گروه گردشگری، شیما رئیسی: رئیس جامعه تورگردانان معتقد است برای رونق گردشگری راه ابریشم باید بر افزایش مدت زمان اقامت گردشگران در کشور تمرکز کرد. به گفته ابراهیم پورفرج، سازمان میراث فرهنگی، ‌صنایع دستی و گردشگری به عنوان متولی این صنعت در کشور، موظف به ایجاد بسترهای مورد نیاز برای تقویت زیرساخت‌ها در شهرهایی است که این جاده از آنها می‌گذرد. احیای جاده ابریشم با هدف گسترش ارتباطات فرهنگی و به تبع آن ایجاد بسترهای لازم برای تقویت صلح و دوستی میان ملل منطقه، توسعه گردشگری و تقویت جوامع محلی، ‌ایجاد اشتغال و ‌درآمدزایی پایدار، چند سالی است که مورد توجه کشورهای واقع در مسیر راه ابریشم قرار گرفته است.

برنامه «راه ابریشم» همچنین در دستور کار سازمان جهانی گردشگری قرار گرفته و هرسال نشستی با هدف بررسی موضوعات پیرامون این راه، برگزار می‌شود؛ نشستی که ششمین دور آن در ایران و در شهر ارومیه برگزار شد تا علاوه‌بر نشان دادن عزم ایران برای احیای این راه، محملی برای تبادل نظر کشورهای عضو و تعیین راهبردهای آتی برای تحقق اهداف مورد اجماع کشورها در بازتعریف این کریدور مهم و جهانی باشد.

رئیس جامعه تورگردانان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به اینکه چندسالی است که راه ابریشم مورد توجه قرار گرفته، می‌گوید: «ما نیز در مسیر بهره‌برداری از این پتانسیل عظیم گردشگری، ‌تورهایی را با هدف معرفی این مسیر و جذابیت‌های آن تعریف کرده‌ایم.» پورفرج به برگزاری مسابقات دوچرخه‌سواری و موتورسواری در امتداد این مسیر اشاره و اظهار می‌کند:‌ «نقش ایران در رونق این مسیر گردشگری غیرقابل انکار است؛ چرا که ایران در میانه این مسیر قرار گرفته و احیای این مسیر بدون شرکت و حضور ایران در طرح‌های مربوط به بازتعریف این جاده امکان‌پذیر نیست.»‌ وی ادامه می‌دهد: «برگزاری نشست‌های مربوط به جاده ابریشم، همکاری‌های میان کشورهای واقع‌شده در این مسیر را امکان‌پذیر ساخته و منجر به ارائه تعریفی جدید از کاربرد و کارکرد این جاده و احیای کاروانسراها و دیگر امکانات موجود در این مسیر خواهد شد.»

پورفرج با تاکید بر لزوم اهتمام متولیان گردشگری کشور بر توجه به پتانسیل‌های جاده ابریشم در جهت توسعه صنعت گردشگری و رونق کسب‌وکارهای مرتبط با آن، معتقد است که‌ دستیابی به اهداف برنامه پنجم توسعه برای جذب حداکثر تعداد گردشگر و نیاز کشور برای تعریف فعالیت‌های پایدار اقتصادی که کشور را از رکود خارج کند و به توانمندی جوامع محلی و محروم منجر شود، می‌تواند از طریق بهره‌گیری از پتانسیل‌های این مسیر نیز صورت گیرد. او تاکید می‌کند: «کشورهایی در این حوزه موفق خواهند بود که با ایجاد انگیزه‌های لازم برای گردشگران مدت زمان اقامت را در سرزمینشان افزایش دهند.» این فعال گردشگری خاطر نشان می‌کند: «در واقع گسترش و پیشرفت این مسیر گردشگری تنها در گرو فعالیت‌های یک کشور نیست و همه کشورها به واسطه منافع مشترکی که از رونق این مسیر می‌تواند عایدشان شود، در احیای آن نقش خواهند داشت. از این رو تفاوت در میزان بهر‌ه‌گیری از منافع این مسیر و استفاده از این ظرفیت بستگی به تلاش کشورها در طولانی‌تر کردن زمان اقامت گردشگرانی دارد که از این مسیر بازدید و طی آن از سرزمین آنها نیز عبور خواهند کرد.»


الزامات توسعه مسیر گردشگری ابریشم

این فعال بخش خصوصی یادآور می‌شود: «در بسیاری از این شهرهای مسیر ابریشم، امکانات پذیرایی از گردشگران وجود دارد؛ ‌اما آنچه در این میان مهم است، ‌نحوه ارائه این خدمات است.» پورفرج در توضیح بیشتر می‌گوید: «وجود بازارهای قدیمی و سنتی و همچنین کاروانسراها، ‌ازجمله زیرساخت‌ها و جاذبه‌هایی هستند که در صورت بازنگری در نحوه بهره‌برداری از آنها می‌توان گردشگران زیادی را برای بیشتر ماندن در کشور راغب کرد.» وی احیای کاروانسراها و دیگر اماکن قدیمی در این مسیر را از جمله اقدامات مهمی می‌داند که با واگذاری به بخش خصوصی می‌تواند سهم بسزایی در جذب گردشگران داشته باشد. این تورگردان تاکید می‌کند: «بسیج همه استان‌هایی که در مسیر جاده ابریشم قرار می‌گیرند، ‌گام ابتدایی سازمان گردشگری برای ورود به این بازار است.» به اعتقاد پورفرج، نهاد متولی گردشگری کشور تنها با برگزاری جلسات استانی و تشکیل ستادهای استانی با ریاست استانداران و فرمانداران و مشارکت همه ارگان‌های درگیر در امر گردشگری، خواهد توانست از این فرصت پیش آمده نهایت استفاده را ببرد و صنعت گردشگری کشور را از رهگذر این امکان متحول کند.


اهتمام عملی دولت به احیا جاده ابریشم

جاده ابریشم زمینه‌ساز تحولاتی گسترده‌ در مسیر عبوری خود بوده و حالا هم به نظر می‌رسد که همچنان تحولات دیگری را رقم می‌زند. این جاده با اتصال شرق به غرب، تعاملات فرهنگی و تجاری میان ملل را توسعه داده و تا یکی دو قرن اخیر، نقش مهمی در پیوند میان قومیت‌ها و زایایی و تحولات فرهنگی داشته است. گرچه این مسیر در ابتدا با هدف تسهیل مراودات تجاری و بازرگانی شکل گرفته بود؛ اما در نهایت مناسبات فرهنگی و انسانی را نیز به شدت متاثر ساخت؛ تا آنجا که در بررسی تاریخ این منطقه، نادیده انگاشتن نقش این جاده اشتباهی فاحش است. امروز این جاده، با وجود آنکه دیگر در مسیر ارتباطی میان کشورها شکل و مفهوم گذشته خود را ندارد، اما از منظری دیگر مورد توجه کشورهای منطقه قرار گرفته است. گردشگری یکی از عمده کاربردهایی است که امروزه این راه را در اختیار کشورها قرار می‌دهد.

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز در پیامی به ششمین نشست اعضای برنامه راه ابریشم سازمان جهانی گردشگری یادآور شد که کشورهای مسیر کمربند جاده ابریشم، ظرفیت بالقوه عظیمی دارند که در صورت همگرایی و همکاری دولت‌ها و ایجاد سازه‌های ژئوپلیتیکی منطقه‌ای با یکدیگر، مبادلات اقتصادی، فرهنگی و حتی ‌سیاسی جهان امروز را تغییر خواهند داد. به اعتقاد مسعود سلطانی‌فر برای بسیاری از کشورهای راه ابریشم، راه جهانی شدن با راه ابریشم پیوند خورده است؛ ‌به‌طوری‌که سیاست و برنامه‌های دولت‌ها به سرمایه‌گذاری و باز آفرینی این راه معطوف شده است. وی در ادامه تصریح کرد که با این رویکرد ما با نگاهی کاملا مثبت، در پی تعامل گسترده با کشورهای ذی‌نفع برای احیای جایگاه اقتصادی و فرهنگی جاده ابریشم و به‌طور خاص مصمم به بازآفرینی تمام ظرفیت‌هایی هستیم که به نوعی می‌تواند موجب رشد و توسعه گردشگری در ایران و منطقه شود.

حالا قرار است در پایان نشست مذکور جدیدترین نسخه راه ابریشم تدوین و در دستورکار کشورهای عضو قرار بگیرد. چنانچه در پنجمین دور این نشست، ‌که سال گذشته در شیان چین برگزار شد، بر سه محور تبلیغات و بازاریابی جاده ابریشم برای جذب توریست، احیای کاروانسراها و ابنیه قدیمی برای جذب گردشگر در حاشیه جاده ابریشم و تسهیل در خطوط جاده‌ای، ‌ریلی و هوایی تاکید شد.

فعالیت‌های مرتبط با احیای مسیر ابریشم و رونق گردشگری که نتایجی فراتر از رونق اقتصادی برای کشورها و منطقه به همراه خواهد داشت، از دو جنبه قابل تامل است. نخست رایزنی و همکاری کشورهایی که در این مسیر قرار گرفته‌اند برای تعریف یک برند برای این جاده و دوم، فعالیت‌ها و برنامه‌های هر کشور باهدف افزایش مدت زمان اقامت گردشگران این مسیر در آن سرزمین و ایجاد احساس خوب در آنها برای تکرار سفر خود به آن کشور و بازدید از دیگر جاذبه‌های گردشگری آن منطقه؛ نکته‌ای که در این برهه باید مورد توجه مسوولان گردشگری کشور قرار گیرد و فعالیت آنها را بیش از پیش به مراحل اجرایی نزدیک کند.

سازو کار تبدیل جاده ابریشم به مسیر گردشگری