گروه گردشگری، شیما رئیسی: در سال ۲۰۱۱، ۱۲ میلیون و ۵۶۶ هزار نفر از طریق هوایی، ۴۳ میلیون و ۹۸۳ هزار نفر با وسایل حمل‌ونقل زمینی و ۵۷۱ هزار نفر از راه آبی در داخل کشور سفر کرده‌اند که این آمار با برآورد اولیه‌ای که در این مورد می‌توان داشت همخوان است؛ در واقع پیش از آمارگیری هم می‌توان به صورت عینی متوجه شد که قسمت اعظم جابه‌جایی‌ها و مسافرت‌ها در داخل کشور از طریق زمینی و با وسایل حمل‌ونقل زمینی از جمله قطار،‌ اتوبوس و خودروهای عموما شخصی انجام می‌شود.

سیستم حمل‌ونقل پیشرفته و استاندارد،‌ یکی از پیش‌شرط‌ها و از منظری دیگر یکی از نمادهای توسعه یافتگی است که به عنوان یکی از زیرساخت‌های اساسی همواره مورد توجه قرار می‌گیرد. یک سیستم حمل‌ونقل گسترده و پیشرفته، امکان انجام مراودات و مبادلات را در حداقل زمان،‌ با کمترین هزینه و بالاترین سطح ایمنی و استاندارد فراهم می‌‌سازد که در نهایت به کاهش هزینه‌ها،‌ دسترسی آسان‌تر برای عموم و ارتقای بسیاری از شاخص‌های توسعه‌یافتگی می‌انجامد. به همین صورت هم در صنعت گردشگری، با توجه به اینکه مسافرت منوط به رفتن از یک مبداء به یک مقصد مشخص است، بدیهی است که ‌بدون وسیله حمل‌ونقل مناسب ‌اساسا سفر قابل انجام نخواهد بود؛ ‌بنابراین فراهم کردن وسایل حمل‌ونقل و سیستم جابه‌جایی مناسب و استاندارد،‌ از مهمترین ارکان توسعه صنعت گردشگری است که باید مورد توجه دولت‌ها قرار گیرد. جغرافیای هر منطقه،‌ دسترسی به منابع انرژی و تکنولوژی و سیاست‌های کلان هر کشور تعیین‌کننده تمرکز و سرمایه‌گذاری بر نوع یا انواع خاصی از زیرساخت‌های توسعه‌ای حمل‌ونقل است که در نهایت تعیین‌کننده قیمت و هزینه استفاده از این وسایل و تعداد سفرهای انجام شده با هر یک از این وسایل است. برای مثال در مناطق کوهستانی که مسیرهای صعب‌العبور دارند،‌ توسعه حمل‌ونقل هوایی معقول‌تر به نظر می‌رسد و در مناطق ساحلی و کشورهایی که به صورت جزیره‌ای یا مجمع‌الجزایری هستند، حمل‌ونقل آبی شانس بیشتری برای توسعه می‌یابد. از سوی دیگر از آنجا که بخش عمده‌ای از هزینه سفر به بخش حمل‌ونقل اختصاص می‌یابد، ‌انتخاب نوع این وسیله برای مسافران به ویژه در سفرهای خانوادگی بسیار حائز اهمیت است.


ایمنی یا ارزانی؟

گرچه همان‌طور که در ابتدا اشاره شد حجم غالب سفرها در ایران به دلیل جغرافیا و نیز عدم توسعه درخور صنعت هوایی و حمل‌ونقل آبی با وسایل حمل‌ونقل زمینی صورت می‌گیرد، خوب است که با محاسبه هزینه‌ها و زمان جابه‌جایی با هر یک از این وسایل، با در نظر گرفتن یک مسیر سفر به‌عنوان نمونه،‌ به مقایسه هزینه سفر از هریک از طرق موجود پرداخته و علت این فراوانی را بررسی ‌کنیم. برای این منظور مسیر تهران و اهواز را به عنوان یکی از مسیرهای پرتردد در نوروز در نظر می‌گیریم. مسیر جاده‌ای میان این دو شهر تقریبا 827 کیلومتر برآورد می‌شود که اگر قرار باشد با یک وسیله نقلیه جاده‌ای که در این نمونه پراید در نظر گرفته شده هزینه مصرف سوخت را محاسبه کنیم با توجه به بنزین لیتری هزار تومان و میانگین مصرف پراید در هر صد کیلومتر،‌ چیزی در حدود 60 هزار تومان هزینه و میانگین زمان رسیدن به مقصد نیز 9 ساعت محاسبه می‌شود که البته این میزان هزینه بدون در نظر گرفتن هزینه‌های جانبی و محاسبه استهلاک وسیله نقلیه است. اما اگر انتخاب شما برای جابه‌جایی میان این دو شهر قطار سبز چهار نفره باشد،‌ قیمت بلیت برای هر نفر 70 هزار تومان است و حدود 15 تا 17 ساعت طول می‌کشد تا به مقصد برسید؛ همین‌طور وسیله دیگری که می‌توانید انتخاب کنید، هواپیما است. بلیت هواپیما در مواقع عادی و در این مسیر 136 هزار تومان است که البته در ایام نوروز با توجه به افزایش میزان تقاضا بعضا تا 200 هزار تومان و حتی بیشتر از آن نیز صعود می‌کند که البته شما نهایتا با صرف زمانی کمتر از یک ساعت طی مسیر کرده و به مقصد خواهید رسید. با توجه به این ارقام و بدون در نظر گرفتن هزینه و فایده و صرفا با احتساب هزینه نقدی و دقیقا آن چیزی که بیش از همه برای اکثر خانواده‌های ایرانی مهم است،‌ به نظر می‌رسد سفر کردن با خودروی شخصی مقرون به صرفه‌تر است و این در حالی است که آمار مربوط به شمار سفر بر حسب نوع حمل‌ونقل که در ابتدای گزارش آمد نیز بیانگر همین مدعا بود.

اما این یک روی قضیه است و روی دیگر آن مربوط می‌شود به آمار تلفات جاده‌ای و سوانح هوایی. بدیهی است که با توجه به بیشتر بودن تعداد سفرهای زمینی آمار مربوط به سفرهای زمینی بیشتر باشد اما به صورت میانگین مشاهده می‌شود که آمار تلفات جاده‌ای در ایران بسیار بیشتر از تلفات هوایی است که این مساله بر پرریسک‌تر بودن سفر با وسایل حمل‌ونقل زمینی و به‌صورت خاص خودرو‌های شخصی و اتوبوس‌ها حکایت دارد. با این‌ حال با استناد به آمار، ‌آنچه مسلم است این است که در نوروز امسال نیز،‌ بیشتر خانواده‌ها سفر با خودروی شخصی را به استفاده از دیگر وسایل نقلیه ترجیح دهند که در این میان نقش سیاستگذاران و مسوولان اجرایی کشور برای ارتقای ایمنی جاده‌ها،‌ ایمنی و استاندارد خودروها و افزایش امکانات دیگر حمل‌ونقل که از ایمنی بیشتری برخوردار هستند بسیار مهم است. در واقع با نوسازی و توسعه سیستم حمل‌ونقل هوایی و ریلی، ‌نه تنها هزینه‌ها تعدیل می‌شود که با کاهش طول سفر در سفرهای ریلی و افزایش ایمنی در سفرهای هوایی،‌ عده بیشتری این وسایل را برای مسافرت خود برمی‌گزینند؛ البته در این میان،‌ قیمت سوخت نیز نباید از نظر دور بماند.