گروه گردشگری: اکثر کارشناسان، فعالان صنعت گردشگری و مسوولان بر این باورند که طی سال ۹۴، درهای جدیدی به روی گردشگری ایران گشوده شد؛ گشایشی که نتیجه باز شدن درهای ایران به روی جهانیان از یکی دوسال گذشته بود. در این سال ایران بیش از پیش به صدر اخبار رسانه‌های خارجی راه یافت. از CNN گرفته تا نشنال‌جئوگرافیک، همه ضمن ارزیابی وضعیت گردشگری کشورمان، ایران را به عنوان یکی از مقاصد مهم سال جاری میلادی معرفی کردند. از سوی دیگر، روند رو به افزایش گردشگران ورودی به ایران نیز ادامه یافت و پای سرمایه‌گذاران بسیاری به ایران باز شد که علاقه‌مند بودند در گردشگری ایران کار کنند. بسیاری از آنها توافق‌نامه‌های مهمی با طرف‌های ایرانی امضا کردند و برخی دیگر هنوز مشغول بررسی بازار ایران هستند. بسیاری اما، این گشایش را از نتایج برجام می‌دانند و معتقدند که دستیابی به این فرصت‌ها نتیجه برنامه‌ریزی برای توسعه گردشگری نبوده و صرفا باید از دکتر ظریف و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای تشکر کرد که توانستند زمینه‌ساز این موقعیت باشند. با این‌همه اما، تمام این افراد متفق‌القول براین باورند که باید از فرصت به دست آمده کمال استفاده را کرد و با برنامه‌ریزی پیش رفت. در کنار گشایشی که از برجام در گردشگری ایران حاصل شد، این صنعت توانست به یکی از محورهای اصلی محورهای کلی برنامه ششم تبدیل شود و این امید را در دل فعالان این حوزه ایجاد کند که گردشگری سهم مناسبی در این برنامه داشته باشد. علاوه‌بر این، در راستای سیاست افزایش زیرساخت‌های گردشگری چند هتل پرستاره در برخی شهرهای پرگردشگر افتتاح شد و کلنگ چند پروژه دیگر بر زمین خورد. همچنین حرکت‌های خوبی برای تسهیل صدور روادید صورت گرفت اما همچنان دستیابی به ویزای الکترونیک حاصل نشده است. حالا همه کارشناسان به آینده امیدوارند؛ گرچه در کنار این امید، بیم آن را دارند که با افزایش گردشگران ورودی زیرساخت‌های گردشگری نتواند توسعه یابد. هنوز چالش زیرساخت‌های حمل و نقل، اقامت، پذیرایی و راهنمایان گردشگری کارآموخته پیش‌روی توریسم ایران خودنمایی می‌کند و فعالان این صنعت می‌گویند تنها راه پذیرش گردشگران بیشتر، توسعه این زیرساخت‌ها است. «دنیای اقتصاد» در واپسین روزهای سال ۱۳۹۴خورشیدی، با چند نفر از کارشناسان و مسوولان و فعالان گردشگری کشور صحبت کرده و ارزیابی آنها را از وضعیت گردشگری ایران در سالی که رو به اتمام است، جویا شد هریک از آنها از زاویه حوزه خود به این موضوع پرداخته و کارنامه گردشگری ۹۴ را بررسی کرده‌اند. در ادامه نظر آنها را در این خصوص خواهید خواند.

سرمایه‌گذاران به ایران آمدند


دکتر سعید شیرکوند
معاون سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی

صنعت گردشگری کشور در سال ۹۴ رشد قابل قبولی را تجربه کرد و این رشد در حالی اتفاق افتاد که در سال ۹۳ رشد بخش گردشگری در اقتصاد کشور فراتر از تصور اولیه بود. در سال جاری پیش‌بینی می‌شد که همانند سایر بخش‌های اقتصادی کشور، رشد سال گذشته تکرار نشود و حتی کاهش یابد. با این‌همه، رشد در صنعت گردشگری تداوم یافت و هم در بخش گردشگری و هم در سرمایه‌گذاری‌های مربوط به این صنعت، شاهد تداوم رشد مثبت اقتصادی بودیم. در سال جاری، به کمک صندوق توسعه ملی، صنعت گردشگری موفق شد بیش از دو برابر سال گذشته تامین منابع داشته باشد و فرآیند ساخت و تکمیل بسیاری از پروژه‌های در حال ساخت را سرعت ببخشد و به همین واسطه چشم‌انداز آینده این صنعت را روشن‌تر کند.

برای مثال در سالی که گذشت، بزرگ‌ترین و مجهزترین هتل ۵ ستاره کشور در پایتخت افتتاح شد که به عنوان نقطه عطفی در صنعت گردشگری کشور قابل طرح است. همچنین هتل ۵ ستاره فرودگاه امام تحت لیسانس برند بین‌المللی گروه هتل‌های آکور فعالیت خود را آغاز کرد. علاوه‌بر این دو، در سال جاری، بزرگ‌ترین هتل دریایی ۵ستاره کشور نیز در منطقه آزاد کیش افتتاح شد و به بهره‌برداری رسید که به عنوان یکی از موفقیت‌های این صنعت قابل ذکر است. در مجموع باید گفت همه این فعالیت‌ها، نویدبخش آینده‌ای بهتر برای صنعت گردشگری کشور است. از سوی دیگر روند ورود گردشگران خارجی به‌ویژه گردشگران اروپایی به کشور در سالی که گذشت بسیار چشمگیر بود و به استناد همین آمارها، ‌موسسات بزرگ بین‌المللی فعال در حوزه گردشگری، این صنعت را در ایران در حال بالندگی توصیف می‌کنند. این شواهد همگی حاکی از این است که صنعت گردشگری کشور به تدریج می‌کوشد جایگاهی مناسب در اقتصاد ایران به دست آورد. در راستای همین تحولات مثبت، در سالی که گذشت، سرمایه‌گذارانی از کشورهای کره‌جنوبی، مالزی، ترکیه، ‌فرانسه، اسپانیا و حتی برخی از کارگزاران هتل‌های صاحبنام آمریکایی، ‌برای ارزیابی امکان سرمایه‌گذاری در ایران به کشورمان آمدند که البته همچنان در مرحله مذاکره و بررسی برای فراهم کردن مقدمات انجام سرمایه‌گذاری هستند و تا به امروز قراردادی منعقد نشده است.

بخش دیگر فعالیت‌های ما در سال ۹۴ به سر و سامان دادن وضعیت مناطق نمونه گردشگری اختصاص یافت و اکنون تکلیفمان در مورد این مناطق به خوبی روشن شده است. این مناطق را در سه سطح دسته‌بندی کرده‌ایم؛ مناطق نمونه گردشگری فعال، نیمه فعال و غیر فعال. در مورد مناطق فعال باید بگویم که اینها مناطقی هستند که کلیه شرایط لازم و ضوابط مقرر شده را احراز کرده‌اند. مناطق نیمه فعال اما مناطقی هستند که هنوز نتوانسته‌اند به‌طور کامل قواعد و ضوابط را اجرایی کنند. برای مثال در حوزه اداری درگیر مشکلاتی هستند که باید به مرور و با در نظر گرفتن اصول ابلاغ شده آنها را برطرف کنند. دسته سوم نیز مناطق غیرفعالند که در مورد این مناطق قرار نیست اقدامی صورت گیرد و پرونده آنها بسته شده تا در شرایطی دیگر و در وقت مناسب پرونده‌های مربوط به آنها بازگشایی و در مورد این مناطق اقدامات لازم انجام شود.


سال ۹۴؛ سال آگاهی بخشی در صنعت گردشگری

دکتر تقی راهنمایی
استاد دانشگاه تهران

مجموعه تولیدات کاغذی و نوشتاری، تبلیغاتی، همایش‌ها و سمینارها همگی مبین تمرکز فعالان صنعت گردشگری بر آشنا کردن جامعه و مسوولان با ضرورت و اهمیت جایگاه این صنعت در حال رشد و توسعه کشور بود. تلاش در جهت آگاهی‌بخشی آحاد مردم هم در فعالیت‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و هم استادان و فعالان بخش خصوصی قابل رویت است. با این‌همه اما از آنجا که همگی نگاهی توام با احتیاط به نتیجه برجام داشتند، نتوانستند به درستی برنامه‌های خود را با اتفاقاتی که در ادامه و بعد از قطعی شدن نتیجه برجام پیش آمد، هماهنگ کنند.

در واقع بخش خصوصی از سرمایه‌گذاری در فضای غیرشفاف اجتناب کرد و سازمان نیز نتوانست به درستی اعتبارات لازم برای توسعه صنعت گردشگری کشور را تخمین بزند. اینها همه در مجموع سبب شد که فعالان این صنعت غافلگیر شده و نتوانند آن‌گونه که شایسته است با تعداد روزافزون گردشگران ورودی خود را تطبیق دهند. از این‌رو، کمبود زیرساخت‌‌ها و سایر امکانات خدماتی ازجمله مشکلاتی است که پیش روی صنعت گردشگری کشور قرار گرفته و اکنون که دیگر نتیجه برجام قطعی شده و پیش‌بینی‌ها حاکی از رشد ورود گردشگران خارجی است، باید برای رفع این نواقص و کاستی‌ها برنامه‌های فوری و جدی تدوین کرد. در آخر باید بگویم که در مجموع ارزیابی من از اتفاقات سال 1394 مثبت بوده و آینده روشنی را فرا روی این صنعت رو به جلو می‌بینم.


گام‌های بلند جامعه هتلداران در گردشگری

جمشید حمزه‌زاده
رئیس جامعه هتلداران ایران

در حوزه هتلداری در سال گذشته گام‌های بلندی برداشته و کارهای بزرگی انجام شده که در مقوله گردشگری هم تاثیرگذار بوده است. در زمینه معافیت‌های مالیاتی، تداوم معافیت 50 درصدی از پرداخت مالیات برای هتل‌ها و معافیت صد درصدی برای هتل‌های جدیدالتاسیس اقدام مهمی بود و از طریق ارتباط با مجلس انجام شد. همچنین در این سال در لایحه بودجه به پرداخت 5 درصد از درآمد هتل‌ها به شهرداری‌ها اشاره شده بود که موفق شدیم این بخش را نیز حذف کنیم. انسجام‌بخشی به هتل‌ها از نظر ساختاری و تشکیلاتی نیز از جمله اقداماتی بود که جامعه هتلداران ایران در سالی که گذشت انجام داد و در حال حاضر دارای تشکل‌های پویا و سازمان‌یافته است. راه‌اندازی سامانه رزرواسیون هتل‌ها نیز از دیگر اقداماتی بود که در سال 94 انجام شد و در حال حاضر این سامانه فعال است و مسافران برای رزرو اینترنتی محل اقامت خود می‌توانند از این سامانه استفاده کنند. تعامل نزدیک با سازمان‌های مرتبط با گردشگری، به‌خصوص مجلس و سازمان مالیاتی نیز از استراتژی‌های مهم جامعه هتلداران ایران بود که تحقق یافت و از همین طریق بسیاری از اهداف جامعه نیز محقق شد. در نهایت، امیدواریم با تیم جامعه هتلداران ایران در سال آینده نیز در راستای بهتر شدن وضعیت هتل‌ها و گردشگری گام برداریم.


مشکلات حمل‌ونقل، گریبانگیر گردشگران

آرش نورآقایی
رئیس کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری

همین‌که با تغییر شرایط، مردم زمزمه رشد گردشگری را شنیده‌اند باید تلاش شود که گردشگری از تمام جهات اسلوب داشته باشد و به شغل راهنمایان هم نگاهی حرفه‌ای داشته باشیم. اگر در زمینه گردشگری رشد داشته باشیم، با شرایط موجود در آینده‌ای نزدیک شاهد تناقض‌های بسیاری در این حوزه خواهیم بود. علاوه‌بر مساله هتل‌ها که بسیار هم مهم است، حمل‌ونقل نیز دچار مشکلات اساسی است و چشم‌ها به روی این نابسامانی‌ها بسته‌ شده؛ درحالی‌که بسیار مهم هستند. تاخیر پروازها درحالی‌که خسارتی هم به مسافر پرداخت نمی‌شود برای گردشگران خارجی قابل فهم نیست و مشکلات بسیاری ایجاد می‌کند. وضعیت تاکسی‌ها نیز نابسامان بوده در مجموع، باوجود ادعای مهمان‌نوازی‌مان، آنچه به گردشگران ارائه می‌کنیم، خوب نیست. وضعیت ترافیک و رانندگی در تهران موجبات ناراحتی گردشگران خارجی را فراهم می‌کند. این مسائل به‌ویژه برای گردشگرانی که با تور سفر نمی‌کنند بسیار ناراحت‌کننده بوده و نارضایتی آنها را به دنبال دارد.

مساله این است که نگاه و فکر متولیان گردشگری باید از این چیزی که هست برداشته شده و بر مسائل عمیق‌تری تمرکز داشته باشند. ازجمله مهم‌ترین آنها هماهنگی سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف مرتبط با گردشگری است. در این راستا لازم است شهرداری، بیمه، بانکداری، پلیس و نیروی انتظامی و... با گردشگری در تعامل بوده و وظایف خود را بر اساس آنچه در این زمینه تعریف می‌شود انجام دهند. اینکه چه کسانی با چه شرایطی راهنما شوند و چگونه آموزش ببینند مساله مهمی است که باید در راستای نگاه حرفه‌ای به بحث راهنمایان مورد توجه قرار گیرد. در زمینه آموزش راهنمایان گردشگری در سازمان میراث فرهنگی گام‌هایی برداشته شده اما هم دیر برداشته شده و هم کند بوده. علاوه‌بر این، شاید از نظر کمی، آموزش‌ها قابل توجه باشند اما از نظر کیفیت همچنان دغدغه ما است. این شغل در آینده، نه تنها در ایران بلکه در جهان یکی از شغل‌های مهم خواهد بود که نگاه به آن هم باید حرفه‌ای باشد. در حال حاضر گردشگری در کشور ما در حال رونق گرفتن است اما آیا گامی هم برای حرفه‌ای شدن برداشته‌ایم؟ راهنمایان را حرفه‌ای تربیت کرده‌ایم؟ بیمه برایشان در نظر گرفته‌ایم؟ راهنمایان گردشگری باید از تمام مزایا و تسهیلات از جمله بیمه برخوردار باشند درحالی‌که چنین نیست. بنابراین در کیفیت کار آنها تاثیر می‌گذارد و این مغایر با برخورد حرفه‌ای با گردشگری و راهنمایان است.