خبرنگار استانی «دنیای‌اقتصاد» گزارش می‌دهد
گردشگری کشاورزی در روستاهای اصفهان
اما آنچه اکنون مطرح است ارزش‌‌‌یابی این نوع از درآمدزایی بوده به‌‌‌طوری که باید پای را فراتر از تولید محصول و عرضه آن گذاشت و به دیگر فرصت‌‌‌های ویژه‌‌‌ای که این قابلیت در اختیار می‌‌‌گذارد هم نگاهی داشت. فرصتی مانند جذب مخاطبان از گوشه و کنار کشور و حتی کشورهای دیگر، در زمان برداشت محصولاتی که تعلق به منطقه‌‌‌ای خاص دارد و با آداب و رسوم ویژه خود همراه است و از آن تحت عنوان گردشگری کشاورزی یا توریسم روستایی، زیر‌شاخه صنعت گردشگری نام برده می‌شود. این نوع از گردشگری که از مهم‌ترین مشاغل مدرن مناطق روستایی است با هدف توسعه پایدار جوامع محلی در نواحی روستایی مطرح است و به‌‌‌عنوان ابزاری در راستای توسعه اقتصادی و اجتماعی معرفی می‌شود. چنین مهمی می‌تواند مانند یک طرح کارآمد، موردنظر مسوولانی قرار گیرد که درصدد درآمدزایی از حوزه گردشگری هستند. ضمن آنکه درآمدزایی مطلوبی را هم برای کشاورزان و ساکنان آن منطقه به دنبال دارد.
در گردشگری کشاورزی عموم مردم که باعلاقه فراوان وارد منطقه‌‌‌ای شده‌‌‌اند این اجازه را دارند که برای سرگرمی، تفریح یا با اهدافی همچون دیدن و آموزش فعالیت‌‌‌های روستایی مانند کشاورزی و برداشت محصولات، به مزارع ورود یابند. چه‌‌‌بسا مشارکت در دیدنی‌‌‌ها و آموزش فعالیت‌‌‌های یک منطقه روستایی، نه‌‌‌فقط به رونق گردشگری کشاورزی منتهی می‌شود بلکه منجر به توسعه کشاورزی هم خواهد شد. درمجموع، رونق گردشگری، ایجاد اشتغال پایدار در روستا، مهاجرت معکوس به روستاها و تغییر کاربری اراضی خرد از مهم‌ترین پیامدهای گردشگری کشاورزی قلمداد می‌شود. جایگاه بالای ایران در فهرست یکی از متنوع‌‌‌ترین کشورهای حوزه کشاورزی، موضوعی کاملا شفاف است. وجود انواع محصولات باغی و کشاورزی مانند میوه‌‌‌های دانه‌‌‌دار، میوه‌‌‌های هسته‌‌‌دار، میوه‌‌‌های دانه‌‌‌ریز، میوه‌‌‌های خشک، مرکبات و سایر محصولات مانند انار، توت، انجیر و...، دیگر محصولات باغی و زراعی نظیر گندم، برنج، نیشکر، چای، زیره، زرشک، زعفران و میوه‌‌‌های مناطق گرمسیری، اثبات‌‌‌کننده چنین ادعایی است.
در این میان، برای کشت یا برداشت تعدادی از این محصولات مراسم آیینی و جشنواره‌‌‌های فرهنگی کشاورزی برگزار می‌شود. مراسمی چون جشن برداشت گندم، جشن طلای سرخ خراسان جنوبی، جشنواره زردآلوی بسطام و آیین گلاب‌‌‌گیری کاشان ازجمله مواردی است که گردشگران زیادی را به‌‌‌سوی خود جذب می‌کند. در این حال استان اصفهان باوجود اقلیم چهارفصلش و دارا بودن انواع محصولات کشاورزی از ظرفیت بالایی برای برگزاری چنین مراسم‌‌‌ها و جشنواره‌‌‌هایی برخوردار است. انار، زعفران، گل محمدی، سیب، عسل، به و پسته از محصولات برندی است که در اصفهان، تولید و آوازه‌‌‌ای خوش در کشور به دست آورده‌‌‌اند. هرساله هم برداشت این محصولات، گردشگران فراوانی را به‌‌‌سوی مناطق کوهستانی و کویری استان سوق داده است. به‌‌‌طوری که کارشناسان گردشگری براین باورند که با تغییر رویکرد مسوولان و توجه ویژه‌‌‌تر به این حوزه می‌توان اصفهان را به قطبی برای گردشگری کشاورزی تبدیل کرد.
اما مساله قابل تامل آنکه این بخش از صنعت گردشگری هم مانند دیگر بخش‌‌‌ها به میزانی با موانع و محدودیت‌ها مواجه است که هنوز، نتوانسته از جایگاه قابل قبولی برخوردار شود. بهمن اسحاقی، کارشناس و فعال حوزه گردشگری در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» از موانعی نام می‌‌‌برد که هرکدام به‌‌‌تنهایی دلیلی برای پویا نشدن گردشگری کشاورزی در استانی است که در زمینه اغلب محصولات کشاورزی و دامداری قطب به‌‌‌شمار می‌رود. به گفته این کارشناس برای رونق هر شاخه‌‌‌ای از صنعت گردشگری به همکاری و همیاری چند سازمان از جهاد کشاورزی تا میراث و بهداشت و درمان نیاز است تا بتوان از این طریق به نتیجه موردنظر دست‌‌‌یافت.
وی تصریح می‌کند: از طرفی فقدان مدیریت لازم باعث فاصله‌‌‌گیری این صنعت از جایگاه واقعی‌‌‌اش شده است و از سویی وجود قوانینی مانند امکان‌‌‌پذیر نبودن ساخت اقامتگاه‌‌‌هایی در کنار مزارع موجب شده است این شاخه از صنعت گردشگری هم با بی‌‌‌مهری مواجه شود. این فعال گردشگری یادآور می‌شود: اگرچه برخی از این مراسم مانند آیین گلاب‌‌‌گیری توانسته است از شهرت و محبوبیت بالایی در همه کشور برخوردار شود، اما نبود بستر مناسب برای اقامت گردشگرانی که برای مشاهده این مراسم وارد کاشان می‌‌‌شوند باعث می‌شود نتیجه موردنظر حاصل نشود. گفتنی است روستاها و شهرستان‌‌‌های اصفهان از مراسم و آیین‌‌‌های بسیار دیگری در رابطه با برداشت محصولات کشاورزی برخوردار هستند که هرکدام در صورت توجه و مدیریت لازم، رونق‌‌‌دهنده صنعت گردشگری و البته کشاورزی آن منطقه محسوب می‌شود.
به نظر می‌رسد اولین قانونی که متولیان بخش گردشگری را نسبت به توجه بیشتر به این بخش محدود کرده است قوانین سازمان جهاد کشاورزی است که برای ممانعت از ساخت‌‌‌وساز در محدوده مناطق کشاورزی تصویب شده و توانسته است مانعی بزرگ بر سر راه گردشگری کشاورزی ایجاد کند. پیش‌‌‌از این، یکی از مسوولان وقت سازمان گردشگری و صنایع‌‌‌دستی اصفهان با انتقاد نسبت به این‌‌‌گونه موانع، ضعف اساسی در قوانین را دلیل اصلی توقف پیشبرد گردشگری کشاورزی عنوان کرده بود. علاوه برآنکه محافظه‌‌‌کاری مدیران سنتی و ناهماهنگی بین‌بخشی از مهم‌ترین موانع توسعه شکل‌‌‌های گوناگون گردشگری در اصفهان است.
همچنین نبود فرهنگ گردشگرپذیری، فاصله فرهنگی و اجتماعی ساکنان روستا با گردشگران، فقدان اطلاع‌‌‌رسانی و تبلیغات لازم، موانع رفاهی، فرهنگی و عدم‌تخصیص تسهیلات، ازجمله مشکلات توسعه گردشگری کشاورزی است که رفع این چالش‌‌‌ها، لازمه توسعه صنعت گردشگری است. واقعیت آن است گردشگری کشاورزی با تلفیق دو صنعت مهم گردشگری و کشاورزی به دلیل زودبازده بودن، ایفاگر نقش محسوسی در رونق اقتصادی یک منطقه است. این نوع از گردشگری آزمون خود را در سایر نقاط جهان پس داده و اکنون نوبت به ایران رسیده است که در این عرصه خود را نشان دهد.
بدون شک، توسعه آن هم نیازمند زیرساخت‌‌‌ها و قوانینی است که بتواند با پرهیز از نگاه سلیقه‌‌‌ای و بومی‌‌‌سازی قوانین، این مهم را به تحقق رساند. برای حرکت در این مسیر در گام نخست نیاز به تدوین برنامه جامعی برای توسعه گردشگری کشاورزی است و سپس سهم هرکدام از سازمان‌ها و ارگان‌‌‌ها برای به بار نشستن این برنامه مشخص شود. گام دیگر برای توسعه گردشگری کشاورزی تامین زیرساخت‌‌‌های لازمی چون آموزش کشاورزان برای میزبانی از گردشگرانی است که با اندیشه و هدف مشاهده رویدادی خاص به منطقه‌‌‌ای می‌‌‌آیند. همچنین ارائه خدمات مطلوب به گردشگران مانند غذای خوب و محلی، اقامتگاه مناسب و همخوان با ویژگی‌‌‌های آن محل، رفتار صحیح و دوستانه و تغییر دیدگاه کشاورز، موجب جذب گردشگران می‌شود. در کنار فراهم‌‌‌سازی این شرایط، معرفی ظرفیت‌‌‌های گردشگری استان، ترجمه جاذبه‌‌‌های استان به چند زبان زنده دنیا و استفاده از فضای مجازی هم ابزاری بسیار موثر برای بهره‌‌‌مندی از گردشگری کشاورزی است.
مساله دیگر آنکه حفاظت از بافت روستایی، استفاده مصالح متناسب با فضای یک روستا و دوری کردن از نماهای شهری در بافت روستایی از ملزوماتی است که باید برای رونق‌گیری این نوع از گردشگری مدنظر قرار گیرد. قابل‌‌‌تامل آنکه گردشگری کشاورزی اگرچه فرصتی بی‌‌‌نظیر برای رونق‌بخشی همزمان به دو صنعت قلمداد می‌شود؛ اما در کنار این مزایا مقوله تهدیدهای حضور گردشگران را هم برای این مناطق باید پذیرفت و با راهکارهایی این چالش را نیز به کمترین میزان خود رساند.
