صنعت پتروشیمی یکی از صنایع مهم در رشد و اقتصاد کشورها به‌ویژه کشورهای صادر‌کننده نفت به حساب می‌آید و مواد اولیه مورد نیاز در برخی از صنایع به‌طور مستقیم و غیر‌مستقیم از تولیدات این گروه است. صنعت پتروشیمی قبل از بحران اقتصادی سال 2008 از رونق نسبی برخوردار بود، اما با شکل‌گیری بحران اقتصادی و کاهش تقاضا برای محصولات این صنعت تا ماه‌های ابتدایی سال 2009 با رکود مواجه شد. با توجه به رابطه مستقیمی که قیمت فرآورده‌های شرکت‌های پتروشیمی با قیمت نفت در بازارهای جهانی دارد بیشترین تاثیر در روند و رونق گروه پتروشیمی را قیمت جهانی نفت تعیین می‌کند.

از طرفی با توجه به دستوری بودن نرخ خوراک و گاز دریافتی شرکت‌های پتروشیمی و عدم تاثیر پذیری مستقیم و روزانه از قیمت‌های جهانی، تغییرات قیمت محصولات پتروشیمی تحت تاثیر بازارهای جهانی نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در سودآوری و حاشیه سود شرکت‌های گروه دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهند رابطه معنی داری بین قیمت نفت در بازارهای جهانی و قیمت متانول وجود دارد. از طرفی به نظر می‌رسد صادرات نفت ایران طی ۶ ماه پس از لغو تحریم‌ها، حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد. این رقم طی یک سال پس از لغو تحریم‌ها می‌تواند حداکثر به حدود ۸۰۰ هزار بشکه در روز هم برسد. بازگشت ایران به بازار نفت، قطعاً بر قیمت‌ها تاثیر منفی خواهد داشت. متغیرهایی نظیر نرخ ارز و نرخ خوراک پتروشیمی‌ها نیز به نوبه خود روند سود‌آوری این گروه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ابهام درخصوص نرخ خوراک باعث شده است که شرکت‌های پتروشیمی مفروضات متفاوتی را برای پیش‌بینی سال ۹۴ خود در نظر بگیرند. مفروضات بودجه‌های اعلامی شرکت‌های پتروشیمی، نشان می‌دهد نرخ خوراک برای واحد‌های پتروشیمی زاگرس، خراسان، کرمانشاه و خارک معادل ۸ سنت در نظر گرفته شده و برای پتروشیمی‌های پردیس، شیراز و فناوران معادل آخرین پیش‌بینی سود این شرکت‌ها برابر با ۱۳‌سنت. نرخ تسعیر ارز در بودجه شرکت‌ها مورد دیگری است که همواره دستخوش تغییر بوده است. مبحث مربوط به تک‌نرخی شدن ارز نیز باعث شده که صنایع مختلف به‌ویژه گروه پتروشیمی که از ارز مبادله‌ای برای محاسبه بهای تمام شده محصولات و از ارز آزاد برای فروش استفاده می‌کنند را با ریسک مواجه کند. به منظور بررسی وضعیت شرکت‌های تولید‌کننده متانول سه سناریو با مفروضات زیر تعیین شده و تغییرات سود هر سهم و نیز حاشیه سود ناخالص هر یک از شرکت‌های مربوط محاسبه شده است.

سناریوی اول: در این سناریو نرخ متانول برابر با نرخ معامله متانولCFR چین (۲۲۰ دلار)، نرخ دلار مبادلاتی ۳۰هزار ریال برای تبدیل هزینه مواد اولیه و نرخ دلار آزاد ۳۶ هزار ریال نیز برای تسعیر فروش ارز صادراتی در نظر گرفته شده است.

سناریوی دوم: در این سناریو نرخ گاز ۸ سنت، نرخ متانول برابر با نرخ معامله CFR چین(۲۲۰ دلار) و نرخ ارز مبادله‌ای ۳۰ هزار ریال و نرخ ارز آزاد ۳۶هزار ریال در نظر گرفته شده است.

سناریوی سوم: در این سناریو نرخ گاز ۱۳ سنت، نرخ متانول برابر با نرخ معاملهCFR چین(۲۲۰ دلار) و نرخ ارز مبادله‌ای ۳۰ هزار ریال و نرخ ارز آزاد ۳۶ هزار ریال در نظر گرفته شده است.

جدول زیر مفروضات شرکت‌ها در بودجه اعلامی است:

ریسک قیمت نفت بر شرکت‌های گروه پتروشیمی تاثیر بالایی دارد. کاهش قیمت جهانی نفت باعث کاهش قیمت محصولات گروه پتروشیمی می‌شود اما ثابت بودن نرخ خوراک باعث می‌شود که شاهد تغییر آنچنانی در بهای تمام شده محصولات گروه نباشیم. چالش دیگر صنعت پتروشیمی ابهام در نرخ خوراک دریافتی است. برآوردهای متفاوت شرکت‌های پتروشیمی از نرخ خوراک در بودجه‌های اعلامی و قطعی شدن نرخ 13 سنت و یا هر تغییر دیگری باعث تاثیر قابل‌توجهی در حاشیه سود و سود هر سهم برآوردی شرکت‌ها می‌شود. از طرفی نیز افزایش نرخ دلار آزاد و مبادله‌ای باعث تغییر فروش و بهای تمام شده شرکت‌ها می‌شود. افزایش نرخ تسعیر باعث تقویت روند سود‌آوری شرکت‌های صادر‌کننده می‌شود، با این وجود عامل اصلی در تغییر روند سودآوری شرکت‌ها در این گروه قیمت نفت و به تبع آن نرخ جهانی متانول است. نرخ فروش متانول بودجه شده شرکت‌های پتروشیمی به‌طور میانگین 30 درصد بالاتر از قیمت روز در نظر گرفته شده که تداوم روند کنونی قیمت نفت باعث تغییرات بیشتر و معنی‌دارتری در سود شرکت‌های تولید‌کننده متانول می‌شود. در صورت تداوم رکود و کاهش تقاضای جهانی متانول و تصویب و اعلام قطعی نرخ 13 سنت خوراک دریافتی مجتمع‌های پالایشی انتظار بر این است که شرکت‌های تولید‌کننده متانول با تعدیل در میزان سود پیش‌بینی شده مواجه شوند. در صورت افزایش صادرات و بهبود شرایط اقتصاد جهانی می‌توان دورنمای متعادل‌تری را برای شرکت‌ها متصور بود.


منبع:واحد تحقیق و توسعه کارگزاری عمران فارس

تلاطم گروه پتروشیمی با تغییر قیمت نفت