رگه‌های پنهان در بازار نفت

گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: این روزها بازار نفت پرتلاطم‌تر از گذشته ظاهر می‌شود به‌طوری‌که دامنه نوسان بازار در یک روز بعضا به بالای ۴ دلار می‌رسد، به گفته تحلیلگران نوسانات بازار بیشتر ناشی از معاملات سفته‌بازان و مشخص نبودن کف قیمتی نفت است. این درحالی است که ‌نتیجه آخرین نشست فدرال رزرو موجب شد در دو روز گذشته بازار نفت اندکی مثبت شود. در شرایطی که نه کاهش عرضه و نه افزایش تقاضای محسوسی در خصوص نفت وجود ندارد، برخی بر این باورند تغییرات پنهانی در عرضه و تقاضای نفت رخ داده که ظرف چند ماه آینده با انتشار آمار آن اثر خود را براین بازار خواهد گذاشت. روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶ به وقت تهران) بهای نفت خام آمریکا ۹۱ سنت افزایش داشت و به بیش از ۵۵ دلار بر بشکه و قیمت نفت برنت در بازار آیس نیز با ۸۵ سنت افزایش بر بشکه به بالای ۶۰ دلار رسید. در این بین بر اساس سایت رسمی اوپک، بهای سبد نفتی این سازمان نیز روز پنج‌شنبه با افزایش ۶۶ سنتی مواجه شد و در قیمت ۳/۵۶ دلار معامله شد.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، فدرال رزرو که پیش از این با تصمیم بر توقف سیاست تسهیل کمی (QE) سیگنالی را مبنی بر اینکه دوران اعمال سیاست‌های انبساطی در این کشور به پایان رسیده منتشر کرده بود، روز چهارشنبه اعلام کرد تصمیم در خصوص افزایش نرخ بهره را در این کشور به تعویق انداخته است. آمریکا سیاست‌های انبساطی را که در مجموع به افزایش تقاضا در بازارهای کالایی منجر می‌شود از سال ۲۰۰۸ آغاز کرد؛ طی سال جاری با کاهش نرخ بیکاری و افزایش رشد اقتصادی در این کشور زمزمه‌های توقف این سیاست آغاز شد به‌طوری‌که ماه پیش به توقف سیاست تسهیل کمی منجر شد. اما بر خلاف برخی گمانه‌زنی‌ها فدرال رزرو در آخرین نشست خود اعلام کرد که نرخ بهره در این کشور فعلا افزایش نمی‌یابد که این خود به تقویت بازارهای کالایی و افزایش هرچند اندک بهای نفت منجر شد.

تقاضای پنهان در بازار نفت

در چند ماه اخیر همه آمارها از کاهش رشد اقتصادی در ژاپن و دیگر کشورهای OECD گرفته تا کاهش شاخص PMI چین و کاهش ارزش پول هند و روسیه همه از اوضاع بد اقتصاد جهانی که منجر به کاهش تقاضای نفت می‌شود خبر می‌دهند. در این بین برخی تحلیلگران بر این باورند که تقاضای فرآورده‌های نفتی بالا رفته است اما از آنجا که آمار مصرف نفت و فرآورده‌های نفتی با تاخیر چند ماهه اعلام می‌شود با انتشار این آمار قیمت نفت بالا می‌رود.

جان کمپ تحلیلگر بازارها در رویترز در این باره نوشته است: تازه‌ترین برآوردها از مصرف فرآورده‌های نفتی در گزارش‌های EIA مربوط به ماه سپتامبر است و همه تحلیل‌ها که بر افت قیمت نفت دلالت دارند بر اساس همین آمار است. کمپ با اشاره به افزایش قیمت نفت در سال ۲۰۰۸ از ۷۵ دلار به بیش از ۱۴۰ دلار بربشکه و مقایسه آن با شرایط کنونی بازار می‌گوید: در آن زمان نیز به‌دلیل تاخیر در انتشار آمار مصرف فرآورده‌های نفتی کارشناسان بازار نفت افت تقاضا بر اثر افزایش قیمت نفت را پیش‌بینی نمی‌کردند و اغلب کارشناسان بر این باور بودند که قیمت نفت بیش از پیش افزایش خواهد داشت. اما در مدت کوتاهی مشخص شد که تقاضا افت کرده و نفت به شدت سقوط کرد. در حال حاضر نیز به نظر می‌رسد تحلیلگران همان اشتباه سابق را در جهت عکس مرتکب شده‌اند، چراکه هیچ آماری که نشان از جهش مصرف سوخت باشد منتشر نشده و انتشار آمار دقیق آن از ۶ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد. در این راستا می‌توان به افزایش تقاضای خودروهای پر مصرف در آمریکا اشاره کرد که به افزایش تقاضای بنزین در این کشور منجر می‌شود.

در این بین به گزارش «دنیای اقتصاد»، تقاضا برای سوخت‌های پاک نیز در اثر افت قیمت کاهش پیدا خواهد کرد که تاثیر آن بر افزایش تقاضای نفت در آینده مشخص خواهد شد. سوخت‌های پاک اعم از انرژی بادی و انرژی خورشیدی معمولا انرژی‌های گرانی هستند و مادامی که قیمت نفت بالا بود تقاضا برای این نوع انرژی‌ها توجیه داشت اما با افت قیمت نفت بسیاری از مصرف‌کنندگان این نوع انرژی به سوی نفت روی خواهند آورد و سرمایه‌گذاری در این زمینه نیز کاهش خواهد داشت که همه اینها منجر به افزایش تقاضای نفت در آینده خواهد شد.

کاهش عرضه در بلندمدت

در این بین کاهش قیمت نفت به کاهش سرمایه‌گذاری در میادین نفتی به‌خصوص نفت‌های غیر متعارف منجر شده است که این می‌تواند در دراز مدت به کاهش عرضه نفت منجر شود. به عنوان مثال شرکت بزرگ نفتی شورون آمریکا روز چهارشنبه اعلام کرد که فعالیت‌های حفاری خود را در مناطق قطبی کانادا به حال تعلیق در آورده است زیرا با سقوط قیمت نفت بی‌اعتمادی اقتصادی در صنعت نفت رخ داده است. از طرفی شرکت خدمات نفتی بیکر هیوز نیز به تازگی اعلام کرد شمار دکل‌های حفاری نفت در هفته منتهی به ١٢ دسامبر (پنج‌شنبه ٢٠ آذر ماه) در آمریکا با کاهش ٢٩ عددی به هزار و ٥٤٦ دکل رسید که بیشترین میزان کاهش هفتگی در دو سال اخیر بوده است.

به گفته تحلیلگر رویترز قیمت‌ کنونی نفت در نیمه پایینی هزینه تولید که پیش از این برای شیل در نظر گرفته‌ می‌شد، قرار گرفته است،در نتیجه حفاری‌ها و سرمایه‌گذاری در این میادین کاهش داشته است. ماه گذشته برخی آمارها از کاهش سرمایه‌گذاری در میدان نفتی باکن و ذخایر نفت کانادا دلالت داشته، از طرفی تولید نفت دریای شمال بریتانیا روبه‌کاهش است. به گفته کمپ کاهش عرضه نفت از سوی تولیدکنندگان شیل به عنوان عاملی که موجب مازاد عرضه در بازار طی چند سال اخیر و کاهش کنونی بهای نفت شده است می‌تواند قیمت‌ها را بالا ببرد.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، از سویی برخی تولیدکنندگان متعارف از جمله روسیه، عراق و لیبی افزایش تولید نفت در سال آینده میلادی را وعده داده‌اند. اما با توجه به شرایط سیاسی این کشورها، تحقق این وعده‌ها جای تأمل دارد. روسیه اعلام کرده است که تولید خود را در سال ۲۰۱۵ در سطح کنونی سال جاری(حدود ۵/۱۰ میلیون بشکه در روز) نگه می‌دارد. این در حالی است که طی هفته گذشته، روبل حدود ۵۰ درصد از ارزش خود را از دست داده است و این می‌تواند بر سرمایه‌گذاری این کشور در میادین نفتی سیبری اثرگذار باشد. عراق نیز وعده افزایش تولید حدود ۴۰۰ هزار بشکه‌ای را در سال ۲۰۱۵ داده است، که تهدید داعش منجر به کاهش سرمایه‌گذاری در سال جاری در این کشور شد و هنوز این گروه فعالیت‌های خود را ادامه می‌دهد و خطر آن به کلی رفع نشده است. لیبی نیز که طرح فوریتی برای افزایش تولید گذاشته است هنوز درگیر با شورشیان این کشور است و تولید نفت این کشور همچنان با نوسانات شدید روبه‌رو است.

از سویی نوسانات شدید که در معاملات روزانه بهای نفت دیده می‌شود نشان از شدت گرفتن سفته‌بازی در این بازار دارد؛ در واقع معامله‌گران در عدم قطعیت بر سر اینکه بازار به کف قیمتی خود رسیده است یا نه به سر می‌برند که این موجب هجوم لحظه‌ای برای خرید و افزایش قیمت‌های ساعتی نفت می‌شود. بنابراین افزایش بهای نفت در آینده غیرقابل اجتناب است و تنها سوالی که مطرح است اینکه کی و در چه رقمی نفت به کف قیمتی خود خواهد رسید؟