گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: با نزدیک شدن به اتمام موعد توافق شش ماهه ژنو، صادرات نفت خام ایران در ماه ژوئن کاهش یافت. بر اساس آمار منابعی که تردد نفتکش‎‌ها را رصد می‌کنند، صادرات نفت ایران از روزانه یک میلیون و ۳۳۰ هزار بشکه در ماه مه ‌به روزانه یک میلیون و ۲۱۰ هزار بشکه در ماه ژوئن کاهش یافته است. این در حالی است که بر اساس توافق موقت ژنو، ایران می‌تواند روزانه یک میلیون بشکه نفت صادر کند، اما کشورمان در چند ماه گذشته بدون احتساب میزان واردات ترکیه و سوریه از نفت ایران، باز هم بالای یک میلیون بشکه در روز صادر کرده است.

به گزارش رویترز، مجموع صادرات نفت ایران در ژوئن نسبت به ماه مه ‌۱۰ درصد کاهش یافته که این امر به‌دلیل کاهش واردات چین و هند است. صادرات ایران در ماه ژوئن به ترکیه و ژاپن ثابت مانده، اما کره‌جنوبی در این مدت نفت بیشتری از ایران دریافت کرده است.

چین به عنوان بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران، واردات نفت خود را از اواخر سال ۲۰۱۳ از ایران افزایش داده است. آمار گمرک چین هفته گذشته نشان داد که واردات نفت این کشور از ایران در ماه مه ‌در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با ۳۶ درصد افزایش به روزانه ۷۵۷ هزار و ۹۰۰ بشکه (دومین سطح بی‌سابقه) رسیده بود که در ماه ژوئن دوباره کاهش یافته و به افت صادرات ایران دامن زده است.

مارک دوبوویترز تحلیلگر اندیشکده مستقل بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در آمریکا گفت: ایران به‌طور روزافزونی صادرات نفت خود را افزایش داده است. به‌رغم درخواست کنگره، دولت اوباما این پیام را ارسال کرده که مانع صادرات نفت و میعانات ایران که بالاتر از سطح توافق ژنو است و همچنین مانع انتقال نفت ایران به سوریه نخواهد شد.

یکی دیگر از دلایل افزایش واردات نفت چین از ایران در ماه‌های اخیر، شروع واردات میعانات گازی از کشورمان توسط یک شرکت پتروشیمی مستقل در جنوب‌شرقی چین است. میعانات گازی یک نوع نفت خام سبک است و هدف تحریم‌های آمریکا قرار ندارد؛ چراکه میعانات گازی که در میادین گاز طبیعی کشف می‌شود و عمدتا برای تولید پلاستیک به‌کار می‌رود، جزو نفت خام به حساب نمی‌آ‌ید.

بر اساس گزارش «دنیای اقتصاد»، ایران در ماه مه ‌بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت صادر کرده بود. در ماه نوامبر در زمان انعقاد توافق ژنو، ایران روزانه حدود یک میلیون بشکه نفت صادر می‌کرد و پس از آن این مقدار سیر صعودی گرفت تا در ماه فوریه با صادرات یک میلیون و ۶۵۰ هزار بشکه در روز به اوج خود طی یک سال گذشته برسد. پس از ماه فوریه، میزان صادرات نفت ایران کاهش یافت، اما در این مدت هیچ گاه به کمتر از ۱/۱ میلیون بشکه در روز نرسید. میانگین صادرات نفت در این مدت بیش از ۳/۱میلیون بشکه در روز بوده که حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز بیش از میزان توافق شده در توافق موقت ژنو است.

در حالی صادرات بالای یک میلیون بشکه‌ای نفت ایران ادامه دارد که کمتر از یک ماه تا پایان توافق موقت ژنو باقی‌مانده است. بر اساس این توافق صادرات نفت ایران در سطح یک میلیون بشکه است، اما کشورمان طی چند ماه گذشته، همواره بالاتر از این مقدار نفت صادر کرده است. درحالی‌که پیش‏‌تر وزیر نفت کشورمان نیز تاکید کرده بود که ایران هیچ مقدار تکلیفی را برای صادرات نفت نمی‌پذیرد، مقامات آمریکا واکنش رسمی به این افزایش صادرات نشان نداده‌اند.

در شروع روند صعودی صادرات نفت تعدادی از کارشناسان بر این ادعا بودند که ایران طی چند ماه آینده میزان صادرات خود را به کمتر از یک میلیون بشکه می‌رساند تا میانگین صادرات نفت را در مدت شش ماهه توافق ژنو در سطح یک میلیون بشکه نگه دارد. اما حال کمتر از یک ماه تا پایان موعد توافق ژنو باقی مانده و به‌طور قطع میانگین صادرات نفت ایران بالاتر از یک میلیون بشکه خواهد بود.

در این بین ناظران مسائل‌ نفت به تحلیل چرایی افزایش صادرات نفت ایران و واکنش نشان ندادن آمریکا به آن می‌پردازند. برخی ناظران می‌گویند افزایش آمار صادرات نفت ایران نه به‌دلیل صادرات نفت خام، بلکه به‌دلیل افزایش صادرات میعانات گازی است. این عده بر این باورند که تحریم‌های اعمال شده غرب علیه کشورمان شامل نفت فوق سبک موسوم به میعانات گازی که قیمتی نزدیک به نفت خام دارد نمی‌شود و از همین رو ایران با استفاده از این فرصت میزان صادرات خود را افزایش داده است. این در حالی است که چندی پیش، این ادعا توسط محسن قمصری، مدیر امور بین‌الملل شرکت نفت رد شد. قمصری در این‌باره گفت: میعانات گازی ایران نیز از قاعده تحریم‌ها مستثنی نیست و اگر کشور یا شرکتی قصد خرید میعانات گازی داشته باشد باید در ازای خرید آن واردات نفت خود از ایران را کاهش دهد.

در این بین چندی پیش دولت سریلانکا با انتشار اسنادی مدعی شد با افزایش قیمت جهانی نفت، دولت آمریکا امکان فروش نفت ایران به مشتریان آسیایی را به‌طور مخفیانه پذیرفته است. بر اساس گزارش «ژئو استراتژی»، دولت سریلانکا اعلام کرده است که «باراک اوباما»، رئیس‌جمهور آمریکا با وجود تحریم‌های انرژی سازمان ملل متحد علیه کشورمان مجوز فروش بیشتر نفت را صادر کرده است.

به گزارش این منبع خبری، یک مقام ارشد دولت سریلانکا اعلام کرد که آمریکا برای خرید نفت خام از ایران به این کشور دو بار مجوز صادر کرده است. این مقام دولت سریلانکا توافق مجوز صادر شده را «فرآیندی مخفیانه» نامید. پیش‌ از آن نیز وزیر رسانه‌ای دولت سریلانکا اعلام کرده بود کشورش از جاهای مختلف و از کشورهای ثالث نفت خام تولید ایران را خریداری می‌کند. چندی پس از انتشار این خبر سخنگوی سفیر آمریکا در سریلانکا اعلام کرد ما مطلقا وجود هرگونه توافق در زمینه صدور مجوز به سریلانکا برای خرید نفت از ایران از طریق یک کشور ثالث را تکذیب می‌کنیم.

تمام این اخبار در حالی منتشر می‌شود که به‌دلیل تحریم‌های نا‌عادلانه علیه کشورمان توسط غرب، طی چند سال گذشته آمار دقیق و رسمی از میزان تولید و صادرات نفت ایران منتشر نشده است.

روزانه یک‌میلیون و 210هزار بشکه