رکوردزنی نفتی شرکت‌های داخلی

گروه نفت و پتروشیمی: صنعت نفت ایران در گذشته نه‌چندان دور برای توسعه میادین نفتی و گازی خود وابسته به شرکت‌های بزرگ نفتی اروپایی و آمریکایی بود، اما در حال حاضر در غیاب این غول‌های نفتی به رکوردهای بی‌سابقه‌ای دست یافته است. رکوردهای جدید حفاری چاه‌های گازی در میدان مشترک پارس جنوبی، استقرار دکل‌های حفاری در میدان نفتی آزادگان و اجرای همزمان حجم عظیمی از تاسیسات فرا ساحلی در فازهای مختلف پارس جنوبی رکوردهای جدیدی هستند که در غیاب غول‌های نفت و گاز جهان به ثبت رسیده است. با اعمال تحریم‌های یکجانبه و ناعادلانه غرب علیه کشورمان شرکت‌های بزرگ بین‌المللی نفتی و گازی جهان همچون توتال فرانسه، انی ایتالیا، شل انگلیس و گازپروم روسیه که در طرح توسعه فازهای مختلف پارس جنوبی و دیگر میادین نفتی، گازی و نفتی کشور در حال مشارکت بودند، کشور را ترک کردند. در دولت گذشته ادامه طرح توسعه بسیاری از این میادین به شرکت‌های چینی سپرده شد. چینی‌ها طرح توسعه بسیاری از میادین از جمله طرح توسعه بزرگ‌ترین میدان نفتی جهان، میدان آزادگان و توسعه برخی فازهای پارس‌جنوبی را به دست گرفتند. اما با گذشت چند سال طرح توسعه این میادین توسط این شرکت‌ها به بن بست رسید که علاوه‌بر هزینه‌های هنگفتی که به کشور تحمیل شد، عقب افتادگی از کشورهای شریک در این میادین را به دنبال داشت.

میدان نفتی آزادگان به عنوان بزرگ‌ترین میدان نفتی جهان بین ایران و عراق مشترک است. شرکت ژاپنی اینپکس سال ۲۰۰۱ میلادی جهت توسعه این میدان قراردادی با وزارت نفت ایران امضا کرد. اما پس از پنج‌ سال در پی عدم فعالیت شرکت اینپکس این قرارداد توسط وزارت نفت ایران لغو شد. بعد از چندین سال تعلل در توسعه این میدان سال ۱۳۸۹ توسعه همه مخزن‌های آن به شرکت ملی نفت چین واگذار شد. طبق قرارداد با چینی‌ها طی ۵۲ ماه حجم تولید از میدان آزادگان به روزی ۳۲۰ هزار بشکه برای مدت سه سال افزایش می‌یافت که بعد از گذشت حدود چهار سال این طرح کمترین پیشرفتی نداشت و این شرکت به‌دلیل تعلل در توسعه این میدان در اردیبهشت ۱۳۹۳ خلع ید شد. این قرارداد که اوایل دولت دهم با شرکت چینی CNPCI بسته شد، در این مدت نه‌تنها سودی عاید کشور نکرد بلکه میلیاردها دلار از سرمایه کشور را هدر داد و در مقابل سود سرشاری را نصیب عراقی‌ها کرد. از مجموع ١٨٥ حلقه چاهی که باید براساس برنامه در فاز نخست توسعه این میدان به بهره‌برداری می‌رسید، تنها هفت حلقه چاه حفاری شد، درحالی‌که شرکت متن(کارفرمای ایرانی)، پیمانکار چینیِ را طبق قرارداد به استقرار ٢٥ دکل حفاری در این میدان در سال ۲۰۱۴ میلادی ملزم کرد، شرکت CNPCI تنها برای افزودن یک دکل حفاری دیگر در این میدان مشترک برنامه‌ریزی کرد. در زمان تحویل طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی به چینی‌ها، ظرفیت تولید میدان روزانه ۵۰ هزار بشکه بود، اما پس از چهار سال فعالیت نه تنها ظرفیت تولید افزایش نیافت، بلکه با کاهش ۲۱ هزار بشکه ظرفیت تولید به ۲۹ هزار بشکه در روز کاهش یافت.

این در حالی است که گمانه‌زنی‌هایی نیز در خصوص جاسوسی چینی‌ها در این میدان مشترک به نفع عراق منتشر شده‌است. چرا که چینی‌ها علاوه‌بر اینکه طرح توسعه قسمت ایرانی این میدان را در دست دارند در قسمت عراقی آن نیز فعالیت می‌کند. در پی اخراج چینی‌ها از این پروژه علی ماجدی، معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت در این خصوص گفت که براساس شنیده‌های ما این اتفاق رخ داده است، اما اثبات این قضیه کار آسانی نیست زیرا میدان مشترک است و تعدادی از چاه‌ها در طرف ایرانی و تعدادی از چاه‌ها نیز در طرف عراقی حفاری شده است.

در نهایت پس از خلع ید شرکت چینی، توسعه این میدان نفتی به شرکت‌های ایرانی واگذار شد. حاجی حسین نژاد مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت در این خصوص می‌گوید: اعتبار مورد‌نیاز خیلی کمتر از آن چیزی است که چینی‌ها می‌خواستند برای توسعه این میدان بگیرند.

وی اظهار کرد: در برنامه اولیه چینی‌ها سرمایه‌ای حدود ۶ میلیارد دلار نیاز بود که با توجه به بسته نشدن بخش هزینه‌های کپکس(ارزش قرارداد)، این رقم می‌توانست به دو برابر هم برسد و با تاخیرهایی که چینی‌ها در انجام کار داشتند رقم سرسام آوری می‌شد.

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت ادامه داد: اکنون پیش‌بینی شده رسیدن به همان ۳۲۰ هزار بشکه‌ای که قرار بود، چینی‌ها تولید کنند با رقمی کمتر از ۶ میلیارد دلار مورد نیاز آنها و با لحاظ کردن منافع ملی و در حد منابعی که در اختیار ما می‌گذارند قابل انجام است.

در این راستا، شرکت ملی حفاری ایران برای تسریع در توسعه این میدان نفتی، دکل‌های حفاری را مستقر کرد. محمدرضا تاکایدی معاون شرکت ملی حفاری ایران با اشاره به برنامه‌های این شرکت در زمینه حفاری در بخش جنوبی میدان آزادگان، اظهار کرد: این شرکت در آزادگان جنوبی ٥٠ حلقه چاه توسعه‌ای حفاری می‌کند. وی با بیان اینکه در میدان آزادگان جنوبی تاکنون پنج حلقه‌چاه توسعه‌ای حفاری و تکمیل شده است، گفت: در این میدان هم‌اکنون دکل‌های ٢٦، ٢٧، ٣٢، ٣٣، ٨١ و ٨٩ فتح در حال حفاری چاه‌های جدید هستند. به گفته رکن الدین جوادی مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران قرار است به‌زودی تعداد دکل‌های حفاری مستقر در آزادگان جنوبی به ۱۰ دکل افزایش یابد.

محمدمهدی زارعی معاون حفاری مدیریت امور فنی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب نیز اخیرا از حفاری ۴۰ حلقه چاه نفتی توسط این شرکت در میدان مشترک آزادگان خبر داد. وی خاطرنشان کرد: حفاری ۴۰ حلقه چاه نفتی به مناطق نفتخیز جنوب واگذار شده که تاکنون ۲ دستگاه حفاری در این منطقه مستقر و عملیاتی شده و در حال اعزام سومین دستگاه حفاری به منطقه هستیم. زارعی با بیان اینکه این شرکت حدود ۱۰ دکل برای حفاری ۴۰ حلقه چاه در منطقه آزادگان اختصاص داده است، گفت: این دستگاه‌ها به تدریج پس از ترخیص از سایر میادین به سمت آزادگان اعزام خواهند شد. معاون حفاری مدیریت امور فنی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، تاکید کرد: در صورت تامین به موقع کالا و مواد مصرفی مورد نیاز، حفاری این ۴۰ حلقه چاه در مدت ۲ سال انجام خواهد شد.

علاوه‌بر این میدان نفتی در میدان گازی پارس‌جنوبی نیز شرکت ایرانی به رکوردهای بی‌سابقه‌ای دست یافته‌اند. سید هادی میرباقری در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر با اشاره به ثبت رکوردهای جدید حفاری چاه‌های گاز ترش در این میدان مشترک گفت: با مشارکت متخصصان داخلی رکورد سرعت حفاری در حفره بیست و چهار اینچ به عنوان پیچیده‌ترین و سخت ترین بخش چاه های پارس جنوبی شکسته شد. میرباقری با بیان اینکه ثبت این رکورد جدید حفاری در پارس جنوبی به‌دلیل برنامه ریزی در بخش مهندسی حفاری و پشتیبانی دریایی و اجرای مناسب در عملیات توسط کارشناسان داخلی حاصل شده است، تاکید کرد: تاکنون رکوردهای بی نظیری همچون رکورد بیشترین حفاری افقی، رکورد سرعت حفاری در حفره هشت و نیم اینچ، رکورد طول حفاری در پارس جنوبی در غیاب شرکت‌های بین‌المللی حاصل شده است.

در عین حال اجرای همزمان عملیات دریایی برای پنج عرشه در میدان گازی پارس جنوبی شامل نصب عرشه‌های فازهای ۱۵ و ۱۶، ۱۸A، ۱۲B و ۱۲C، انجام عملیات پیش‌راه‌اندازی و راه‌اندازی همزمان عرشه‌های فازهای ۱۷A و ۱۸A , ۱۲Bو ۱۲C, همچنین بهره‌برداری از سکوی ۱۲A، رکورد بی‌سابقه‌ای را در کارنامه پروژه‌های فراساحلی نفت و گاز کشور به ثبت رسانده است و موجب شده سال ۹۳ به سال نصب و راه‌اندازی برای شرکت IOEC شهرت یابد.

از دیگر سو، راه‌اندازی گوی شناور(SPM) فاز ۱۲ که با همت کارشناسانIOEC امکان صادرات میعانات گازی فاز ۱۲ پارس جنوبی را در منطقه تنبک فراهم کرده است، پایان موفقیت‌آمیز عملیات کشش خط لوله از دریا به خشکی فاز ۲۲ و ۲۳ در این میدان مشترک و در نهایت ادامه عملیات لوله‌گذاری فاز ۲۲ این میدان مشترک، مهم‌ترین اقدامات بزرگ‌ترین شرکت فراساحلی کشور را در روزها و ماه‌های اخیر تشکیل می‌دهد؛ فعالیت‌هایی که همگی در جهت سرعت بخشیدن به اجرای پروژه‌های میدان مشترک پارس جنوبی است و نزدیک ۹۰ درصد از آنها نیز به پروژه‌های اولویت‌دار این میدان اختصاص دارد. گفته می‌شود با اجرای پروژه‌های اولویت‌دار یاد شده که بخش فراساحل آن برعهده تاسیسات دریایی است، کشور تا پایان سال به افزایش تولیدی به میزان ۱۰۰ میلیون مترمکعب دست خواهد یافت.