گروه نفت و پتروشیمی: این روزها بازار نفت به صحنه تقابل عوامل منفی و مثبت تبدیل شده است و شاید جمله وزیر نفت عربستان بیش از هر چیزی چشم‌انداز این بازار را مشخص کند. علی النعیمی روز گذشته در گفت‌وگو با شبکه خبری سی‌‌ان‌بی‌سی درخصوص روند قیمت‌ها گفت: تنها خدا از آینده قیمت نفت خبر دارد. روز گذشته برای اولین بار از دسامبر سال ۲۰۱۴ قیمت نفت خام آمریکا از مرز ۶۰ دلار عبور کرد و به این ترتیب هر سه شاخص نفت خام آمریکا، نفت برنت و سبد نفتی اوپک در کانال ۶۰ دلار معامله شدند. با این حال برخی کارشناسان بر این باورند که ۳ عامل وجود دارد که می‌تواند در آینده مازاد عرضه نفت را تشدید کرده و از افزایش قیمت نفت جلوگیری کند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷:۳۰ به وقت تهران) قیمت نفت نسبت به آخرین قیمت معامله شده در روز پیش از آن رشد داشت. بر این اساس قیمت نفت خام آمریکا با ۱۵/ ۱ دلار افزایش به ۰۸/ ۶۰ دلار بر بشکه رسید. هر بشکه نفت برنت نیز ۹۶ سنت افزایش یافت و ۴۱/ ۶۷ دلار به فروش رسید. در عین حال بر‌اساس آخرین به‌روز‌رسانی سایت رسمی اوپک، بهای سبد نفتی این سازمان روز دوشنبه افزایش ۶۲ سنتی داشته و به ۸۵/ ۶۲ دلار رسیده است. رشد قیمت نفت در حالی رخ داد که اخباری از افزایش تنش‌ها در لیبی منتشر شد. براساس گزارش بلومبرگ، شبه نظامیان به یکی از بنادر لیبی، پایانه زوئیتینا که همچنان روزانه مقداری نفت صادر می‌کرد، حمله کردند. لیبی در حال حاضر روزانه حدود ۵۰۰ هزار بشکه نفت تولید می‌کند؛ اما از آنجا که این کشور طی دو سال اخیر مدام در حال تنش بوده و همچنین مازاد عرضه در بازارهای جهانی در سطح بالایی قرار دارد، کارشناسان بر این باورند که این مساله نمی‌تواند اثر طولانی مدتی بر بازار نفت داشته باشد. به گزارش دنیای اقتصاد، چندی است که بازار نفت به ثبات نسبی رسیده و دیگر از افت‌های شدیدی که در شروع سال ۲۰۱۵ شاهد آن بودیم، خبری نیست، به‌طوری‌که تغییر قیمت‌ها بیشتر به نوسان شباهت دارد. این ثبات به دنبال رسیدن این بازار به آرامش و کاهش محرک‌ها رخ نداده، بلکه به دلیل تقابل محرک‌های مثبت و منفی به وجود آمده و این شرایط موجب مه‌آلود شدن آینده بازار نفت شده است. برخی کارشناسان با نگاه «گاوی» (انتظار افزایش قیمت نفت) معتقدند دوران کاهش قیمت‌ها سپری شده و از این به بعد شاهد افزایش قیمت‌ها خواهیم بود. به اعتقاد این گروه تقاضای نفت در حال افزایش است و از طرفی شاهد کاهش رشد تولیدات آمریکا هستیم، این دو عامل موجب تعادل بازار نفت و رشد آرام قیمت‌ها خواهد شد. اما در مقابل برخی از کارشناسان و فعالان بازار با نگرانی از عرضه نگاه «خرسی» (انتظار افت قیمت نفت) به بازار نفت دارند. نگرانی از افزایش عرضه به ۲ شکل نمود دارد؛ اول رشد تولید برخی کشورهای تولید‌کننده عمده نفت است و دیگری برخی منابع نفتی است که در حال حاضر به شکل بالقوه بازار نفت را تهدید می‌کند چراکه با به ثمر رسیدن و بالفعل شدن این منابع رشد سریعی در سمت عرضه رخ خواهد داد. افزایش عرضه آشکار در حال حاضر تولید کشورهای عضو اوپک به رشد قابل توجهی رسیده است. در عین حال روسیه نیز تولیدات خود را افزایش داده است. در واقع کشورهای تولید‌کننده که اقتصادی بیمار و وابسته به نفت دارند با افزایش تولید به دنبال جبران کسری درآمدهای خود که به دنبال افت قیمت نفت رخ داده است، هستند. عربستان در ماه مارس به رکورد تازه‌ای در تولید نفت دست یافت و در ماه آوریل نیز با تولید حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز سطح تولیدات خود را بالا نگه داشت. در عین حال عراق نیز در ماه آوریل به حد نصاب تازه‌ای رسید، این کشور در ماه آوریل روزانه ۰۸/ ۳ میلیون بشکه تولید کرد. بر همین اساس تولید نفت اوپک بر اساس برخی برآورد‌ها در ماه آوریل به بیش از ۳۱ میلیون بشکه در روز رسیده است که طی دو سال اخیر بی‌سابقه بوده است. افزایش عرضه پنهان نفت اما آنچه می‌تواند بازار نفت را با سقوط مواجه کند، برخی از منابعی هستند که به شکل بالقوه‌ای می‌توانند سمت عرضه بازار نفت را تقویت کرده و موجب افت قیمت‌ها شوند. این سه منبع شامل افزایش عرضه از سوی ایران، افزایش ذخیره‌سازی نفت آمریکا و شروع به کار دکل‌هایی هستند که با افت قیمت‌ها نیمه کاره‌ مانده‌اند و منتظر رشد اندکی در بهای نفت هستند تا مراحل تکمیلی را طی کرده و به بهره‌داری برسند. تولید نفت ایران طی یک سال اخیر تغییر محسوسی نداشته و بین ۷/ ۲ و ۸/ ۲ میلیون بشکه نوسان داشته است. این در حالی است که پیش از تحریم‌ها تولید روزانه نفت کشورمان به حدود ۴ میلیون بشکه رسیده بود، حال بسیاری از کارشناسان بر این باورند که با رفع تحریم‌ها ایران قادر است در بازه زمانی کوتاهی تولید خود را افزایش دهد. اظهار‌نظرها در این خصوص بعضا بسیار متناقض است، در حالی که وزیر نفت وعده بازگشت تولید به پیش از تحریم‌ها ظرف ۲ ماه را داده برخی از کارشناسان رسیدن به این رقم در کوتاه‌مدت را غیر‌ممکن می‌دانند چراکه به اعتقاد آنها در دوران تحریم، صنعت نفت آسیب زیادی دیده و ابزار استخراج فرسوده و چاه‌های نفتی تخریب شده‌اند. در هر حال ایران بالقوه توانایی این را دارد که عرضه نفت را به شدت افزایش دهد و افت قیمت‌ها را رقم زند. اما حجم ذخایر نفتی آمریکا یکی از عواملی است که می‌تواند کاهش قیمت‌ها را به دنبال داشته باشد. ذخایر نفتی آمریکا در یک سال گذشته حدود ۱۰۰ میلیون بشکه افزایش یافته است و هرچند که اخیرا به دلیل رشد تقاضا شاهد کاهش رشد ذخیره‌سازی‌ها بوده‌ایم اما ذخیره‌سازی‌ها در حال حاضر به سطحی رسیده که می‌تواند بازار نفت را تهدید کند. در واقع اگر این ۱۰۰ میلیون بشکه به مرور وارد بازار شود عرضه نفت را طی شش ماه به‌طور میانگین روزانه بیش از ۵۵۰ هزار بشکه افزایش خواهد داد. همچنین، فرکلاگ‌ها عامل دیگری هستند که می‌تواند مازاد عرضه بازار نفت را تشدید کند. فرکلاگ اصطلاحی است که به دکل‌های حفاری نیمه‌تمام گفته می‌شود، در واقع شرکت‌های تولیدکننده نفت شیل به علت ریزش شدید قیمت‌ها طی یک سال اخیر، عملیات حفاری و نصب دکل را تا پیش از مرحله شکست هیدرولیک متوقف کرده‌اند؛ عملیات شکست هیدرولیک مرحله نهایی استخراج نفت شیل به حساب می‌آید. بر اساس آخرین آمار منتشر شده توسط شرکت بیکر هیوز، تعداد دکل‌های حفاری آمریکا اعم از دکل‌های نفتی و گازی در هفته منتهی به ۲۷ آوریل به ۹۰۵ دکل رسیده است. این در حالی است که یک سال پیش تعداد دکل‌ها به ۱۸۵۴ عدد رسیده بود. تعداد دکل‌های نفتی در حال حاضر ۶۷۹ عدد است. بر اساس برخی گزارش‌ها، بسیاری از دکل‌هایی که از دور خارج شده‌اند همان فرکلاگ‌ها هستند. برآوردها نشان می‌دهد تعداد فرکلاگ‌ها از زمان ریزش قیمت نفت تا کنون سه برابر شده است؛ بنابراین در صورتی که رشد قیمت نفت ادامه پیدا کند و قیمت نفت به محدوده‌ای برسد که تکمیل مراحل حفاری و استخراج صرفه اقتصادی داشته باشد، شرکت‌های تولید‌کننده نفت شیل به سرعت عملیات تکمیل این دکل‌های حفاری را آغاز می‌کنند. گفته می‌شود در صورت عملیاتی شدن این سناریو حدود ۳۲۲ هزار بشکه در روز تا سه‌ماهه چهارم ۲۰۱۶ به عرضه بازار نفت افزوده می‌شود. برخی کارشناسان بر این باورند که در محدوده قیمتی ۶۰تا ۶۵ دلار، بهره‌برداری از این دکل‌های نیمه‌تمام اقتصادی است. در حال حاضر قیمت نفت بسیار به این محدوده نزدیک شده و این عامل می‌تواند رشد قیمت نفت را با اخلال مواجه کند.