگزارى نمایشگاه‏ها و جشنواره‏هاى گردشگرى و البته امضای تفاهم‌نامه راه اندازى اولین قطار گردشگرى ایران، مذاکره با مقامات اسلوونى بر سر توسعه همکاری‏هاى گردشگر، تنظیم سند همکارى مشترک ایران و ایتالیا در حوزه میراث فرهنگى و گردشگرى و موکول شدن امضای آن به سفر رئیس‌جمهور روحانی به ایتالیا، تاکید دردیدار رئیس سازمان میراث فرهنگی و سفیر بنگلادش برای توسعه روابط حوزه گردشگری، صنایع دستی، انتقال تجربیات ایران در حوزه میراث فرهنگی به این کشور و برگزاری موزه‏های مشترک و همچنین لغو روادید میان اتباع ایران و ارمنستان که سفر گردشگران دو کشور را تسهیل می‏کند از دیگر خبرهای امید بخشی است که در این حوزه منتشر شده است. در ادامه به جزئیاتی از مهم‏ترین تفاهم‏نامه‏های منعقد شده بین ایران و دیگر کشورهای خارجی در حوزه گردشگری خواهیم پرداخت.

زمینه‌سازی برای ورود سرمایه‌گذاران کروات

براساس مفاد سند همکاری به امضا رسیده میان رئیس سازمان میراث فرهنگى، صنایع دستى و گردشگری ایران و وزیر جهانگردى کرواسى در حاشیه صدمین اجلاس شوراى اجرایى سازمان بین‏المللى گردشگرى در شهر روییتى کرواسی، تشکیل یک گروه کارى بین دو کشور براى اجرایى کردن توافقات و توسعه گردشگرى در دستور کار قرار گرفت و بر همکارى با ایران در عرصه گردشگرى به ویژه سرمایه‌گذارى در احداث هتل، استفاده از ظرفیت خطوط هوایى مسافربرى خارجى براى توسعه بخش گردشگرى، آموزش و تامین نیروى انسانى مورد نیاز و اطلاع‏رسانى براى جذب گردشگر خارجی از سوی نمایندگان بخش خصوصى کرواسى تاکید شد.

توافق برد- برد با ترکیه

در اردیبهشت ماه سال جاری بود که مقامات گردشگری کشورمان تفاهم‏نامه‏ دیگری را در راستای توسعه همکاری‏های گردشگری، با ترکیه به امضا رساندند. ساخت ۱۰هتل در شهرهای مختلف ایران یکی از مهم‏ترین بندهای این تفاهم‌نامه بود؛ این در حالی است که ترکیه در پی بحران‏ها و ناامنی‏های داخلی خود، با افت شدید درآمد از محل گردشگری مواجه و به دنبال راهی برای جبران این کسورات است. اگرچه همچنان با وجود شرایط مذکور جریان تبادل گردشگر بین دو کشور به نفع ترکیه مثبت است، اما طرفین در تفاهم‏نامه مذکور بر گسترش تلاش‏ها برای افزایش تعداد گردشگران ترکیه‏ای که ایران را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب می‏کنند، تاکید کردند. طراحی بازارهای هدف مشترک و مشخصی همچون کشورهای شرق دور و معرفی ایران و ترکیه در قالب یک منطقه واحد برای جذب گردشگران این کشورها از دیگر اهدافی بود که در پروتکل مورد توافق به آن اشاره شد.

ساخت 10 هتل در 10 سال از سوی آلمانی‌ها

در یکی دیگر از تفاهمات سازمان میراث فرهنگی با طرف‏های خارجی که در سه ماه نخست سال جاری شکل گرفت، معاون رئیس‏جمهوری و مدیر اجرایی گروه هتل‏های اشتایگن‏برگر آلمان، برای ساخت ۱۰ هتل در مدت ۷ تا ۱۰ سال در نقاط مختلف ایران توافق کردند. این هتل‏ها قرار است با نام تجاری اشتایگن‏برگر یا اینترسیتی هتل و با مشارکت بخش خصوصی ایران ساخته شود. به گفته مدیر اجرایی گروه هتل‏های اشتایگن برگر کارشناسان این گروه هتل‌سازی طی چند ماه گذشته، ۴ بار از ایران و شهرهای مختلف شیراز، اصفهان، تهران و دیگر شهرها بازدید داشته‏اند و بازار گردشگری ایران را مورد بررسی قرار داده‏اند. این گروه هتل‌سازی بر اساس تجربه ۷۰ساله خود در این زمینه، حالا آماده ارائه تجربیات خود به دست‏اندرکاران گردشگری در ایران است و زمینه همکاری در حوزه ارائه فناوری، آموزش و ساخت هتل بین گروه هتل‏های اشتایگن برگر و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری وجود دارد. طبق تفاهم صورت‌گرفته بین دو طرف ایرانی و آلمانی، مراحل اجرایی ساخت ۱۰ هتل ظرف ۷ تا ۱۰ سال در شهرهای مختلف ایران به‏زودی آغاز خواهد شد. چنین تفاهم‏نامه‏ای از آن جهت برای ایران مثبت است که گروه هتل‏های اشتایگن برگر در حال حاضر ۱۲۰ هتل در شهرهای مختلف ۱۳ کشور جهان دارد و امیدوار است تا پایان امسال عملیات ساخت اولین هتل را با این نام تجاری در ایران آغاز کنند.

فرانسوی‌ها؛ اولین سرمایه‌گذاران خارجی

طی همین مدت و در سفر رئیس جمهوری به فرانسه ضمن دیدار با سران کشورهای غربی برای از سر گیری روابط پس از برجام، یادداشت تفاهمی نیز در زمینه همکاری‏های گردشگری به امضای وزیر امور خارجه فرانسه و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشورمان رسید. با توجه به اینکه فرانسه در جذب گردشگران خارجی در رتبه نخست دنیا قرار دارد، روابط گردشگری با این کشور می‏تواند از اهمیت بسزایی برخوردار باشد و از این‏رو تفاهم‏نامه مذکور در ۵ بند تنظیم و اعتبار آن نیز سه ساله در نظر گرفته شده است. علاوه‌بر این گروه هتل‏سازی فرانسوی آکور نیز با مدیریت دو هتل فرودگاهى ایران، از نخستین برندهای هتلداری در جهان بود که به بازار گردشگری کشور وارد شد.

امضای تفاهم‌نامه با بازار یک میلیاردی چین

در ادامه امضای این تفاهم‏نامه‏ها که با هدف تسهیل ورود گردشگران میان کشورها و جذب سرمایه و امکانات آموزشی از کشورهای موفق صنعت گردشگری است، چین با داشتن بیشترین جمعیت گردشگران خروجی، قطعا یکی از مهم‌ترین بازارهای هدف ایران به شمار می‏رود؛ از این‏رو دو ماه پیش دو کشور بر سر ایجاد تاسیسات و زیرساخت‏های گردشگری و همچنین بهبود امکانات خدمات عمومی گردشگری در امتداد جاده ابریشم تفاهم‏نامه امضا کردند. البته این یک بند از ۷بند مورد تفاهم بین رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‏دستی و گردشگری ایران و وزیر گردشگری چین بود که در جریان سفر مسعود سلطانی‏فر به چین و در حاشیه اجلاس جهانی گردشگری به امضا رسید. در این تفاهم‏نامه مسائلی چون بازاریابی و تبلیغات، سرمایه‏گذاری، خدمات و امنیت، آموزش، تبادل دانش و تجربیات گردشگری و همچنین همکاری در پروژه گردشگری جاده ابریشم مورد تاکید قرار گرفت. همچنین بر اساس این تفاهم‌نامه طرفین توافق کرده‏اند که به‌منظور فراهم کردن خدمات مناسب گردشگری و نیز افزایش تبادل گردشگر میان دو کشور، سلایق و انتظارات اتباع خود را در نظر گرفته و امکانات و شرایط لازم را برای آنان فراهم سازند. علاوه‌بر این، توجه به نیاز و ظرفیت بازارهای یکدیگر در راستای توسعه محصولات گردشگری و نیز معرفی فرهنگ، تاریخ و سایر اشکال مرتبط و همچنین معرفی ظرفیت‏های گردشگری دو کشور برای تورگردانان، فعالان گردشگری و اصحاب رسانه از دیگر بخش‏های مورد توافق میان دو کشور است.

تسهیل صدور روادید برای اتباع صرب

یکی دیگر از کشورهایی که ایران از توسعه روابطش در حوزه گردشگری با آن استقبال کرده، صربستان است. در جریان چهاردهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‏های اقتصادی این دو کشور سه یادداشت تفاهم به امضا رسید و مقرر شد در زمینه گردشگری نیز تفاهم‏نامه‏ای بین روسای سازمان گردشگری و میراث فرهنگی ایران و همتای صربش به امضا برسد. وزیر تجارت، گردشگری و ارتباطات جمهوری صربستان در این رابطه اظهار کرده بود که نمی‏خواهیم تلاش‏هایمان تنها به سفرهای توریستی تجار دو کشور ختم شود بلکه برآنیم تا تمامی مشکلات را از سر راه تجار خود برداریم و شاهد گسترش روابط با طرف‏های ایرانی باشیم. لیائیچ ابراز امیدواری کرده بود که شرایط دریافت روادید میان دوطرف تسهیل شود؛ چرا که به گفته ‏وی، شرایط سخت حضور در ایران مانعی بر راه گسترش همکاری‏ها است. در نهایت «همکاری در زمینه ورزش و جوانان، گردشگری و امور اجتماعی» به عنوان یکی از مهم‏ترین رئوس یادداشت تفاهم اجلاس کمیسیون مشترک میان طرفین مورد تصویب قرار گرفت.

همکاری‌های آموزشی و سرمایه‌گذاری با تونس

با همین هدف، تونس نیز یکی دیگر از کشورهایی بود که ایران در راستای گسترش مراودات گردشگری فی‌مابین، سند همکاری‏هاى مشترکی را با مقامات ذی‌ربطش به امضا رساند. در این سند بر همکارى در زمینه برگزارى دوره‏های آموزشى گردشگرى، تبلیغات و بازاریابى گردشگرى و سرمایه‏گذاری مشترک در این حوزه تاکید شد.

فاز تازه در مراودات گردشگری با افغانستان

همچنین در سال گذشته و در راستای تحقق سیاست‌های کلان دولت در عرصه گردشگری، امضای سند همکاری‏های گردشگرى میان رئیس سازمان میراث فرهنگى، صنایع دستى و گردشگرى و معاون اجرایى رئیس جمهورى افغانستان، همکاری‏های دو کشور همسایه در این صنعت را وارد فاز تازه‏ای کرد.

ساماندهی گردشگری مذهبی با عراق

عراق نیز به عنوان یکی دیگر از مهم‌ترین بازارهای هدف ایران در جذب گردشگر، ازجمله کشورهایی است که در دیدارهای مکرر مسوولان فرهنگی و گردشگری دو کشور بر تحکیم روابط گردشگری و تعریف ساختاری مشخص برای تسهیل رفت و آمد اتباعشان تاکید شده است. با عنایت به این موضوع در نیمه نخست سال گذشته تفاهم‏نامه همکاری‏های گردشگری و میراث فرهنگی بین ایران و جمهوری عراق به امضا رسید. در این سند تفاهم که در راستای تحکیم روابط میان دو کشور و در جهت اجرای اقدام مشترک در چارچوب اسناد منعقد شده پیشین به امضای طرفین رسید، تقویم عملیاتی همکاری‏های دو کشور در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی مشخص شد و مورد توافق قرار گرفت. این تفاهم‏نامه در دو گروه کلی، توافقات کمیته فنی مشترک گردشگری و میراث‏فرهنگی تبیین شده و هر یک از طرفین ملزم به اجرای مفاد مورد توافق هستند. توافقات کمیته فنی مشترک گردشگری در ۷ بند مشخص شده است که از مهم‌ترین آنها می‏توان به استقرار و تقویت دفاتر گردشگری در مبادی مرزی زمینی دو کشور به‌منظور راهنمایی، ارائه خدمات و تسهیلات لازم به زوار و گردشگران و همچنین ساماندهی روند تردد آنها از طریق این مبادی اشاره کرد.