تابلوهای نیمه‌خاموش

دنیای اقتصاد: وضعیت اقتصادی باشگاه‌های فوتبال در ایران به‌شدت اسفبار است؛ طوری که تقریبا تمام تیم‌های حاضر در سطح حرفه‌ای زیان‌ده و ورشکسته هستند. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که با رفع بخشی از موانع استقلال مالی باشگاه‌ها می‌توان دست‌کم تعدادی از تیم‌ها را از این وضعیت نجات داد. ما این موانع را ظرف سه روز در سه بخش مورد بررسی قرار می‌دهیم. بخش اول مربوط به معضلات ناشی از عدم واگذاری حق تبلیغات محیطی به باشگاه‌ها است.

تکمه 160میلیاردی کجاست؟

پیش از آغاز لیگ چهاردهم یعنی اواسط بهار سال۹۳ فدراسیون فوتبال طی مزایده‌ای حق تبلیغات محیطی ورزشگاه‌های مسابقات لیگ برتر را در ازای ۱۶۰میلیارد تومان برای دو فصل به شرکت کانون ایران‌نوین واگذار کرد. بنابراین قرار شد آن شرکت انحصار تبلیغات محیطی را در لیگ‌های چهاردهم و پانزدهم در اختیار داشته باشد و در ازای هر فصل به ترتیب ۶۰ و ۱۰۰میلیارد تومان به فدراسیون فوتبال بپردازد. با این وجود همان‌طور که می‌دانید هرگز چنین رقمی پرداخت نشد، چراکه شرکت مزبور نتوانست در کسب درآمد موفق عمل کند و قرارداد با پرداخت رقمی بسیار کمتر از تعهد اولیه به پایان رسید. در زمان عقد آن قرارداد، مهدی تاج که رئیس وقت سازمان لیگ بود، مدعی شد کل فوتبال مثل یک کت است که فقط یک تکمه آن ۱۶۰میلیارد تومان فروش رفته! او حتی مدعی شد اگر بعد از پایان این دو سال قرارداد بعدی به ارزش ۴۰۰میلیارد تومان بسته شد، کسی نباید تعجب کند!

با این حال پیش از آغاز مسابقات فصل گذشته، قرارداد دوساله جدید برای واگذاری تبلیغات محیطی نه به ارزش ۴۰۰میلیارد تومان، بلکه فقط در ازای ۱۱۵میلیارد تومان برای دو فصل بسته شد؛ یعنی حتی ۴۵میلیارد تومان کمتر از قرارداد قبلی! مطابق این قرارداد که بدون برگزاری مزایده با شرکت فناپ منعقد شد، طرف قرارداد باید در لیگ شانزدهم ۵۰میلیارد و در لیگ هفدهم ۶۵میلیارد تومان پرداخت می‌کرد. با این حال شنیده می‌شود مفاد این قرارداد هم هنوز به‌طور کامل اجرا نشده و فعلا تنها چیزی حدود ۳۰میلیارد تومان بابت لیگ شانزدهم به حساب سازمان لیگ واریز شده است! خب آیا مجموعه این مسائل نشان نمی‌دهد مدیریت تبلیغات محیطی توسط فدراسیون فوتبال یک الگوی شکست‌خورده است؟ پس چرا این حق به باشگاه‌ها واگذار نشود؟

مزایای واگذاری به باشگاه‌ها

در شکل فعلی واگذاری حق تبلیغات محیطی، یک نفر به‌جای همه تصمیم می‌گیرد، اما اگر این حق به هر باشگاه داده شود که خودش مطابق میل و توانش به جذب تبلیغات محیطی بپردازد، شاهد استفاده از پتانسیل بسیار بالاتری خواهیم بود. در این شرایط مثلا ظرفیت‌های بومی و محلی هم فعال می‌شوند؛ به این ترتیب که مثلا تیم‌های شمالی و جنوبی می‌توانند از تولیدکنندگان محصولات خاص مناطق خود آگهی بگیرند و باشگاه‌های اصفهانی و مشهدی و... هم در همین راستا صاحبان کالا و خدمات را به طرف خودشان بکشانند. در این صورت انعطاف خوبی هم بر مذاکرات حاکم خواهد شد و باشگاه به صلاحدید خودش می‌تواند از یک مشتری بیشتر و از مشتری دیگر کمتر پول بگیرد.

در خیلی از استان‌ها که مقامات دولتی برای کمک مستقیم به باشگاه‌ها با منع قانونی مواجه هستند، این شکل از کار می‌تواند گره‌ها را باز کند و کمک مالی شرکت‌ها از مسیر دادن آگهی با توصیه مسوولان محلی را به‌دنبال بیاورد، به‌علاوه فراموش نکنیم در فرم فعلی، تنها در جریان پخش مسابقات تیم‌های مثل پرسپولیس، استقلال یا تراکتورسازی است که امکان دیده‌شدن آگهی‌ها فراهم می‌شود، اما اگر حق اعطای تبلیغات محیطی به باشگاه‌ها واگذار شود، صاحبان بومی کالا و خدمات می‌توانند به‌طور کامل از مزیت پخش استانی مسابقات بهره‌مند شوند و در «جامعه هدف» برای خودشان تبلیغ کنند. در نهایت سازمان لیگ که مالک ۲۰درصد از درآمد ناشی از تبلیغات محیطی است، می‌تواند همین ۲۰درصد را از درآمدهای هر باشگاه به‌طور جداگانه دریافت کند. مطمئنا چنین شیوه‌ای که خلاقیت، مهارت و توانایی مدیران باشگاهی را به چالش می‌کشد، باعث افزایش جنب‌وجوش در بازار هم خواهد شد و می‌تواند نتایج مفید فراوانی به همراه بیاورد، اما ظاهرا فدراسیون فوتبال علاقه‌ای برای کمک به استقلال باشگاه‌ها ندارد و ترجیح می‌دهد همه راه‌های معاش آنها را راسا تحت کنترل داشته باشد!