بررسی دلایل آشوب تماشاگران فوتبال پس از دربی‌های بزرگ
آشوب‌گران مجرد، کمتر از ۲۵ سال و زیر دیپلم‌اند
خشونت در ورزش خاص فوتبال نیست و خشونت فوتبال نیز به منطقه جغرافیایی خاص یا فرهنگ ویژه‌ای محدود نمی‌شود؛ اما از آنجا که خشونت و پرخاشگری، پدیده‌های روانی‌ـ اجتماعی هستند که در محیط‌های جمعی هیجان‌آور، امکان تجلی پیدا می‌کنند و فوتبال نیز بیش از دیگر ورزش‌ها زمینه‌ساز چنین محیطی به شمار می‌رود، خشونت در فوتبال بیش از رشته‌های ورزشی دیگر تجلی یافته و به آن توجه شده است.
رضا محمدکاظمی، محمود شیخ، مهدی شهبازی و نازنین راسخ در تحقیقی با عنوان «علل آشوب تماشاگران فوتبال پس از شهرآورد بزرگ ایران (از دیدگاه تماشاگران)» به این مقوله پرداخته‌اند.
در این تحقیق آمده است: آن دسته از پاسخگویان که گرایش آنان به خشونت و رفتار خشونت‌آمیز در حد «زیاد و خیلی زیاد» ارزیابی شده است، اغلب مجردند، کمتر از ۲۵ سال دارند و تحصیلات‌شان کمتر از دیپلم است. همچنین بیشترشان پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی ضعیف‌تری دارند. تحصیلات والدین این دسته از پاسخگویان در بیشتر موارد کمتر از دیپلم است.
یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بین وضعیت تاهل پاسخگویان و شغل آنان با رفتار خشونت‌آمیز رابطه معنی‌داری وجود دارد. همچنین بین سن و تحصیلات پاسخگویان و گرایش و رفتار خشونت‌آمیز آنان رابطه معکوس معناداری مشاهده می‌شود.
در نظریه یادگیری اجتماعی اشاره می‌شود که انسان ذاتا پرخاشجو نیست، بلکه پرخاشگری رفتاری اجتماعی است که از راه تجربه مستقیم یا مشاهده رفتار دیگران آموخته می‌شود. نظریه‌پردازان در تحلیل رفتارهای خشونت‌آمیز و پرخاشجویانه توجه خاصی به رسانه‌های همگانی دارند. نتایج تحقیقات قبلی و نیز مصاحبه با استادن حوزه جامعه شناسی ورزشی و پژوهشگرانی که روی محتوای مطالب رسانه‌ها در این دوره متمرکز شده‌اند، حاکی از آن است که در میان رسانه‌ها، نشریات ورزشی به طور خاص با ارائه مطالب تحریک‌آمیز سبب ایجاد پتانسیل خشونت در بین تماشاگران می‌شوند. این نتایج در پژوهش حاضر نیز مورد تایید قرار گرفته است.
براساس نظریه تاثیر گروهی و رفتار و هیجان جمعی، خصوصیات رفتاری تماشاگران فوتبال تابع قوانین حاکم بر رفتارهای جمعی است که ناگهانی بودن، نقض رفتارهای ساختار یافته اجتماعی و هنجار ستیزی از مشخصه‌های چنین رفتارهایی است. تحت‌تاثیر چنین جوی، تماشاگران ممکن است واکنشی نشان دهند که در محیط‌های دیگر راضی به نشان دادن آن نیستند. چنین واکنشی به این تصور برمی‌گردد که محیط ورزشگاه به دلیل تجمع جمعیتی بسیار، محیطی ناآشناست که در آن افراد همدیگر را نمی‌شناسند و رفتارشان کنترل نمی‌شود. براین اساس، هرچه تلقی فرد از جو ورزشگاه به فضای گفته شده نزدیک‌تر باشد، راحت‌تر تحت‌تاثیر رفتارهای جمعی قرار می‌گیرد.
یافته‌های پژوهش حاضر، مبنی‌بر وجود رابطه مستقیم و معنی‌دار بین جو ورزشگاه و گرایش به رفتار خشونت‌آمیز تماشاگران، تاییدی بر درستی این نظریه است. براساس یافته‌های پژوهش در این بخش، هرچه تصور تماشاگران از جو ورزشگاه به عنوان مکانی بدون قید و بند و کنترل و تحت‌غلبه رفتارهای جمعی قوی‌تر باشد، گرایش آنان به خشونت و بروز واکنش‌های خشونت‌آمیز در رفتار آنان، بیشتر می‌شود.
به نظر می‌رسد آموزش تماشاگران یا به قول رسانه‌ها «فرهنگ‌سازی» و نیز بهبود عوامل محیطی موثر بر خشونت و پرخاشگری، از جمله راهکارهای اساسی کنترل این پدیده اجتماعی به شمار می‌رود.
ارسال نظر