قلب گازی ایران چگونه می‌تپد؟

سید‌فواد نبوی: میدان گازی پارس‌جنوبی به عنوان قطب گاز منطقه خاورمیانه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و هرچند کشورمان در سال‌های گذشته به علت وجود چالش‌های گوناگون نتوانست توسعه این میدان مشترک با قطر را طبق برنامه پیش ببرد، اما اکنون جان تازه‌ای به کالبد پارس‌جنوبی دمیده شده است. تصمیم برای کلنگ‌زنی فازهای ٣٥ ماهه در پارس‌جنوبی نه تنها کمکی به افزایش برداشت ایران از پارس‌جنوبی نکرد، بلکه با پراکنده کردن منابع فنی و مالی، باعث تاخیر طولانی در تکمیل پروژه‌ها و عقب ماندن ایران از قطر در برداشت گاز و سود سرشار این کشور شد. در خرداد سال ۱۳۸۹ بود که کلنگ اجرای فازهای ١٣، ١٤، ١٩، ٢٠، ٢١، ٢٢، ٢٣ و ٢٤ موسوم به فازهای ٣٥ ماهه به زمین‌زده شد، فازهایی که نتوانست به اهداف پیش‌بینی شده خود برسد و همچنان در پیچ و خم تولید است.

طبق قرارداد باید در خرداد ماه سال ٩٢ تولید زودهنگام از این هشت فاز آغاز می‌شد، اما این مساله در تاریخ اعلام شده محقق نشد و حتی نگاهی به وضعیت پیشرفت این فازها نشان داد که این فازها در آن مقطع تنها ٥٠ تا ٦٠ درصد پیشرفت داشته‌اند.

با تصمیم دولت تدبیر و امید تکمیل فازهای ١٢، ١٥، ١٦، ١٧ و ١٨ میدان مشترک پارس‌جنوبی در اولویت قرار گرفته است.

در این میان چندی پیش وزیر نفت با تاکید بر اینکه فازهای اولویت نخست پارس‌جنوبی برای تامین گاز کشور «حکم نان شب» را دارند، گفت: امسال ١٠٠ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز کشور افزوده می‌شود. هم اکنون ٧٢ درصد گاز مصرفی کشور معادل روزانه ٣٠٠ میلیون مترمکعب گاز از میدان گازی پارس‌جنوبی تولید می‌شود.

پارس‌جنوبی را باید یک گنج ارزشمند برای تمام ایرانیان دانست که با یک عزم ملی می‌توان از این نعمت خدادادی بهترین بهره‌وری را رقم زد.

در ١٠ فاز مورد بهره‌برداری این میدان بیش از ١٠ میلیارد دلار و در ١٧ فاز در حال توسعه بیش از ٣٠ میلیارد دلار هزینه شده و به نظر می‌رسد تا سه سال آینده در فازهای در حال اجرا ٢٠ میلیارد دلار دیگر سرمایه گذاری شود.

آمارها نشانگر آن است که اکنون کشور قطر روزانه بیش از ٦٠٠ میلیون مترمکعب گاز از پارس‌جنوبی تولید می‌کند، در حالی که ایران تنها٣٢٠ میلیون مترمکعب به‌طور متوسط در روز از این میدان تولید دارد.

مدیران صنعت نفت در آمارهای خود خبر داده‌اند که ٦٠ درصد توان صنعت نفت برای توسعه پارس‌جنوبی بسیج شده است و امسال ١٠٠ میلیون مترمکعب و سال آینده ١٢٠میلیون مترمکعب از فازهای پارس‌جنوبی افزایش تولید از این میدان مشترک را خواهیم داشت و تا سال ٩٦ توسعه این فازها به پایان می‌رسد.

از سوی دیگر برخی کارشناسان اعتقاد دارند که تولیدی شدن تمام فازها تا سال ۹۶ محقق نخواهد شد و شرایط مالی اجازه این برنامه‌ریزی را نمی‌دهد؛ هرچند که نفتی‌ها خود به این برنامه اعتقاد داشته و مصمم به تکمیل تمام فاز‌ها تا سال ۹۶ خورشیدی هستند. حال با نگاهی مختصر آخرین وضعیت برخی از فازهای پارس‌جنوبی را که از رشد مناسبی در ساخت برخوردار بوده‌اند، مورد بررسی قرار خواهیم داد.

به گزارش «دنیای اقتصاد» در حال حاضر، پیشرفت ساخت پالایشگاه فازهای ٢٠ و ٢١ پارس‌جنوبی به ٦٠ درصد رسیده است و این فازها در قیاس با دیگر فازهای ٣٥ ماهه بیشترین پیشرفت ماهانه را دارند. هم‌اکنون ماهانه به‌طور متوسط حدود ۵/۱ درصد پیشرفت فیزیکی در اجرای بخش خشکی این فاز به ثبت رسیده است و فعالیت در این بخش از پروژه روند مناسبی را سپری می‌کند، به طوری که چندین ماه است که این فاز نسبت به دیگر فازهای ٣٥ ماهه پارس‌جنوبی در بخش خشکی بیشترین پیشرفت فیزیکی ماهانه را دارد.

کالاهای سکوهای فازهای ٢٠ و ٢١ پارس‌جنوبی هم اکنون سفارش داده شده و بخش قابل‌توجهی از این کالاها وارد سایت شده است و براساس برنامه‌ریزی انجام‌شده ساخت، بارگیری، نصب و راه اندازی سکوهای فازهای ٢٠ و ٢١ پارس‌جنوبی تا ١٦ ماه آینده به پایان خواهد رسید.

هدف از توسعه این فازها تامین روزانه ٥٠ میلیون مترمکعب گاز تصفیه‌‌شده برای مصارف داخلی، بازیافت سالانه یک میلیون تن گاز اتان قابل مصرف در صنایع پتروشیمی، بازیافت سالانه ۰۵/۱ میلیون تن گاز مایع مرغوب برای صادرات، تولید روزانه ٧٥٠٠٠ بشکه میعانات گازی برای صادرات و بازیافت روزانه ٤٠٠ تن گوگرد است.

پیشرفت فاز ١٣ پارس‌جنوبی به حدود ٦٦ درصد رسید

طرح توسعه فاز ١٣ میدان مشترک پارس‌جنوبی با حدود ٦٦ درصد پیشرفت در حال انجام و شرکت نفت و گاز پارس در تلاش است عملیات حفاری این فاز را با شتاب بیشتری انجام دهد. در فاز ١٣ پارس‌جنوبی عمده مشکل در زمینه ساخت چهار سکوی دریایی است و این سکوها در حال ساخت است.

پالایشگاه فاز ١٣ پارس‌جنوبی با وجود برخی محدودیت‌ها با روند نسبتا قابل‌قبولی در حال ساخت است وبر اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده بهره‌برداری کامل از این فاز در سال‌های ٩٤ و ٩٥ محقق خواهد شد.

پیش از این مجری فاز ١٣ پارس‌جنوبی در گفت‌وگو‌ با «شانا» از پیشرفت ۲/۷۸ درصدی بخش خشکی این فاز خبر داده و گفته بود: بر اساس اعلام پیمانکار این بخش مرحله نخست (ترین یک) این پالایشگاه تا پایان امسال با گاز خشک و ترش فازهای ٦، ٧ و ٨ پارس‌جنوبی راه‌اندازی خواهد شد.

برای توسعه فاز ١٣ پارس‌جنوبی حفاری ٣٨ حلقه چاه گازی در خلیج فارس در دستور کار قرار گرفته است، ضمن آنکه در بخش فراساحلی، طراحی، ساخت، نصب و راه‌اندازی‌ چهار سکو، هر یک برای تولید روزانه ٥٠٠ میلیون فوت مکعب گاز هدف‌گذاری شده است.

هدف از اجرای فاز ١٣ طرح توسعه پارس‌جنوبی تولید روزانه ٥٠ میلیون مترمکعب گاز، ٨٠ هزار بشکه میعانات گازی، ٤٠٠ تن گوگرد و سالانه یک میلیون تن اتان و ۱/۱ میلیون تن گاز مایع است.

چندی پیش رکورد تولید آزمایشی گاز درترین یک و دو پالایشگاه فاز ١٢ میدان گازی پارس‌جنوبی ٨٠٠ میلیون فوت‌مکعب ثبت شد و در آینده نزدیک این میزان به یک میلیارد فوت‌مکعب خواهد رسید. روزانه ٤٠٠ تا ٥٠٠ میلیون فوت مکعب گاز شیرین در فاز ١٢ پارس‌جنوبی تولید و برای آزمایش تاسیسات واحد (ترین) دوم پالایشگاه این فاز نیز میزان گاز ترش ورودی به واحدهای این پالایشگاه کم و زیاد می‌شود. عملیات راه‌اندازی واحدهای سوم و چهارم فاز ١٢ میدان گازی پارس‌جنوبی در دست اجرا است و بر اساس زمان‌بندی، وارد مدار تولید خواهد شد. به‌علاوه عملیات نصب سکوهای B و C این فاز در موقعیت خود در خلیج‌فارس تا اواسط تیر امسال به پایان می‌رسد. طرح توسعه فاز ١٢ پارس‌جنوبی با هدف تولید روزانه ۸۴ میلیون مترمکعب گاز، ١٢٠هزار بشکه میعانات گازی و ٧٥٠ تن گوگرد توسط پیمانکاران ایرانی در حال اجرا است که براساس برنامه از پیش‌تعیین‌شده بخش عمده‌ای از اهداف تولیدی این طرح تا پیش از پایان امسال محقق خواهد شد.

فاز ۱۵ و ۱۶ در راه افزایش تولید

مدیران شرکت نفت و گاز پارس اعتقاد دارند که درتلاش هستند، برای زمستان امسال حداقل ۴۰ میلیون مترمکعب گاز شیرین در سه واحد پالایشگاهی فاز ۱۵ و ۱۶ پارس‌جنوبی تولید شود. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده قرار است تولید فاز‌های ۱۵ و ۱۶ از حدود ۲۵ میلیون مترمکعب به ۴۰ میلیون متر تا پیش ازفصل سرما برسد. هدف‌ از توسعه‌ فاز ١٥و ١٦ تولید روزانه‌ ٥٠ میلیون‌ مترمکعب‌ گاز طبیعی‌، ٨٠ هزار بشکه‌ میعانات‌ گازی‌، ٤٠٠ تن‌ گوگرد و تولید سالانه‌ ۰۵/۱ میلیون‌ تن‌ گاز مایع (پروپان و بوتان) و یک میلیون‌ تن‌ اتان‌ برای تامین‌ خوراک‌ واحدهای‌ پتروشیمی‌ است. امروز ارتباط پارس‌جنوبی با توسعه زیر‌ساخت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور بر هیچ‌کس پوشیده نیست و براساس برآوردهای انجام شده با نرخ جایگزینی گاز پارس‌جنوبی با نرخ معادل هر بشکه نفت خام ۱۰۰ دلار ارزش خالص این ثروت عظیم ملی حدود ۸۸۰۰ میلیارد دلار می‌شود. طبق آمارهای منتشر شده کشور قطر، معادل ۱۶ فاز پارس‌جنوبی را به مرحله تولید رسانده و چیزی در حدود حداقل ۳ برابر ایران (۶۵۰ میلیون مترمکعب) از این میدان مشترک تولید می‌کنند و همسایه جنوبی ما به سرعت در حال برداشت از این میدان مشترک است. باید در نظر داشت که با توجه به مشترک بودن و قابلیت بالای میدان گازی پارس‌جنوبی برای کسب درآمد، هم‌اکنون بهره‌برداری یک روز زودتر در توسعه فازهای پارس‌جنوبی، توسعه‌ همه‌جانبه و سود ملی را به همراه خواهد داشت.