آیا برنامهای برای تامین خوراک پتروشیمی‌‌‌ها وجود دارد؟
قیمت گزاف متانولسازها بر تابلوی معاملات
براساس مفروضات ارزش‌گذاری، شرکت‌های پتروشیمی جذابیت لازم برای سرمایه‌گذاری را ندارند و قیمت‌های فعلی درج‌شده روی تابلوی معاملات، از نظر تحلیلگران بنیادی قیمت گزافی است.
متانول در کدال
سامانه کدال طی یک‌ماه اخیر خبرهای خوبی را در خصوص صنعت متانول منتشر نکرد. خبرهایی که در خصوص تعطیلی پتروشیمی زاگرس منتشر شد، سبب شد همچنان دیدگاه بازار نسبت به این صنعت منفی بماند؛ صنعتی که طی یک‌سال اخیر خطر زیانده شدن از بیخ گوش آن گذشت و اکنون در منجلاب ضرردهی افتاده است. به‌خصوص آنکه پتروشیمی فنآوران سودآوری اندکی را نیز که اکنون به ثبت می‌‌‌رساند مدیون شرکت‌های زیرمجموعه خود است. تامین‌نشدن خوراک این پتروشیمی‌‌‌ها با وجود منابع سرشار گازی در کشور، صنعت متانول را با معضلاتی همراه کرده است. گره کور این مشکلات فقط با سرمایه‌گذاری در صنعت گاز باز می‌شود که فعلا سرمایه‌گذاری در ایران بیشتر به شوخی تبدیل شده است.
مواردی که ذکر شد، در گزارش‌‌‌های ماهانه مشهود است. درآمد ۹ماهه نمادهای صنعت متانول نسبت به مدت مشابه سال قبل، بین ۲۰ تا ۲۵درصد رشد کرده است. همچنین میزان درآمد آذرماه نسبت به آذرماه سال قبل در پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فنآوران تعریف چندانی ندارد. با این حال، پتروشیمی خارک رشد ۷۹درصدی درآمد را نسبت به آذرماه سال قبل تجربه کرده است. درآمد آذر نسبت به آبان‌ماه افت قابل‌توجهی را تجربه کرده؛ اما درآمد آذرماه نماد «شخارک»، ۴۴درصد بهتر از آبان‌ماه بوده است. علاوه بر این، درآمد شرکت‌های صنعت متانول نسبت به میانگین کاهش یافته و فقط پتروشیمی خارک موفق شده است نسبت به میانگین سال‌جاری درآمد بهتری کسب کند. در مجموع، پتروشیمی خارک به لحاظ گزارشی امتیاز بالایی دریافت می‌کند. دلیل شرایط خوب این نماد تنوع محصولات و به‌خصوص دریافت گاز ترش در جزیره خارک است؛ چرا که پتروشیمیهایی نظیر خارک بدون نیاز به گاز طبیعی و سایر پتروشیمی‌‌‌ها در عسلویه فعالیت می‌کنند و احتمال قطعی گاز در این شرکت‌ها بسیار پایین است. همچنین آن دسته از شرکت‌های پتروشیمی که تمام محصولات خود را صادر می‌کنند کمتر درگیر قوانین داخلی هستند و می‌‌‌توانند درآمد خود را با ثبات بیشتری حفظ کنند.
متانولی‌‌‌ها گزینه مناسب سبد سهام؟
بورس کامودیتی‌محور تهران به نرخ‌های جهانی وابستگی زیادی دارد. اما با توجه به گزارش‌‌‌های مالی که به صورت ریالی منتشر می‌شود، قیمت دلار از اهمیتی دوچندان برخوردار است؛ به‌خصوص آنکه قیمت دلار در ایران همواره با نوسانات زیادی همراه بوده است. با وجود واکنش‌‌‌های منفی اقشار جامعه، بورس تهران به رشد قیمت دلار واکنش منفی نشان داده است. از این‌رو، همواره در سبد بلندمدت اهالی بازار صنایع دلاری نقش پررنگی ایفا می‌کنند. صنایعی نظیر پتروشیمی و فلزات اساسی نیز همواره در پرتفوی سهامداران بورسی جاخوش کرده‌‌‌اند. هرچند طی یک‌سال اخیر به دلیل سرکوب نسبی قیمت دلار و کاهش قیمت‌های جهانی، وزن سهام پتروشیمی‌‌‌ها در سبد سهام سرمایه‌گذاران کاهش یافته یا به طور کلی حذف شده است. به‌طور کلی حال عمومی بازار با وجود سهام بنیادی و بزرگ صنعت پالایشی و پتروشیمی و به‌خصوص فلزات اساسی خوب است؛ چرا که نوسان محدود این سهام، استرس اهالی بازار را کاهش می‌دهد. اما باید به این نکته توجه کرد که صنایع دلاری و به‌خصوص پتروشیمی‌‌‌ها در معرض ریسک قوانین دولتی قرار دارند و ممکن است قوانین یک‌شبه، جلوی بازدهی بالای این صنعت را بگیرد. یکی از صنایع زیرمجموعه پتروشیمی‌‌‌ها که همواره نقش پررنگی در میان نمادهای این صنعت ایفا کرده است، صنعت متانول است. متانول که خوراک اکثر پتروشیمی‌‌‌ها به‌خصوص الفین‌سازهاست، کاربردهای زیادی دارد و به‌طور ویژه در تولید پلی‌اتیلن مورد استفاده قرار می‌گیرد. نگاهی به قیمت متانول CFR چین و نسبت آن با قیمت نفت برنت نشان می‌دهد که میانگین این نسبت 3.83 است. این درحالی است که این نسبت اکنون 3.61 است. در سال‌های اخیر و پس از رشد قیمت‌های جهانی، کف این نسبت 3.09 و سقف آن 4.12 بوده است. با توجه به چشم‌‌‌انداز نفت، انتظار می‌رود قیمت متانول تکانه شدیدی را تجربه نکند. در حالی درآمد دلاری پتروشیمی‌‌‌ها و به‌خصوص واحدهای تولیدی متانول در وضعیت ثبات یا در روندی نزولی قرار دارد که قیمت دلاری گاز طبیعی که در ایران از سوی این شرکت‌ها دریافت می‌شود، رو به افزایش است و ممکن است این روند صعودی طی سال‌های آینده با شدت بیشتری دنبال شود. ابهامات بودجه‌‌‌ای که در خصوص نرخ خوراک وجود دارد همچنان بازار پتروشیمی‌‌‌ها را سرکوب می‌کند. دولت با وجود درآمدهای نفتی زیاد در سال گذشته و سال‌جاری، برخی حواشی را پیرامون نرخ خوراک ایجاد کرد که با انتقاد فعالان بورسی همراه شد. عقب‌نشینی دولت از خوراک 7هزار تومانی شاید به دلیل درآمد زیاد بود، اما به نظر نمی‌رسد کوتاه آمدن دولت از نرخ گاز طی سال‌ها آینده تداوم داشته باشد. در این صورت سودآوری دلاری صنعت کاهش خواهد یافت.
رشد قیمت‌های جهانی یا کاهش نرخ گاز؟
به نظر می‌رسد با دلار 40هزار تومانی و متانول 280دلاری، سود دلاری صنعت متانول کاهش چشمگیری داشته باشد. بنابراین رشد قیمت دلار نیز نتوانست درآمد ریالی این صنعت را مطابق با تورم رشد دهد. اگر نرخ دلاری متانول در محدوده‌‌‌های فعلی باقی بماند و نرخ دلاری گاز نیز افزایش یابد، انتظار می‌رود همچنان سود خالص دلاری صنعت کاهش یابد. تنها زمانی می‌‌‌توان انتظار داشت سود دلاری افزایش یابد که نرخ متانول جهانی با رشد خوبی همراه شود؛ وگرنه نمی‌‌‌توان از دولت توقع داشت که نرخ گاز را مانند دهه‌های گذشته با ثبات بیشتر یا رشد اندک به پتروشیمی‌‌‌ها تحویل دهد. وضعیت صنعت پتروشیمی و به‌خصوص متانول و اوره به‌قدری قرمز است که با وجود تخفیفات دولت و فرموله‌کردن نرخ خوراک پتروشیمی‌‌‌ها همچنان این صنعت متاثر از کاهش قیمت‌های جهانی است. نرخ خوراک به‌طور میانگین حدود 5هزار و 600تومان محاسبه شده است. البته می‌‌‌توان برای صنعت متانول ریسک کمتری قائل شد، چرا که شرایط صنعت اوره به دلیل مطالبات دولتی به مراتب بدتر است. کاهش سود دلاری این صنعت و زیانده شدن برخی از شرکت‌ها سبب شده است تا برخی از شرکت‌های پتروشیمی جرات نکنند دارایی‌‌‌های خود را تجدید ارزیابی کنند؛ چرا که سود آنها به‌شدت کاهش می‌‌‌یابد. سود 100میلیون دلاری پتروشیمیهایی نظیر خارک در حالی است که هزینه استهلاک با دارایی‌‌‌هایی است که چند سال گذشته به ثبت رسیده‌اند. پتروشیمی زاگرس اخیرا اعلام کرده است ارزش جایگزینی شرکت 1.3میلیارد دلار است که با توجه به سوددهی پایین این نماد، تجدید ارزیابی می‌‌‌تواند کل صنعت را به زیان بکشاند. اما به طور کلی پتروشیمی‌‌‌های بورسی در محدوده ارزش ذاتی مورد معامله قرار می‌‌‌گیرند. مطابق با مدل رشد گوردون، ارزش ذاتی پتروشیمی‌‌‌ها، با در نظر گرفتن نرخ بازده مورد انتظار 15درصدی به صورت دلاری و نرخ رشد یک یا 2درصدی شرایط مناسبی برای خرید ندارد؛ چرا که با توجه به محدودیت‌های دولت، نرخ رشد بسیار پایین خواهد بود و اگر هم رشدی اتفاق بیفتد، سود خالص دلاری را یک یا 2درصد افزایش خواهد داد. با این مفروضات، بازار به پتروشیمی‌‌‌ها توجه کمتری خواهد داشت.
