دکتر علی اصغر شالبافیان / استاد دانشگاه تهران

فیلیپین برخلاف تایلند، هند و مالزی، کشوری نسبتا نوپا در حوزه گردشگری پزشکی است. در واقع فیلیپین بعد از موفقیت شگفت‌انگیز برخی کشورها مانند هند و تایلند در این صنعت، تصمیم به استفاده هرچه سریع‌تر از فرصت‌ها گرفته و به‌عنوان رویکردی متفاوت از سایر بازیگران کلیدی در بازارهای گردشگری سلامت، تمرکزش را بر مراقبت‌های بازنشستگی بلندمدت قرار داده است. فیلیپین به‌خصوص در زمینه پرستاری، یکی از تامین‌کنندگان اصلی برای دیگر کشورها نظیر ایالات متحده، کانادا، بریتانیا و سنگاپور بوده؛ چراکه پرستاران و مراقبان سلامت فیلیپینی به علت مراقبت صحیح، مهربان و حساس بودن نسبت به بیماران خود نه تنها در ایالات متحده بلکه در سراسر دنیا مورد تقاضا هستند. هزینه و زمان دو عامل رونق گردشگری پزشکی در فیلیپین هستند؛ در واقع هزینه خدمات پزشکی در فیلیپین همانند سایر کشورهای آسیایی بسیار کمتر از اقتصادهای پیشرفته آمریکای شمالی و اروپا است. همچنین لیست‌های کوتاه انتظار نیز یکی از محرک‌های کلیدی جذب بیماران به این کشور است.

　

اقدامات دولت و بخش خصوصی

دولت فیلیپین در دهه ۱۹۷۰ مراکز پیشرفته‌ای نظیر مرکز قلب فیلیپین، مرکز ملی ریه، موسسه ملی پیوند کلیه را با هدف تبدیل این کشور به قطب متخصصان پزشکی در شرق آسیا، تاسیس و در سال ۲۰۰۴ با شناخت قابلیت گردشگری پزشکی، پروژه مشارکت بخش دولتی- خصوصی را تحت عنوان برنامه گردشگری پزشکی فیلیپین آغاز کرد. دولت فیلیپین توسعه گردشگری پزشکی را از اولویت‌های سرمایه‌گذاری سال ۲۰۰۶ قرار داد و همچنین مشوق‌هایی مانند معافیت‌های مالیاتی و اعطای وام با نرخ‌های بهره پایین را برای سرمایه‌گذاری در این بخش فراهم کرده است. بانک توسعه فیلیپین نیز به واسطه «برنامه افزایش دسترسی به وام در حوزه سلامت و تندرستی»، پروژه‌های گردشگری پزشکی را در اولویت بهره‌مندی از این وام‌ها قرار داده است. در سال‌های اخیر همچنین مشوق‌هایی برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در بخش گردشگری پزشکی فیلیپین به‌کار گرفته شده است.

دولت فیلیپین با عنایت به مزیت‌هایی همچون کیفیت مناسب نیروی کار پزشکی، توانایی ارائه خدمات در سطح قیمت‌های رقابتی، تسلط به زبان انگلیسی، میهمان‌نوازی ذاتی مردم فیلیپین و اقلیم گرمسیری و مطبوع کشور، برنامه گردشگری پزشکی فیلیپین را برای استفاده هرچه بیشتر از فرصت‌های بازار روبه رشد گردشگری پزشکی تدوین کرده است. دولت امیدوار است بتواند سالانه ۷۰۰هزار گردشگر پزشکی جذب کند که رقمی معادل ۴۰ درصد از کل گردشگران ورودی را شکل می‌دهد. برای تدوین و اجرای این برنامه یک گروه کاری متشکل از ذی‌نفعان بخش دولتی و خصوصی تشکیل شد و وزارت بهداشت مسوولیت سرپرستی و جهت‌دهی این گروه را برعهده گرفت. برنامه توسعه گردشگری فیلیپین با توجه به مقاصد رقیب و روند گردشگری پزشکی، چهار موضوع اصلی خدمات پزشکی و جراحی، ارائه خدمات درمانی سنتی و جایگزین، سلامت و تندرستی و مراکز بین‌المللی بازنشستگی را هدف قرار داده است.

خدمات، مقاصد و بازارهای هدف

با این‌همه کشور فیلیپین به‌سبب متمرکز نبودن بر یک درمان یا مراقبت پزشکی خاص، هنوز قادر به جذب تعداد چشمگیری از گردشگران پزشکی نیست. به‌عبارت دیگر، نظر به اینکه تایلند ممکن است در جراحی زیبایی یا آلمان در حوزه درمان سلول‌های بنیادی شناخته شده باشد، فیلیپین هنوز یک درمان سلامت و تندرستی ویژه‌ای را که بتواند بهتر از سایرین ارائه دهد شناسایی نکرده و اگرچه بیمارستان‌های کشور در حال ارتقا و به‌روز رسانی تسهیلات و کسب اعتبار بین‌المللی هستند اما تلاش‌هایشان برای جذب خارجی‌هایی که این کشور را به‌عنوان یک مقصد سلامت و تندرستی بر سایر مقاصد ترجیح دهند با توفیق کامل روبه‌رو نشده است. با این وجود بیشترین درمان‌ها و خدمات مورد تقاضای بازدیدکنندگان خارجی در فیلیپین عبارت است از: معاینات، مراقبت‌های قلبی عروقی، درمان سرطان و سلول‌های بنیادی، عمل جراحی پیوند عضو، مدیریت و تناسب وزن، مراقبت از چشم و بینایی، مراقبت دندان، عمل جراحی پوست و زیبایی و مراقبت بلندمدت بازنشستگی. در حوزه تندرستی، مشخصه درمانی فیلیپینی‌ها که در اسپاها معروف و محبوب است و به‌صورت گسترده‌ای به گردشگران خارجی عرضه می‌شود، هیلوت و داداگای است.

علاوه‌بر این دو، سایر درمان‌ها و معالجات شفابخش بومی و سنتی فیلیپین عبارت است از: طب گیاهی، معالجات پرانیک و ریکی، هیپنوتیزم، طب سوزنی و انعکاس درمانی (رفلکسولوژی). بازارهای هدف عمده برای گردشگری پزشکی و تندرستی در فیلیپین عبارت است از: ایالات متحده، کانادا، خاورمیانه، ژاپن و استرالیا؛ علاوه‌بر این بازارها، میلیون‌ها فیلیپینی که میهن خود را ترک کرده و در خارج از کشورشان به‌خصوص در ایالات متحده زندگی می‌کنند نیز یک بازار هدف کلیدی برای فیلیپین به‌شمار می‌روند.طبق اطلاعات مرکز ملی آمار فیلیپین، بیش از ۹/ ۱ میلیون گردشگر در بازه زمانی ژوئن تا سپتامبر ۲۰۰۵ از فیلیپین بازدید می‌کنند. طبق برآورد وزارت گردشگری، در سال ۲۰۰۸ حدود ۱۰۰ هزار گردشگر پزشکی به این کشور وارد شده‌اند که در آن زمان برآورد این آمار تا سال ۲۰۱۵، ورود سالانه ۲۰۰ هزار بیمار خارجی و در نتیجه، تبدیل گردشگری پزشکی فیلیپین به یک صنعت ۳ میلیارد دلاری بود. یک تخمین محلی، بازار گردشگری تندرستی فیلیپین را با سهم گردشگران خارجی که حدود دو سوم این درآمدها را شکل می‌دهد، سالانه ۳/ ۲۵ میلیون دلار برآورد کرده است.گردشگری پزشکی با به ثبت رساندن یک رشد ۱۳ درصدی در سال ۲۰۱۳ همچنان در حال رشد است؛ در واقع تقاضا برای عمل جراحی زیبایی، معالجات دندان و جراحی‌های انتخابی از سوی فیلیپینی‌های ساکن در خارج از کشور، به واسطه قیمت‌های پایین این خدمات در فیلیپین، محرک کلیدی این رشد بوده است.

منبع: گردشگری سلامت در رویکردی جامع