نفت و پتروشیمی- نسیم علایی: با گذشت ۱۰ روز از ماه سپتامبر موسسات بین‌المللی شروع به انتشار گزارش‌های خود از بازار نفت کرده و موجی از نا‌امیدی و ابهام در این بازار به وجود آورده‌اند که به افت قیمت نفت خام در هفته گذشته منتهی شد. به گزارش «دنیای اقتصاد»، بهای نفت خام آمریکا هفته گذشته ۴۲/ ۱ دلار، حدود ۳ درصد در هر بشکه کاهش یافت و از قیمت ۰۵/ ۴۶ دلار در هر بشکه به ۶۳/ ۴۴ دلار رسید.

نفت برنت نیز در این بازه زمانی افت ۴۷/ ۱ دلاری را به ثبت رساند و از قیمت ۶۱/ ۴۹ دلار در هر بشکه به ۱۴/ ۴۸ دلار رسید. افت قیمت نفت در هفته گذشته در پی برآورد ۲۰ دلاری قیمت نفت توسط گلدمن ساکس، پیش‌بینی کاهش رشد تقاضا توسط اداره اطلاعات انرژی آمریکا، افزایش حجم ذخایر نفتی آمریکا و تداوم نگرانی از وضعیت اقتصادی چین روی داد. این موسسات در حالی برآورد کرده‌اند تولید نفت آمریکا و دیگر تولیدکنندگان خارج از اوپک کاهش می‌یابد که به دلیل افزایش تولید ایران و برخی از اعضای اوپک و همچنین کاهش رشد تقاضای پیش‌بینی‌شده مازاد عرضه افزایش یافته و بر همین اساس برآورد می‌شود قیمت نفت کاهش یابد.

نفت به ۲۰ دلار می‌رسد

موسسه گلدمن ساکس در آخرین گزارش خود از چشم‌انداز بازار نفت در ماه سپتامبر برآورد قیمتی خود را کاهش داد. این موسسه در گزارش قبلی خود متوسط بهای نفت خام آمریکا در سال ۲۰۱۶ را ٥٧ دلار و برای نفت برنت ۶۲ دلار برای هر بشکه پیش‌بینی کرده بود. حال در گزارش جدید این سازمان برآورد قیمت این دو نفت شاخص به ترتیب ٤٥ دلار و ٤٩ دلار و ٥٠ سنت در هر بشکه برآورد شده است. گلدمن ساکس همچنین اعلام کرد که این رقم متوسطی برای بهای نفت است و ممکن است قیمت‌ها تا کف ۲۰ دلار نیز سقوط کند. هرچند این موسسه اعلام کرد که رسیدن قیمت‌ها به کف ۲۰ دلاری زمان می‌برد و درصورت رسیدن نیز مدت طولانی در این کف باقی نمی‌ماند، اما انتشار این گزارش در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته بر بازار اثر‌گذار بود و افت ۳/ ۱ دلاری را در نفت خام آمریکا به ارمغان آورد. گلدمن ساکس عوامل مالی و بنیادی بازار نفت را بسیار ضعیف ارزیابی و اعلام کرد رشد تولید در کنار مشکلات اقتصادی چین موجب افت قیمت‌ها می‌شود.

کاهش بیشتر رشد تقاضا نسبت به تولید

اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) نیز هفته گذشته گزارش ماهانه خود به نام چشم‌انداز بازار نفت در ماه سپتامبر را منتشر کرد. این سازمان پیش‌بینی کرده است که متوسط بهای نفت برنت در سال ۲۰۱۵ به ۵۴ دلار بر بشکه خواهد رسید و این مقدار در سال ۲۰۱۶ رشد ۵ دلاری را تجربه کرده و به ۵۹ دلار بر بشکه می‌رسد. اما قیمت نفت خام آمریکا ۵ دلار کمتر از قیمت نفت برنت خواهد رسید. برآورد قیمت نفت در گزارش این ماه نسبت به گزارش ماه قبل این سازمان تغییری نداشته است. بر اساس این گزارش میانگین قیمت نفت خام آمریکا در سه ماه سوم سال جاری میلادی ۷۵/ ۴۵ دلار در هر بشکه بوده است که در سه ماهه چهارم سال با اندکی کاهش به ۴۵ دلار در هر بشکه خواهد رسید. در عین حال این سازمان پیش‌بینی خود از تولید نفت آمریکا در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ را ۱۰۰ هزار بشکه در روز کاهش داده است. بر اساس این گزارش متوسط تولید روزانه نفت آمریکا در سال جاری میلادی ۲/ ۹ میلیون بشکه در روز خواهد بود، اما روند کاهشی تولید این کشور که چندی است آغاز شده تا نیمه‌های سال ۲۰۱۶ ادامه خواهد داشت و تولید نفت این کشور در سال بعد به ۸/ ۸ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. EIA همچنین اعلام کرده که تولید نفت آمریکا در ماه آگوست ۱۴۰ هزار بشکه نسبت به ماه جولای کاهش داشته است. این سازمان اعلام کرد که رشد تولید کشورهای غیر اوپکی در مجموع در سال ۲۰۱۴ حدود ۴/ ۲ میلیون بشکه در روز بوده است اما در سال جاری شاهد افت رشد تولید این کشورها هستیم که به دلیل کاهش تولید نفت آمریکا رخ داده است. بر این اساس، رشد تولید نفت این کشورها ۴/ ۱ میلیون بشکه در سال ۲۰۱۵ بوده است که در سال بعد نیز بدون تغییر خواهد بود. اما باوجود کاهش تولید نفت در میادین نفتی آمریکا به نظر می‌رسد تقاضا با سرعت بیشتری کاهش خواهد یافت. بر اساس این گزارش، تقاضای روزانه نفت به‌طور متوسط در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به ترتیب ۲/ ۱ و ۳/ ۱ میلیون بشکه افزایش می‌یابد. این در حالی است که این سازمان در گزارش ماه پیش خود برآورد رشد تقاضا در سال بعد را ۲۰۰ هزار بشکه بیشتر از این مقدار اعلام کرده بود. بنابراین باوجود پیش‌بینی افت ۱۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت آمریکا در سمت عرضه، در سمت تقاضا ۲۰۰ هزار بشکه از برآورد رشد تقاضا کاسته شده که در مجموع به معنای سیگنال افزایش مازاد عرضه است.

رکورد 24 ساله افت تولید غیر‌اوپکی‌ها

آژانس بین‌المللی انرژی نیز گزارش ماهانه خود را منتشر کرد و در آن خبر از کاهش قابل توجه تولید کشورهای خارج از اوپک داد. بر اساس این گزارش، افت قیمت‌های جهانی نفت خام، کاهش تولید نفت از پروژه‌های گران قیمت را از ایگل فورد در ایالت تگزاس آمریکا گرفته تا پروژه‌هایی در روسیه و دریای شمال با کاهش روبه‌رو‌ کرده است و انتظار می‌رود تولید نفت خام کشورهای غیر عضو با ٥٠٠ هزار بشکه کاهش روبه‌رو‌ شود که بیشترین افت در ٢٤ سال گذشته خواهد بود. افت تولید پیش بینی شده در کشورهای غیر اوپکی بیشترین مقدار از سال ١٩٩٢ میلادی به شمار می‌آید، در این سال تولید نفت خام کشورهای غیر عضو اوپک نسبت به سال پیش از آن یک میلیون بشکه کاهش یافت که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق نیز همزمان شده بود. بیشترین افت تولید از سوی آمریکا خواهد بود، چرا‌که این سازمان پیش‌بینی کرده که تولید نفت خام سبک آمریکا، سال آینده با ٤٠٠ هزار بشکه کاهش روبه‌رو‌ شود، در حالی که تولید نفت خام ایالات متحده در سال ٢٠١٤ رشد بی سابقه یک میلیون و ٧٠٠ هزار بشکه‌ای داشت.

آژانس همچنین چشم انداز خود درباره تقاضا برای نفت خام اوپک را مورد بازنگری قرار داد.

بر اساس این گزارش، مقدار رشد تقاضای جهانی نفت خام در سال ٢٠١٤ به پایین میانگین پنج ساله خود یعنی روزانه ٨٠٠ هزار بشکه در روز رسیده بود، اما تقاضای جهانی در سال جاری به دلیل قیمت‌های پایین نفت به بالاتر از میانگین ۵ سال گذشته خود می‌رسد، در نتیجه جهان به عرضه نفت خام بیشتری از سوی اوپک نیاز خواهد داشت، برآوردهای آژانس حاکی از آن است که اوپک باید در سال ٢٠١٦ برای برقراری تعادل در بازار نفت، روزانه ٣١ میلیون و ٣٠٠ هزار بشکه نفت خام به بازارهای جهانی عرضه کند که این مقدار روزانه ٥٠٠ هزار بشکه نسبت به برآورد پیشین این سازمان رشد نشان می‎‌دهد همچنین اوپک در نیمه دوم سال آینده باید روزانه ٣٢ میلیون بشکه نفت روانه بازارهای جهانی کند که برای نخستین بار به رقمی بیشتر از تولید کنونی اوپک برای به تعادل رساندن بازار نیاز است. گزارش آژانس نشان از به تعادل رسیدن بازار تا آخر سال ۲۰۱۶ دارد با این وجود این سازمان، اقتصاد چین را بزرگترین ریسک پیش‌روی بازار نفت عنوان می‌کند.

برگزاری اجلاس شورای همکاری خلیج فارس

هفته گذشته اما کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فاس در دوحه تشکیل جلسه دادند. برخی خبرگزاری‌ها اعلام کردند که گزارش‌های قرائت شده در این اجلاس نشان می‌داد که اعضای این سازمان خود را برای نفت زیر ۵۰ دلار تا پایان سال جاری میلادی آماده کرده‌اند. در حالی که در این اجلاس طرح ونزوئلا برای تشکیل جلسه بین اعضای اوپک همراه با تولیدکنندگان غیر عضو بررسی می‌شد و وزیر انرژی قطر نیز از بررسی آن خبر داد، اما خبر رسید که عربستان نسبت به تشکیل چنین جلسه‌ای ابراز بی‌علاقگی کرده است، چراکه بر این باور است نتیجه‌ای در‌بر‌ندارد. به گزارش خبرگزاری رویترز، برخی منابع اعلام کردند که عربستان، بزرگ ترین صادرکننده نفت در جهان معتقد است چنانچه نشست سران کشورهای تولید‌کننده نفت نتواند به اقدامی واقعی و ملموس برای تقویت قیمت نفت منجر شود نیازی به برگزاری چنین نشستی نیست. روزنامه وال استریت ژورنال درخصوص این اجلاس نوشت: بدبینی اعضای اوپک درباره آینده قیمت‌های جهانی نفت خام در سال ٢٠١٥ در پی مازاد عرضه نفت در بازارهای جهانی و کند شدن روند رشد تقاضای چین، بیشتر شده به‌طوری‌که در اجلاس دوحه بر باقی ماندن قیمت‌ها در محدوده ۴۰ تا ۵۰ دلار تا پایان ۲۰۱۵ تاکید شده است. این در حالی است که اعضای اوپک پیش‌تر بر این باور بودند که قیمت‌های جهانی نفت خام تا پایان امسال به سطوح ٧٠ تا ٨٠ دلار برای هر بشکه می‌رسد. مقام‌های اوپک هم اکنون معتقدند که بازار جهانی نفت خام در سال ٢٠١٦ به ثبات می‌رسد و قیمت‌ها بهبود می‌یابد.

هفته گذشته در بازار نفت چه گذشت؟

روز دوشنبه بازارهای آمریکا به دلیل تعطیلات مناسبتی بسته بود و بر این اساس نفتی در بازار نایمکس معامله نشد اما این کالا در بازارهای اروپا معامله شد و در این روز شاهد افت بهای نفت برنت بودیم. روز چهارشنبه حجم ذخایر نفتی آمریکا منتشر شد که نشان از افزایش ۶/ ۲ میلیون بشکه‌ای آن در هفته منتهی به ۹ سپتامبر داشت. این در حالی است که پیش‌از آن رشد کمتری را برآورد کرده بودند که به افت قیمت نفت در این روز منتهی شد.

اما روز پنج‌شنبه با انتشار گزارش آژانس و اداره اطلاعات انرژی آمریکا که خبر از افت تولید نفت این کشور در سال آینده داشت، شاهد افزایش بهای نفت بودیم. با این وجود گزارش نفت ۲۰ دلاری گلدمن ساکس که روز جمعه منتشر شد به قدری اثرگذار بود که موجب شد برآیند معاملات در هفته گذشته منفی باشد. در عین حال روز جمعه خبر رسید که پیگیری‌های برخی اعضای اوپک برای تشکیل اجلاس مشترک با تولیدکنندگان خارج از این سازمان با بی‌علاقگی ریاض روبه‌رو شده است. این در حالی است که خبرگزاری رویترز به نقل از برخی منابع از کاهش قیمت رسمی فروش نفت خام سبک ایران برای تحویل به مشتریان آسیایی در ماه اکتبر خبر داد، عربستان نیز هفته گذشته قیمت نفت خام سبک عربی خود را برای تحویل به خریداران آسیایی در ماه اکتبر کاهش داده بود. در این شرکت بیکر هیوز اعلام کرد هفته گذشته تعداد دکل‌های حفاری آمریکا برای دومین هفته پیاپی کاهش یافته و بر این اساس در دو هفته گذشته شاهد افت ۲۳‌عددی تعداد دکل‌ها بودیم. این مساله گزارش آژانس و اداره اطلاعات انرژی آمریکا از افت تولید نفت آمریکا را تایید می‌کند و قیمت نفت در ساعات پایانی روز جمعه را اندکی بهبود بخشید.

بازگشت بدبینی به بازار نفت