گروه اقتصاد بین‌الملل: تازه‌ترین آمار منتشر‌شده توسط اداره اطلاعات انرژی آمریکا حکایت از آن دارد که ایران در نیمه نخست سال میلادی جاری ۸/ ۲ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده و میزان تولید نفت و میعانات گازی ایران آن را در جایگاه سومین تولیدکننده اوپک پس از عربستان و عراق قرار داده است.

این در حالی است که وزیر نفت ایران ‌ عنوان کرده است که ایران قصد دارد «به هر قیمتی» تولید نفت خام خود را افزایش دهد تا از سهم خود در بازار دفاع کند. در حال حاضر سطح تولید اوپک به رکورد جدیدی رسیده است و این در حالی است که جهان از عرضه نفت خام اشباع شده است. الجزایر از این گروه ۱۲ عضوی خواسته است که راهکارهایی را برای احیای قیمت نفت و تثبیت بازار در پیش گیرند.

این درخواست الجزایر با حمایت ونزوئلا و لیبی مواجه شده است. تولیدکننده عمده این گروه، عربستان سعودی اما به این موضوع واکنش رسمی نشان نداده است. عربستان هم به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ تولیدکننده نفت اوپک طلایه‌دار تصمیم این گروه مبنی بر حفظ تولید در سطح ۳۰ میلیون بشکه در روز است تا سهم آن در بازار حفظ شود؛ چون تولید آمریکا و روسیه رو به افزایش است. آماری که بلومبرگ از تولید نفت ایران منتشر کرده است نشان می‌دهد که ایران در ماه ژوییه روزانه ۸۵/ ۲ میلیون بشکه نفت تولید کرده که نسبت به پایان سال ۲۰۱۱ (بالغ بر ۶/ ۳ میلیون بشکه) کاهش یافته است.

پرسشی که حالا مطرح است این است که سیاست تولید «به هر قیمتی» ایران و عربستان تا کجا امکان ادامه دارد و قیمت نفت تا چه حد می‌تواند پایین بیاید؟ افزایش عرضه جهانی و نگرانی‌ها از کندی رشد اقتصادی چین موجب شده است که در سال جاری میلادی قیمت جهانی نفت خام تا حدود ۲۱ درصد سقوط کند. علی النعیمی، وزیر نفت عربستان در ماه مارس در برلین گفته بود: «این وظیفه عربستان سعودی یا کشورهای خاص عضو اوپک نیست که برای حفظ قیمت‌ها در سطح بالا سهم خود در بازار را فدا کنند.» وی افزود: «از عربستان سعودی خواسته می‌شود که تولید خود را سریع و به شدت کاهش دهد. این سیاست در دهه ۱۹۸۰ آزموده شد و شکست خورد. ما دوباره همان اشتباه را مرتکب نخواهیم شد.»

به‌نظر می‌رسد عربستان چنین می‌اندیشد که به‌عنوان یک تولیدکننده کم هزینه که دارای منابع مالی هنگفت و تقریبا بدون بدهی است، در نهایت خواهد توانست راحت‌تر از سایر رقبای بازار از دوران طولانی قیمت‌های پایین خلاص شود. به دلیل آنکه هزینه تولید سایر کشورها بالاتر از عربستان است و سایر تولیدکنندگان نفتی به لحاظ منابع مالی از عربستان ضعیف‌تر هستند، مجبور خواهند شد که از تولید خود بکاهند. به این ترتیب، قیمت‌ها افزایش خواهد یافت و عربستان سعودی از تلفیق افزایش قیمت‌ها و سهم خوب در بازار بهره خواهد برد.

مشکل اما این است که هنوز نشانه‌های چندانی که از کاهش تولید کشورهای غیر اوپک خبر دهند، مشاهده نمی‌شوند و از سوی دیگر سایر کشورهای عضو اوپک در حال حاضر سعی می‌کنند که تولید خود را افزایش دهند نه اینکه محدود کنند. تولید نفت خام آمریکا طی سال‌های اخیر به بالاترین سطح تاریخی خود رسیده است. سی‌ان‌ان نوشته است تا پیش از این، سهم اوپک از بازار نفت جهان ۶۰ درصد بود امروز اما تا حدود زیادی به دلیل تولید آمریکا، این رقم به ۴۰ درصد افت کرده است.

اد مورس، رئیس بخش تحقیقات کالای مرکز سیتی گلوبال به سایت خبری سی‌ان‌بی‌سی گفته است: «به‌خاطر عرضه بیش از حد جهانی، انتظار می‌رود قیمت‌ها همچنان کاهشی باشد. تعجبی نخواهیم کرد اگر شاهد معامله نفت در حد بشکه‌ای ۲۰ دلار باشیم. عواملی همچون پیش‌بینی کاهش تقاضا و افزایش عرضه در پی پیوستن ایران به بازارهای جهانی در سال جاری بر قیمت‌های نفت تاثیر گذار است. سی‌ان‌ان، در تحلیلی نوشته است:« ممکن است عربستان سعودی، رقیب دیرینه ایران در تولید نفت، فقط برای وارد کردن فشار بر ایران به تولید خود در سطح بالا ادامه دهد. عربستان سعودی به لحاظ مالی از انعطاف‌پذیری لازم برخوردار است تا بتواند باز هم بر توفان کاهش قیمت‌ها بیفزاید و این چیزی است که ایران فاقد آن است.»

خبرگزاری رویترز نیز در تحلیلی با اشاره به تصمیم عربستان برای تداوم دوران افت قیمت‌ها گفت که این تصمیم تا کنون چندان موفق نبوده است و رقبا از جمله ایران و عراق هم مدعی هستند که می‌توانند افت بیشتر قیمت‌ها را تحمل کنند. به‌نظر می‌رسد این استراتژی عربستان مبنی بر افزایش عرضه و دستیابی به افزایش قیمت‌ها در ۲ یا ۳ سال آینده جواب نمی‌دهد. از سوی دیگر نیویورک تایمز در تحلیلی نوشته است اگر سیاست تولید نفت «به هر قیمتی» برای یک سال یا بیشتر تداوم یابد، برای پادشاه جدید عربستان، سلمان، بیش از پیش دشوار خواهد شد که سایر اعضای اوپک را متقاعد کند که در برابر فشارهای مالی تاب بیاورند و تولید اوپک را در همین سطح حفظ کنند.

برآورد صندوق بین‌المللی پول حکایت از آن دارد که درآمدهای عربستان سعودی و متحدانش در حوزه خلیج فارس در سال جاری تا ۳۰۰ میلیارد دلار کاهش خواهد یافت. نیویورک تایمز همچنین در مورد پیش‌بینی زمان توقف کاهش قیمت‌ها نوشته است: «این اتفاق زود رخ نخواهد داد. تولید نفت در آمریکا و سایر کشورهاهمچنان رو به افزایش است. گرچه تقاضا برای نفت در برخی از کشورها رو به افزایش است، اما کاهش تولید تا چند ماه پیش رو تحقق نخواهد یافت و افزایش قیمت‌ها دیرهنگام خواهد بود.» در چنین شرایطی هر کدام از تولیدکنندگان نفت جهان که از ذخایر مالی بیشتری برخوردارند، خواهند توانست در برابر تداوم وضعیت فعلی بیشتر دوام بیاورند. اما برخی از تولیدکنندگان عضو اوپک به لحاظ ذخایر مالی و قیمت تمام شده نفت، ضعیف‌تر از سایرین هستند و از حالا صدای اعتراضشان شنیده می‌شود.